ÜNİTE 1-ÇAĞDAŞ BİLGİ SİSTEMİ VE DİJİTAL İŞLETMELER
İşletme koşullarının değişiminde dünyada meydana gelen dört önemli değişim etkili olmuştur.Birinci değişim etkin bir biçimde ortaya çıkan KÜRESEL EKONOMİ,ikinci değişim ENDÜSTRİ EKONOMİSİ VE TOPLUMUNDAN BİLGİ TOPLUMUNA GEÇİŞ üçüncü değişim İŞLETMELERİN ÖRGÜN YAPISINDA VE YÖNETİM ŞEKLİNDEKİ değişim,ve son değişimde DİJİTAL İŞLETMELERİN ortaya çıkışıdır.
Bilgiyle sözü edilen ,verinin işlenerek karar verici için anlamlı ve kullanışlı hale gelmesidir.Veri ise işletme içinde oluşan olayları temsil eden belirli bir işe yarayan yada yaramayan ham gerçekler görüntüler seslerdir.Daha basit tanımla veri bilginin işlenmemiş hali yani ham halidir.İyi bilgi ; konuyla ilişkili ,doğru,zamanında ,tam,kolaylıkla erişebilir ve doğru biçimde olmalıdır.
Sistem girdiler alıp çıktılar oluşturan ,organize bir dönüşüm süreciyle ortak bir amaca yönelik beraber çalışan ve birbirleriyle ilişkili elemanların oluşturduğu gruptur.Sistemin elemanları girfi,süreç,çıktı,geribesleme ve denetimdir.
Bilgi sistemi,veri kaynaklarını girdi olarak alıp süreçten geçiren ve çıktı olarak bilgi ürünlerini ortaya çıkaran bir sistemdir.Bilgi sisteminin elemanları; yazılım,donanım,insan,şebeke ve veridir.
Kayıt işleme ve kayıt saklamayla başlayan bilgi sistemlerinin rolü daha sonra sırasıyla;yönetim bilgi sistemi ,karar destek sistemleri,üst yönetim bilgi sistemi,yapay zeka,uzman sistemler,stratejik bilgi sistemleri ,internet,İntranet,extranet olarak günümüze kadar gelmiştir.
Bilgi sistemleri işlem ve yönetim destek sistemleri olarak 2 grupta sınıflandırılır.İşlem destek sistemleri ise kayıt işleme sistemleri,süreç kontrol sistemleri ve ofis otomasyon sistemleri olmak üzere 3 e ayrılır.Yönetim destek sistemleri ise yönetim bilgi sistemi,karar destek sistemleri ve üst yönetim bilgi sistemleri olarak 3 e ayrılır.Bilgi sistemi yaklaşımları genel olarak teknik ve davranışsal olarak 2 ye ayrılmasına rağmen ,her ikisinin dengeli karışımı olan sosyoteknik yaklaşım bilgi sistemlerinin içeriğine en uygun olanıdır.
Bilgi sistemleri işletmelerde muhasebe,finansman,pazarlama yada insan kaynakları kadar önemli ana işlev alanlarından biri olmuştur.İşletme etkinliği çalışanların verimliliği ve morali,müşteri hizmetlerinin ve memnuniyetlerinin sağlanmasında bilgi sistemlerinin büyük katkısı bulunmaktadır.Ayrıca yöneticilerin etkin ve doğru karar vermelerine hem yardımcı olmakta hemde bilgi desteğinde bulunmaktadır ve işletmeye küresel pazarda stratejik avantaj sağlayan rekabete dayalı ürün ve hizmetlerin üretilmesinde bilgi sistemi önemli bir parçadır.
İşletmeler bilgi teknolojisini kullanırken rekabetçi,etkili ve aynı zamanda dijital girişimciliğe olanak tanımalıdır.Küreselleşmeye bağlı olarak işletmelerin birçok yerde ofisleri bulunmaktadır.Bu ofislerin denetlenememesi ve iletişim bozukluğu işletmenin işleyişini negatif yönde etkilemektedir.
İşletmelerin kuracağı bilgi mimarisi ve alt yapısı öyle olmalı ki işletme amaçları desteklenirken aynı zamanda değişen iş ve teknolojik koşullar göz önünde bulundurulmalıdır.
ÜNİTE 2-İŞLETME BİLGİ SİSTEMLERİ
Başlıca çağdaş bilgi sistemi yaklaşımları şunlardır:
Teknik yaklaşım§
Davranışsal yaklaşım§
Sosyoteknik yaklaşım§
Bilgi sistemlerinde teknik yaklaşım ,bilgi sistemlerinin incelenmesinde bu sistemlerin fiziksel teknoloji ve biçimsel yetenekleri kadar ,matematik temelli normatif modellerin önemi vurgulanmaktadır.
İlgi sistemleri alanının önemli bir kısmı,bilgi sistemlerinin uzun dönemli olarak sürdürülmesi ve geliştirilmesinde baş gösteren davranışsal konularla ilgilenmektedir.Stratejik işletme birleşmeleri tasarım uygulama ve yönetim gibi bu konular teknik yaklaşımda yer alan modellerle anlamlı bir şekilde incelenemez.
Sosyoteknik yaklaşım bakış açısı bilgi sistemlerine sadece teknik açıdan bakma yanılgısından kaçınmaya yardım eder.Teknik ve davanışsal unsurları birlikte ele alır.
Sorumluluk düzeylerine göre bilgi sistemleri şunlardır;
İşlem düzeyli sistemler§
Bilgi düzeyli sistemler§
Yönetim düzeyli sistemler§
Stratejik düzeyli sistemler§
İŞLEM DÜZEYLİ SİSTEMLER;işlem düzeyinde faaliyet gösteren yöneticilere,satışlar,alacaklar,ücretler,kredi kartları ve malzeme alımları gibi örgütün temel faaliyet ve işlemlerini yürütmede yardımcı olur.
BİLGİ DÜZEYLİ SİSTEMLERİN; temel amacı işletmede yapılacak işleri ortaya çıkartmak ve onları organize etmek ,işletmeye yeni bilgi akışını sağlamak ve belge ve bilgi akışının saplanmasında ve kontrolünde örgüte yardımcı olmaktadır.
YÖNETİM DÜZEYLİ SİSTEMLER;orta düzey yöneticilerin izleme kontrol karar alma ve idari faaliyetlerine yardımcı olmak amacıyla tasarlanmaktadır.
STRATEJİK DÜZEYLİ SİSTEMLER; hem örgüt içinde hem örgütün dış çevresindeki stratejik konular ve uzun dönemli politikalarıyla ilgili olarak üst yönetime bilgi sunan ve onları yönlendiren sistemlerdir.
Temel bilgi sistemleri veri işleme sistemleri ,ofis otomasyon sistemleri ,karar destek sistemleri ,yönetim bilgi sistemleri üst yönetim bilgi sistemleridir
.
Temel işletme bilgi sistemleri işletmenin yönetiminden sorumlu karar vericilere ve işletmeyle ilgili taraflara gerekli olan işletme içi ve işletme dışı bilgileri sağlamaya yönelik bilgi üreten sistemlerin oluşturduğu bir bütündür.
ünite-3 Işletme Yönetimi,işletme Stratejileri Ve Bilgi Sistemi:
POSTMODERNİZM
Modernizmin uzantısı olan postmodernizm,çağımızda bilgisayarlaşmış bilginin üretiminin temel gücü durumuna gelmesinde önemli bir paya sahiptir.Mimarlık,edebiyat gibi pek çok kültürel alanda olduğu kadar yönetim alanındada etkileri yadsınamayan postmodernizm,düzensiz,karmaşık,değişken ve belirsiz olan organizasyonları ve çevrelerini gerçeğin ta kendisi olarak görmektedir.
SANAL ORGANİZASYONLAR
Profesyonel çalışanların kendi kendilerini yönetme eğilimleri ,karar verme sorumluluğunun merkezden uzaklaştırılması ,organizasyon yapılarını yalın hale getirmekle birlikte insanları varlıkları ve fikirleri birleştirmek için ağları kullanan sanal organizasyonlar gibi değişik yapıda organizasyonların ortaya çıkmasına neden olmuştur.Bir sanal organizasyon yönetiminin bilgi altyapısını oluşturmak için sistemdeki her bir parçanın bütünleştirilmesi gerekir.
BİLGİ SİSTEMLERİNİN YÖNETSEL KARAR ALMADA İŞLETMELERİN ROLÜ
İşletmelerin bu değişim süreci içerisinde bilgi teknolojileri ve buna paralel olarak gelişme gösteren bilgi sistemlerine ağırlık vermesi gerekmektedir.Bilgi sistemlerinin denetime ve koordinasyona yardımcı olduğu düşünüldüğünde,yöneticilerin işletme içerisindeki rolleri üzerinde değişmeler yaratığı bir geçektir.Yöneticilerin özellikle karar vermesini kolaylaştırmakta ve destek olmaktadır.İşletme içerisinde alınan karar türlerini YAPILANDIIRLMIŞ ,YARI YAPILANDIRILMIŞ, ve YAPILANDIRILMAMIŞ kararlar olarak sınıflandırabiliriz.
BİLGİ SİSTEMLERİNİN STRATEJİK ÖNEMİ
Bilgi sistemleri özellikle uzun vadede başarılı olma ve organizasyonun yaşamını devam ettirebilmesi için önemli role sahiptir.Rekabette önderlik etmeyi sağlayan güçlü araçları olan bu sistemler,stratejik bilgi sistemleri olarak adlandırılır.
KÜRESEL İŞLETME STRATEJİLERİ İLE BİLGİ SİSTEMLERİNİN YAPILANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİ
İşletmelerde farklı strateji düzeylerinde işleyen birkaç sistem bulunmaktadır. Bunlar;iş düzeyi ,işletme düzeyi ve sektör düzeyidir..Bilginin serbestçe ulusal ve uluslar arası pazarlarda akabilmesi,ev sahibi ülke ile dünya çevresinde yer alan diğer ülkelerdeki birimleri birbirine bağlayan sistemlere sahip olma gerekliliği küreselleşme eğiliminden kaynaklanmaktadır.
DİJİTAL KAVRAMI
Fransızca dijital sözcüğünün karşılığı olarak dilimize geçen dijital sözcüğünün Türkçe karşılığı sayısaldır.Redhouse dijital terimini on esaslı sayı sistemine ait olarak tanımlamıştır.Dijitallik,on esaslı sayı sistemine ait sayıların makine diline çevrilerek,bilgisayar ve elektronik ortamda işlerin yürütülmesi ve kullanılması olarak tanımlanmıştır.
DİJİTAL ŞİRKETLER
Endüstri toplumunda ortaya çıkan yeni koşullar,1990 ların ortalarından günümüze işletmelerde bilgi teknolojisinin yoğun bir şekilde kullanılma gereksinimini ,şirketlerin önemli bir bölümünün bilgi sistemlerini yeniden tasarlayarak teknolojiyle bütünleşmelerini zorunlu kılmıştır.Dijital şirket ,işletmetmenin bütün müşterileri satıcıları ve çalışanlarıyla olan önemli ilişkilerini baştan aşağı dijital ortamda sağlayan ,şirket varlıklarını dijital yöntem ve aracılığıyla yöneten bir örgüttür.
ELEKTRONİK İŞLETME( e-işletme)
Dünyadaki teknoloji ve ticaret alanındaki değişimler,işletmelerin hem içinde hem dışında yeni bir işletme modeli yaratmalarına neden olmuştur.Bu modele elektronik işletme (e-işletme) denilmektedir.Bu değişim altında yatan teknoloji ve internettir.İnternet çok sayıda işletmeyi tek bir ağ üzerinde bütünleştirerek çok geniş elektronik pazarları yaratmıştır.
ELEKTRONİK TİCARET(e-ticaret)
e ticaret ; bireyler ve kurumların ;açık ağ ortamında (internet) yada sınırlı sayıda kullanıcı tarafından ulaşılabilen kapalı ağ ortamlarında yazı,ses ve görüntü şeklindeki sayısal bilgilerin işlenmesi ,iletilmesi ve saklanması temeline dayanan bir değer yaratmayı amaçlayan ticari işlemlerin tümünü ifade etmektedir.
ELEKTRONİK DEVLET (e-devlet)
Elektronik devlet (e-devlet) temel olarak kamunun hizmet verdiği alanlarda bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılması yoluyla daha şeffaf ,vatandaşa daha yakın daha ucuz ve daha iyi çalışan bir idari yapıdır.
DİJİTAL GİRİŞİM MODELLERİNİN YARATTIĞI FIRSATLARVE TEHLİKELER
Dijital girişim modellerinin uygulanması geleneksel iş yapma yöntemlerine göre bazı sakıncalarına karşı mukayese edilemeyecek kadar ciddi fırsatlar vardır.Bunlar;
İşlem maliyetlerinde parasal tasarruflar§
Mal ve hizmetlerin tesliminde zaman tasarrufu§
Satın alma sistemlerini birleştirme§
Sipariş işlemlerinde ve bürokraside azalama§
Müşteriler ve ortaklar arasında yakınlaşma§
Büyük ve küçük tedarikçiler§
Stok ve envanter sistemlerine etkisi§
Dijital girişimlerin sağladığı kolaylıklar nedeniyle hızla büyümekte, bu hızlı büyüme ve gelişme sonucunda bazı sorunların ortaya çıkmasıda kaçınılmaz olmaktadır.Halen işletmeler arası ticarette yaşanan sorunları şöyle sıralayabiliriz:
İnternet eşitsizliği§
Güvenlik sorunları§
Yasal sorunlar§
Elektrolik sözleşmelerle ilgili sorunlar§
Şifreleme sorunu§
Dil sorunları§
ÜNİTE 5 Bilgi Teknolojileri ve Politikası:
Bilgi Teknolojileri ve Politikası
Bilgi teknolojisinin önemini açıklayabilmek
Bilgisayarları sınıflandırabilmek
– bilginin nasıl, nereden ve kimler tarafından girileceği,
– girilen bilginin depolanması, sınıflandırılmasının nasıl olacağı,
– sınıflandırılan bilgilerin amaçlar çerçevesinde işlenmesi, özetlenmesi,
– çıktıların ne zaman, nasıl ve kimlere ulaşacağının saptanması,
– elde edilen çıktıların değerlendirilmesi, geribildirim alınması,
– geribildirim çerçevesinde YBS’nin yeniden değerlendirilmesi.
ÜNİTE 6 Telekomünikasyon ve Ağlar /
Telekomünikasyon ve Ağlar
Telekomünikasyon devriminin ne olduğunu ve günlük yaşantınıza etkilerini açıklayabilmek
Bir telekomünikasyon sistemi:
İşletme koşullarının değişiminde dünyada meydana gelen dört önemli değişim etkili olmuştur.Birinci değişim etkin bir biçimde ortaya çıkan KÜRESEL EKONOMİ,ikinci değişim ENDÜSTRİ EKONOMİSİ VE TOPLUMUNDAN BİLGİ TOPLUMUNA GEÇİŞ üçüncü değişim İŞLETMELERİN ÖRGÜN YAPISINDA VE YÖNETİM ŞEKLİNDEKİ değişim,ve son değişimde DİJİTAL İŞLETMELERİN ortaya çıkışıdır.
Bilgiyle sözü edilen ,verinin işlenerek karar verici için anlamlı ve kullanışlı hale gelmesidir.Veri ise işletme içinde oluşan olayları temsil eden belirli bir işe yarayan yada yaramayan ham gerçekler görüntüler seslerdir.Daha basit tanımla veri bilginin işlenmemiş hali yani ham halidir.İyi bilgi ; konuyla ilişkili ,doğru,zamanında ,tam,kolaylıkla erişebilir ve doğru biçimde olmalıdır.
Sistem girdiler alıp çıktılar oluşturan ,organize bir dönüşüm süreciyle ortak bir amaca yönelik beraber çalışan ve birbirleriyle ilişkili elemanların oluşturduğu gruptur.Sistemin elemanları girfi,süreç,çıktı,geribesleme ve denetimdir.
Bilgi sistemi,veri kaynaklarını girdi olarak alıp süreçten geçiren ve çıktı olarak bilgi ürünlerini ortaya çıkaran bir sistemdir.Bilgi sisteminin elemanları; yazılım,donanım,insan,şebeke ve veridir.
Kayıt işleme ve kayıt saklamayla başlayan bilgi sistemlerinin rolü daha sonra sırasıyla;yönetim bilgi sistemi ,karar destek sistemleri,üst yönetim bilgi sistemi,yapay zeka,uzman sistemler,stratejik bilgi sistemleri ,internet,İntranet,extranet olarak günümüze kadar gelmiştir.
Bilgi sistemleri işlem ve yönetim destek sistemleri olarak 2 grupta sınıflandırılır.İşlem destek sistemleri ise kayıt işleme sistemleri,süreç kontrol sistemleri ve ofis otomasyon sistemleri olmak üzere 3 e ayrılır.Yönetim destek sistemleri ise yönetim bilgi sistemi,karar destek sistemleri ve üst yönetim bilgi sistemleri olarak 3 e ayrılır.Bilgi sistemi yaklaşımları genel olarak teknik ve davranışsal olarak 2 ye ayrılmasına rağmen ,her ikisinin dengeli karışımı olan sosyoteknik yaklaşım bilgi sistemlerinin içeriğine en uygun olanıdır.
Bilgi sistemleri işletmelerde muhasebe,finansman,pazarlama yada insan kaynakları kadar önemli ana işlev alanlarından biri olmuştur.İşletme etkinliği çalışanların verimliliği ve morali,müşteri hizmetlerinin ve memnuniyetlerinin sağlanmasında bilgi sistemlerinin büyük katkısı bulunmaktadır.Ayrıca yöneticilerin etkin ve doğru karar vermelerine hem yardımcı olmakta hemde bilgi desteğinde bulunmaktadır ve işletmeye küresel pazarda stratejik avantaj sağlayan rekabete dayalı ürün ve hizmetlerin üretilmesinde bilgi sistemi önemli bir parçadır.
İşletmeler bilgi teknolojisini kullanırken rekabetçi,etkili ve aynı zamanda dijital girişimciliğe olanak tanımalıdır.Küreselleşmeye bağlı olarak işletmelerin birçok yerde ofisleri bulunmaktadır.Bu ofislerin denetlenememesi ve iletişim bozukluğu işletmenin işleyişini negatif yönde etkilemektedir.
İşletmelerin kuracağı bilgi mimarisi ve alt yapısı öyle olmalı ki işletme amaçları desteklenirken aynı zamanda değişen iş ve teknolojik koşullar göz önünde bulundurulmalıdır.
ÜNİTE 2-İŞLETME BİLGİ SİSTEMLERİ
Başlıca çağdaş bilgi sistemi yaklaşımları şunlardır:
Teknik yaklaşım§
Davranışsal yaklaşım§
Sosyoteknik yaklaşım§
Bilgi sistemlerinde teknik yaklaşım ,bilgi sistemlerinin incelenmesinde bu sistemlerin fiziksel teknoloji ve biçimsel yetenekleri kadar ,matematik temelli normatif modellerin önemi vurgulanmaktadır.
İlgi sistemleri alanının önemli bir kısmı,bilgi sistemlerinin uzun dönemli olarak sürdürülmesi ve geliştirilmesinde baş gösteren davranışsal konularla ilgilenmektedir.Stratejik işletme birleşmeleri tasarım uygulama ve yönetim gibi bu konular teknik yaklaşımda yer alan modellerle anlamlı bir şekilde incelenemez.
Sosyoteknik yaklaşım bakış açısı bilgi sistemlerine sadece teknik açıdan bakma yanılgısından kaçınmaya yardım eder.Teknik ve davanışsal unsurları birlikte ele alır.
Sorumluluk düzeylerine göre bilgi sistemleri şunlardır;
İşlem düzeyli sistemler§
Bilgi düzeyli sistemler§
Yönetim düzeyli sistemler§
Stratejik düzeyli sistemler§
İŞLEM DÜZEYLİ SİSTEMLER;işlem düzeyinde faaliyet gösteren yöneticilere,satışlar,alacaklar,ücretler,kredi kartları ve malzeme alımları gibi örgütün temel faaliyet ve işlemlerini yürütmede yardımcı olur.
BİLGİ DÜZEYLİ SİSTEMLERİN; temel amacı işletmede yapılacak işleri ortaya çıkartmak ve onları organize etmek ,işletmeye yeni bilgi akışını sağlamak ve belge ve bilgi akışının saplanmasında ve kontrolünde örgüte yardımcı olmaktadır.
YÖNETİM DÜZEYLİ SİSTEMLER;orta düzey yöneticilerin izleme kontrol karar alma ve idari faaliyetlerine yardımcı olmak amacıyla tasarlanmaktadır.
STRATEJİK DÜZEYLİ SİSTEMLER; hem örgüt içinde hem örgütün dış çevresindeki stratejik konular ve uzun dönemli politikalarıyla ilgili olarak üst yönetime bilgi sunan ve onları yönlendiren sistemlerdir.
Temel bilgi sistemleri veri işleme sistemleri ,ofis otomasyon sistemleri ,karar destek sistemleri ,yönetim bilgi sistemleri üst yönetim bilgi sistemleridir
.
Temel işletme bilgi sistemleri işletmenin yönetiminden sorumlu karar vericilere ve işletmeyle ilgili taraflara gerekli olan işletme içi ve işletme dışı bilgileri sağlamaya yönelik bilgi üreten sistemlerin oluşturduğu bir bütündür.
ünite-3 Işletme Yönetimi,işletme Stratejileri Ve Bilgi Sistemi:
POSTMODERNİZM
Modernizmin uzantısı olan postmodernizm,çağımızda bilgisayarlaşmış bilginin üretiminin temel gücü durumuna gelmesinde önemli bir paya sahiptir.Mimarlık,edebiyat gibi pek çok kültürel alanda olduğu kadar yönetim alanındada etkileri yadsınamayan postmodernizm,düzensiz,karmaşık,değişken ve belirsiz olan organizasyonları ve çevrelerini gerçeğin ta kendisi olarak görmektedir.
SANAL ORGANİZASYONLAR
Profesyonel çalışanların kendi kendilerini yönetme eğilimleri ,karar verme sorumluluğunun merkezden uzaklaştırılması ,organizasyon yapılarını yalın hale getirmekle birlikte insanları varlıkları ve fikirleri birleştirmek için ağları kullanan sanal organizasyonlar gibi değişik yapıda organizasyonların ortaya çıkmasına neden olmuştur.Bir sanal organizasyon yönetiminin bilgi altyapısını oluşturmak için sistemdeki her bir parçanın bütünleştirilmesi gerekir.
BİLGİ SİSTEMLERİNİN YÖNETSEL KARAR ALMADA İŞLETMELERİN ROLÜ
İşletmelerin bu değişim süreci içerisinde bilgi teknolojileri ve buna paralel olarak gelişme gösteren bilgi sistemlerine ağırlık vermesi gerekmektedir.Bilgi sistemlerinin denetime ve koordinasyona yardımcı olduğu düşünüldüğünde,yöneticilerin işletme içerisindeki rolleri üzerinde değişmeler yaratığı bir geçektir.Yöneticilerin özellikle karar vermesini kolaylaştırmakta ve destek olmaktadır.İşletme içerisinde alınan karar türlerini YAPILANDIIRLMIŞ ,YARI YAPILANDIRILMIŞ, ve YAPILANDIRILMAMIŞ kararlar olarak sınıflandırabiliriz.
BİLGİ SİSTEMLERİNİN STRATEJİK ÖNEMİ
Bilgi sistemleri özellikle uzun vadede başarılı olma ve organizasyonun yaşamını devam ettirebilmesi için önemli role sahiptir.Rekabette önderlik etmeyi sağlayan güçlü araçları olan bu sistemler,stratejik bilgi sistemleri olarak adlandırılır.
KÜRESEL İŞLETME STRATEJİLERİ İLE BİLGİ SİSTEMLERİNİN YAPILANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİ
İşletmelerde farklı strateji düzeylerinde işleyen birkaç sistem bulunmaktadır. Bunlar;iş düzeyi ,işletme düzeyi ve sektör düzeyidir..Bilginin serbestçe ulusal ve uluslar arası pazarlarda akabilmesi,ev sahibi ülke ile dünya çevresinde yer alan diğer ülkelerdeki birimleri birbirine bağlayan sistemlere sahip olma gerekliliği küreselleşme eğiliminden kaynaklanmaktadır.
DİJİTAL KAVRAMI
Fransızca dijital sözcüğünün karşılığı olarak dilimize geçen dijital sözcüğünün Türkçe karşılığı sayısaldır.Redhouse dijital terimini on esaslı sayı sistemine ait olarak tanımlamıştır.Dijitallik,on esaslı sayı sistemine ait sayıların makine diline çevrilerek,bilgisayar ve elektronik ortamda işlerin yürütülmesi ve kullanılması olarak tanımlanmıştır.
DİJİTAL ŞİRKETLER
Endüstri toplumunda ortaya çıkan yeni koşullar,1990 ların ortalarından günümüze işletmelerde bilgi teknolojisinin yoğun bir şekilde kullanılma gereksinimini ,şirketlerin önemli bir bölümünün bilgi sistemlerini yeniden tasarlayarak teknolojiyle bütünleşmelerini zorunlu kılmıştır.Dijital şirket ,işletmetmenin bütün müşterileri satıcıları ve çalışanlarıyla olan önemli ilişkilerini baştan aşağı dijital ortamda sağlayan ,şirket varlıklarını dijital yöntem ve aracılığıyla yöneten bir örgüttür.
ELEKTRONİK İŞLETME( e-işletme)
Dünyadaki teknoloji ve ticaret alanındaki değişimler,işletmelerin hem içinde hem dışında yeni bir işletme modeli yaratmalarına neden olmuştur.Bu modele elektronik işletme (e-işletme) denilmektedir.Bu değişim altında yatan teknoloji ve internettir.İnternet çok sayıda işletmeyi tek bir ağ üzerinde bütünleştirerek çok geniş elektronik pazarları yaratmıştır.
ELEKTRONİK TİCARET(e-ticaret)
e ticaret ; bireyler ve kurumların ;açık ağ ortamında (internet) yada sınırlı sayıda kullanıcı tarafından ulaşılabilen kapalı ağ ortamlarında yazı,ses ve görüntü şeklindeki sayısal bilgilerin işlenmesi ,iletilmesi ve saklanması temeline dayanan bir değer yaratmayı amaçlayan ticari işlemlerin tümünü ifade etmektedir.
ELEKTRONİK DEVLET (e-devlet)
Elektronik devlet (e-devlet) temel olarak kamunun hizmet verdiği alanlarda bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılması yoluyla daha şeffaf ,vatandaşa daha yakın daha ucuz ve daha iyi çalışan bir idari yapıdır.
DİJİTAL GİRİŞİM MODELLERİNİN YARATTIĞI FIRSATLARVE TEHLİKELER
Dijital girişim modellerinin uygulanması geleneksel iş yapma yöntemlerine göre bazı sakıncalarına karşı mukayese edilemeyecek kadar ciddi fırsatlar vardır.Bunlar;
İşlem maliyetlerinde parasal tasarruflar§
Mal ve hizmetlerin tesliminde zaman tasarrufu§
Satın alma sistemlerini birleştirme§
Sipariş işlemlerinde ve bürokraside azalama§
Müşteriler ve ortaklar arasında yakınlaşma§
Büyük ve küçük tedarikçiler§
Stok ve envanter sistemlerine etkisi§
Dijital girişimlerin sağladığı kolaylıklar nedeniyle hızla büyümekte, bu hızlı büyüme ve gelişme sonucunda bazı sorunların ortaya çıkmasıda kaçınılmaz olmaktadır.Halen işletmeler arası ticarette yaşanan sorunları şöyle sıralayabiliriz:
İnternet eşitsizliği§
Güvenlik sorunları§
Yasal sorunlar§
Elektrolik sözleşmelerle ilgili sorunlar§
Şifreleme sorunu§
Dil sorunları§
ÜNİTE 5 Bilgi Teknolojileri ve Politikası:
Bilgi Teknolojileri ve Politikası
Bilgi teknolojisinin önemini açıklayabilmek
- Günümüzde bilgi, kişilerin, kuruluşların ve ülkelerin en önemli kaynağı haline gelmiştir. Ülkeler gelişmişlik düzeylerine göre sınıflandırıldıklarında temelde bilgi üretmeleri ve tüketmeleri göz önüne alınmaktadır. Bilgiyi sağlıklı bir şekilde saklamak, işlemek ve zamanında kullanıcılara sunmak ülkelerin en önemli itici gücü olmaktadır. Bilgiden bilgi türetilmesi olağanüstü katma değer yaratan bir kaynaktır.
- Bilgi teknolojileri kullanılmaya başladığı ilk tarihten günümüze kadar pek çok değişikliğe ve yeniliğe uğramıştır. Karşımıza en çok çıkan bilgi teknolojisi ürünü bilgisayarlardır. Bilgisayarlar iki temel bileşenden olşurlar. Donanım ve Yazılım.
- Donanım kendi içinde üç ana bölümden oluşur. Girdi birimleri, merkezi işlem birimi ve çıktı birimleri. – YBS’ne bilgi girişleri girdi birimleri ile olur. Bilgiler en kolay olarak ekranlardan hemen girilebilir. Tüm YBS’de bu girdi birimlerinin hepsi olacak demek değildir. YBS’nin yaptığı işlemlere göre kullandıkları girdi birimleri de farklılık gösterebilir.
Bilgisayarları sınıflandırabilmek
- Bilgisayarlar büyüklülerine ve istemci-sunucu olmalarına göre farklı sınıflandırılabilirler. Ana sistem ve kişisel bilgisayarlar büyüklüklerine göre sınıflandırılır. istemci ve sunucu yapısı ise günümüzde çok yaygın olarak kullanılan bir bilgisayar türüdür.
- Bilgisayarlar arası bilgi transferi bilgisayar ağları yardımı ile olur. Bilgisayar ağları topolojik özelliklerine ve coğrafi konumlarına göre farklı yapılarda olabilirler. Topolojik olarak doğrusal yapı, halka yapı ve yıldız yapı vardır. Coğrafi konumlara göre ise yerel alan ağı ve geniş alan ağı mevcuttur.
- Bilgi teknolojileri sadece bilgisayarlardan ibaret değildir. Tele konferans ve video konferanslarda bilgi teknolojisi ürünleridir. Ayrıca CD ve DVD sunucularda ayrı bilgi teknolojisi hizmeti sunarlar.
- YBS kullanan işletmeler, tasarımından uygulamaya, uygulamadan geribildirime kadar tüm süreçte YBS tarafından kendilerine sunulan bilgi her zaman işletmelerin en önemli kaynağı olmaktadır. Bilgi politikası olarak;
– bilginin nasıl, nereden ve kimler tarafından girileceği,
– girilen bilginin depolanması, sınıflandırılmasının nasıl olacağı,
– sınıflandırılan bilgilerin amaçlar çerçevesinde işlenmesi, özetlenmesi,
– çıktıların ne zaman, nasıl ve kimlere ulaşacağının saptanması,
– elde edilen çıktıların değerlendirilmesi, geribildirim alınması,
– geribildirim çerçevesinde YBS’nin yeniden değerlendirilmesi.
ÜNİTE 6 Telekomünikasyon ve Ağlar /
Telekomünikasyon ve Ağlar
Telekomünikasyon devriminin ne olduğunu ve günlük yaşantınıza etkilerini açıklayabilmek
- insanlar var oldukları zamanın başlangıcından beri birbirleriyle haberleşme ihtiyacı hissetmişlerdir
- Telgrafın, telefonun, ve daha sonra da telsiz iletişiminin keşfedilmesi, insanlar arasındaki haberleşmenin gelişmesinde büyük katkılar sağlamıştır.
- Radyo ve televizyon yayıncılığıyla başlayan iletişim teknolojileri, bu noktada telekomünikasyon adını alarak uydu hizmetlerine, cep telefonu (GSM) hizmetlerine ve bilgisayarlar arasındaki bilgilerin anında transfer edilebilmesi için bilgisayar ağı hizmetlerine dönüşmüştür.
- Telekomünikasyon iş yaşamında çok önemli bir yere gelmiştir; bu gelişme artan bir biçimde devam etmekte, yöneticileri telekomünikasyon ile ilgili birtakım temel kavramları bilmeye zorlamaktadır.
- Günümüzde yöneticiler, alternatif iletişim teknolojilerinin kapasitelerini, maliyetlerini ve kârlılık oranları ile bunların işletmelerin kârlılığına etkilerini bilme ihtiyacını duymaktadırlar.
- Dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi ülkemizde de telekomünikasyon hizmetleri bir tekel olarak verilmeye başlanmış, rekabetin hizmet kalitesini artıracağı düşünülerek yakın zamanlarda telekomünikasyon hizmeti veren kuruluşlar özelleştirilmeye başlanmıştır.
- Telekomünikasyon sözcük anlamı olarak; ses, metin, görüntü ya da hareketli görüntü gibi verilerin bir kanal üzerinden göreceli olarak uzun mesafelere iletilmesidir
- Telekomünikasyon sistemi içerisinde iletilmek istenen sinyaller temel olarak iki türlüdür: analog ve dijital.
- Modem, bilgisayarların telefon hatları ile veri iletmek için kullandıkları ve dijital-analog, analog-dijital dönüşüm yapan cihazdır.
- Bilginin sistemde bulunan bir aygıttan diğerine iletilirken geçtiği ortamlar; çift büklümlü kablolar, koaksiyel kablolar fiber optik kablolar, uydular ya da kablosuz iletişim ortamları gibi çok çeşitli olabilir.
- Telekomünikasyon sisteminin bileşenleri şu şekilde
- bilgisayarlar
- bilgisayar ağı donanımları
- iletişim kanalları
- iletim işlemcileri
- telekomünikasyon yazılımları
Bir telekomünikasyon sistemi:
- Bilgiyi iletir.
- Gönderici ve alıcı arasında bir arayüz oluşturur.
- Bilginin en verimli en kısa yoldan hatasız olarak iletilmesini sağlar.
- Doğru bilginin doğru alıcıya iletilmesini sağlar.
- Bilgi üzerinde oluşabilecek hataların kontrol edilmesini ve gerekli ise düzeltilmesini sağlar.
- Bilginin iletim hızını ve biçimini düzenler ve
- Bilginin düzenli bir şekilde taşınmasını sağlar.
- işletmelerin telekomünikasyon hizmetlerini kullanma biçimleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;
- elektronik posta
- sesli mesaj
- faks mesajları
- dijital bilgi servisleri
- telekonferans
- elektronik veri değişimi
- grup çalışması
__________________
ÜNİTE 7 İnternet ve Yeni Bilgi Teknolojisi Altyapısı
İnternet ve Yeni Bilgi Teknolojisi Altyapısı
- Bilginin işlenmesi, bilginin onu kullananlar için, bilginin ilk olarak elde edildiği biçime göre çok daha değerli bir hale dönüştürülmesi sürecini anlatmak için kullanılmaktadır.
- Bilgi teknolojisi işletmelere işlerini yapma biçimlerinde verimlilik artışı yapabilmeleri için birtakım yeni araçlar sunmaktadır.
- Bu tür araçlar, teknoloji, işletmelerde daha yaygın olarak kullanılmaya başlandıkça ve işletmeler tarafından benimsendikçe, daha verimli olarak kullanılır hale gelecektir.
- Yeni bilgi teknolojileri altyapısı, özellikle işletmenin dijital ortamda yer alan bilgileri diğer dijital ortamlara ve işletmenin diğer fonksiyonlarına ve bölümlerine kesintisiz olarak taşınabilmesini sağlayacak bir ortam sunabilirlerse, bu altyapı işletmelerin verimliliğini ve rekabet avantajını artırmada önemli bir etken olarak ortaya çıkmaktadır.
- Açık sistemler, farklı donanımlar ve hizmetlerin birlikte iş yapmasını sağlayarak bağlanabilirliği en üst düzeye getirmeye çalışır.
- Çalışmalar sırasında bilgisayar ağlarında bağlantının kurulabilmesi için iki temel teorik model geliştirilmiştir. Bunlar: TCP/IP (Transmission Control Protocol/ Internet Protocol-iletim Kontrolü Protokolü/Internet Protokolü Modeli) ve OSI (Open System Interconnection- Açık Sistemler Arası Bağlantı Modeli) modelleridir.
- TCP/IP modeli dört katmandan, OSI modeli yedi katmandan oluşmaktadır.
- Internet, dünyanın değişik yerlerindeki değişik niteliklere sahip bilgisayar ağlarının ortak bir protokolle birbiriyle bağlantılı hale getirilmesi şeklinde oluşan uluslararası bir ağdır.
- Web siteleri, web sunucuları üzerinde genel kullanıma açık, işletmelere ya da bireylere ait bilgileri barındıran alanlardır.
- Web üzerindeki bilgilerin multimedya özelliğine sahip olması söz konusu bilgilerin görüntülü, sesli ya da hareketli görüntülü olabilmesi özelliğidir.
- Elektronik posta ve sohbet tamamen kişisel iletişim kurulmasını sağlamaktadır.
- Haber grupları ortak ilgi alanlarına sahip olan bilgisayar kullanıcılarının bilgi ve görüş alışverişi yapmasını sağlamaktadır.
- Internet dünyanın her yerindeki kişi ve kuruluşlarla ucuz ve çok hızlı bağlantı kurma olanağı sağlamaktadır.
- Çalışanların iş yapma biçimleri de internet ile birlikte değişim geçirmiştir.
- işletmelerin Internet ağ yapısı standartlarını ve web teknolojisini kendi özel bilgisayar ağlarını oluşturmak için kullanmalarına intranet uygulamaları adı verilmektedir.
- Internet ve onun işletmenin iç çevresinde uygulanması olan intranet işletmelere birçok açıdan rekabet avantajı sağlamaktadır. Internet işletmeyi dünya ile bütünleştirirken, intranet de işletmeyi iç çevreleriyle bütünleştirir.
- Extranet işletmenin intranetinin işletme dışındaki birtakım kullanıcıların erişimlerine yetki verilmesi suretiyle açılmasıdır.
- işletmeye ait intranetlerin ve extranetlerin güvenliğinin sağlanabilmesi için firewall adı verilen güvenlik yazılımları kullanılmaktadır.
- internet’in kullanımında bilgisayar iletişiminde meydana gelen hızlı gelişmelerle birlikte, giderek daha çok sayıdaki işletme elektronik iş yapma biçimlerine doğru yönelmektedir.
- Elektronik ticaret, bir işletmenin müşterileriyle ya da birlikte iş yaptığı tüm diğer işletmelerle Internet ortamında elektronik olarak iş yapmasıdır.
- Elektronik işletme, bir işletmede gerçekleşebilecek tüm işletme süreçlerinin bilgisayarlı ortama aktarılarak, işletme içi ve işletme dışı fonksiyonlar arasında gerçekleşmesi gereken iletişimlerin tamamının internet teknolojileri kullanarak gerçekleştirilmesidir.
- işletmelerin, hem kendi şirketleri içerisinde ve hem de ekonomide_ rol oynayan diğer tüm katılımcılar ile bilgisayar ağı yapısıyla bağlantılı oldukları ekonomiye, elektronik ekonomi denmektedir.
- Elektronik ticaret yapan ya da elektronik işletme olma yolunda adım atan işletmelere bu çabalarında kullanabilecekleri birtakım araçları sunan teknolojiler, elektronik işletme destek teknolojileridir.
- Günümüz işletmeleri, artık Internet aracılığıyla dünyanın her tarafına ulaşabilmekte ve kendileri için tamamen yeni bir pazar yeri yaratmakta, üretim kaynaklarını küresel boyutta temin etmektedirler.
- Yeni bilgi teknolojileri yeni yatırımların yapılmasını ve bir teknoloji yönetimini gerektirmektedir. Buna karşın, bunlar işlerin yapılma biçimine uyarlanabildiğinde işletmeye verimlilik artışı sağlanmaktadır.
- Bilgi teknolojileri, çalışanların kendilerinde doğal olarak var olan değişim direncini kırmalarını, bilgi ve becerilerinde yeni boyutlar kazanmalarını gerektirmektedir.
__________________
ÜNİTE 8 Bütünleşik İşletme Bilgi Sisteminin Kurulması
Bütünleşik İşletme Bilgi Sisteminin Kurulması
- Organizasyonlar, bilgi sistemlerini kurmadan önce işletme süreçlerini yeniden tasarladıkları takdirde, bilgi teknolojisinden önemli ölçüde kâr elde edebilirler.
- işletme süreçlerini yenilemede, mevcut düşünce ve uygulamalar tamamen ortadan kaldırılarak, bütün süreçlerin yeniden tasarlanması hedeflenir.
- iş akış yönetimi sistem, faaliyet ve süreçlerin denetim ve koordinasyonunu kapsar.
- Bir organizasyonu oluşturan tüm birey ve işletme fonksiyonlarında kaliteyi sağlamak için toplam kalite yönetimi kavramı kullanılmaktadır.
- Kalite çok boyutlu bir kavramdır.
- Bilgi sistemleri, kalite amaçlarına ulaşmak, standartlara uymak, müşteri beklentilerine göre değişiklikler yapmak, üretim zamanını azaltmak, tasarım ve üretimin kalite ve uygunluğunu artırmak için organizasyonlara yardımcı olur.
- Bilgi sistemi geliştirme süreci; analiz, tasarım, programlama, sınama, dönüştürme ve bakım yönetimi olmak üzere altı aşamadan oluşmaktadır.
- Alternatif sistem geliştirme yaklaşımları; geleneksel sistem yaşam çevrimi, prototiplendirme, uygulama yazılım paketleri, kullanıcı geliştirme, dış kaynaklardan yararlanma olarak sıralanabilir.
- Nesneye yönelik yazılım araçları ve hızlı uygulama geliştirme araçları sistem geliştirmeye yardımcı olan araçlardır
ÜNİTE 9 Bilgi Sistemi Projelerinin Değeri, Uygulama Süreci:
Bilgi Sistemi Projelerinin Değeri, Uygulama Süreci ve Yönetimi
- Güçlü bir bilgi teknolojisi altyapısı, uzun dönemde işletme yaşamında önemli bir stratejik rol oynayabilir. En basit olarak, bilgi sistemleri işletmelerin ekonomik yaşamlarını sürdürebilmeleri için gereklidir.
- Bilgi sistemlerinin değerinin ve öneminin işletme tarafından anlaşılması, kullanılması açısından çok önemlidir. Bilgi sistemi projeleri, işletmelere kârlılık ve verimlilik açısından katkı sağladığı gibi aynı zamanda, müşterilere de düşük fiyatlı ve kaliteli ürün ve hizmetlerin sunulmasını da sağlamaktadır.
- Proje değerleme modelleri, uzun dönemli projelerden yatırım değerinin belirlenmesinde kullanılan bir çok teknikten birisidir. Proje değerleme, yeni kârlı, verimli yatırım projeleri araştırılmasını; bir yatırım önerisinin kabul edilmesinin etkilerini tahmin edebilmek için teknik ve pazarlamaya hatta yönetime ilişkin tüm etmenlerin incelenmesini; her yatırım önerisinin kâr sağlama potansiyelini belirlemek için ekonomik analiz yapılmasını içeren çok yönlü bir faaliyet olarak tanımlanabilir.
- Bilgi sistemlerinin başarısızlığında rol oynayan temel sorun alanları şunlardır: tasarım, veri, maliyet ve işlemler.
- Sistemin gerçek tasarımı, temel işletme gereksinimlerini karşılamakta ya da işletme performansını geliştirmede başarısız olabilmektedir.
- Sistemdeki veri doğru ve tutarlı olmayabilir. Bazı kısımlardaki bilgi yanlış ya da belirsiz olabilir, ayrıca, işletme amaçlarına uygun düzenlenmemiş olabilir.
- Bazı sistemler tam yolunda işlemesine rağmen, bunların üretimle ilgili uygulamalarda kullanılması çok yüksek maliyetlere neden olabilir ya da sistem projelerinin tamamlanması çok maliyetli olabilir. Her iki durumda da, işletmeye sağlanan bilginin değerine karşılık fazla harcamalar geçerli neden olarak kabul edilmez.
- Sistem iyi çalışmayabilir. Bilgi işleme faaliyetinin yetersiz olması nedeniyle bilgi, zamanında ve etkin bir şekilde sağlanamayabilir. Sık sık yarıda kalan işler, tekrar faaliyetlerin artmasına ve bilginin yerine geç ya da hiç ulaşmamasına neden olabilir.
- Bilgi sistemi uygulama basamakları programlama, test etme, eğitim, dönüşüm ve dokümantasyondan oluşmaktadır.
- Uygulama süreci genel olarak aşağıdaki faktörlerden etkilenir. Etkinin olumlu olması için yönetim uygulama sürecinde değişimi çok iyi analiz etmeli ve bu faktörleri göz önünde bulundurarak gerekli önlemleri almalıdır.
- Uygulama sürecinde kullanıcıların rolü
- Uygulama sürecinde yönetimin katkı düzeyi
- Uygulama projesinin risk ve güçlük düzeyi
- Uygulama sürecinde yönetim kalitesi
- Büyük ölçekli projelerde, Kritik Yol Yöntemi, PERT, Gantt şemaları gibi proje yönetim tekniklerinden yararlanılabilir. Bu proje yönetim teknikleri yardımıyla darboğazlar belirlenerek proje bitiş süresini engellemeden gerekli önlemler alınabilir. Projenin maliyeti ve işlerin bitiş süreleri daha iyi kontrol edilerek, gerekli değişiklikler anında yapılabilir.
- Kritik Yol Yöntemi ve PERT, projelerin planlanması, çizelgelenmesi ve kontrolüne yardımcı olmak üzere tasarlanmış şebeke esaslı modellerdir. Bir proje her birinde zaman ve kaynak harcanan birbiriyle ilişkili faaliyetlerin bir araya getirilmesidir. Kritik Yol Yöntemi ve PERT’in amacı çizelgeleme faaliyetlerine analitik anlamlar kazandırmaktır.
- Bir projedeki tüm işler, işlerin öncelik sıraları ve tahmini tamamlanma süreleri bilindiği zaman bu proje ile ilgili çizelgeleme yapılabilir. Faaliyetler arası ilişkileri basit olan projeler için Gantt şemasının kullanımı uygun olmaktadır. Gantt şeması yatay zaman ekseni üzerinde her bir işin başlangıç ve bitiş sürelerini gösteren kalın çizgilerden oluşan bir şemadır. Bir işin başlangıç ve bitiş zamanı ya da programda olup olmadığı kolaylıkla görülebilmektedir.