Aöf Dersleri Özetleri - Çıkmış Sorular - Sınav Soruları

AÖF Ders Özetleri Uygulamasına Hoş Geldiniz,Uygulamadan tam anlamıyla faydalanmak için üye olunuz.

Vize Türk anayasa hukuku 1. ünite özeti


#1
TÜRK ANAYASA HUKUKU
ÜNİTE1 OSMANLITÜRK ANAYASAL GELİŞMELERİ

Anayasacılık
Anayasacılık,
devlet iktidarını hukukla ve yazılı bir anayasayla sınırlamak yoluyla birey özgürlüklerini güvence altına alma amacı güden modern bir düşüncedir.


Anayasa: Devletin temel yapısını yönetim biçimini, organlarını ve bu organların yetki ve görevlerini, organla arasındaki ilişkileri düzenleyen; kişi hak ve özgürlüklerini belirleyen, güvence altına alan kurucu metindir. Osmanlı İmparatorluğunun padişahın iktidarını sınırlama anlamında ilk anayasal belgeleri: 1808 Senedi İttifak, Tanzimat ve Islahat Fermanları 1876 Kanuni Esasi’dir.


Senedi İttifak(l808): 1808 yılında Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa’nın girişimiyle Padişah II. Mahmut ile ayanlar arasında imzalanmış, yedi madde ve bir etken oluşan bir belgedir.

Tanzimat Fermanı(Gülhane Hattı Hümayunu) (1839): Mustafa Reşit Paşa tarafından kaleme alınan Gülhane Hattı Hümayunu, 3 Kasım 18395da, sarayın bahçesinde, yabancı devlet temsilcileriyle halkın önünde okunarak ilan olunmuştur, Gülhane Hattı Hümayunu aynı zamanda Tanzimat Fermanı olarak da bilinir. Bu ferman, padişahın tek taraflı iradesiyle yapılmış ve onun ağzından kaleme alınmıştır. Tanzimat Fermanı’nın getirdiği en önemli yeniliklerden birisi: Ferman’da yer alan haklardan bütün Osmanlı uyruklarının din ayrımı olmaksızın yararlanmasıdır.

Tanzimat Fermanı: Hak ve özgürlükler ile kamu gücünün kullanılmasına ilişkin düzenlemeler içerdiğinden Osmanlı Devletimin gerçek anlamda ilk anayasal nitelikte belgesi olarak nitelendirilir.

Islahat Fermam(1856): Tanzimat Fermanı’nda tanınan her din ve mezhepten herkese can, mal, ırz dokunulmazlıkları ile Müslüman olmayan cemaatlerin öteden beri sahip olduğu ruhani ayrıcalıkları ve bağışıklıkları güvenceye almıştır. Islahat Fermanı’nın esasları Hariciye Nazırı Ali Paşa ile İngiltere, Fransa ve
Avusturya elçileri arasında kararlaştırılmış; Ferman, Sultan Abdülmecit tarafından ilan edilmiştir.

Kanuni Esasi(1876): Osmanlı Devleti’nin ilk anayasası olan Kanuni Esasi, hukuki açıdan padişahın tek yanlı işleminden doğmuş, kendi isteğiyle kendi iktidarını sınırladığı bir ferman anayasa örneğidir. Kanuni Esasinin getirdiği en önemli yenilik:Temsili nitelik taşıyan bir yasama organı, yani parlamento kurmuş olmasıdır.


Meclisi Umumi: Kanuni Esaside yasama organının adıdır. Meclisi Umumi, Heyeti Ayan ve Heyetı Mebusan olmak üzere iki kanattan oluşmaktadır.

Heyeti Ayan: Üyelerinin tümü padişah tarafından ömür boyu seçilmekte ve atanmaktadır.

Heyeti Mebusan: Üyeleri her 50 bin erkek nüfusa 1 temsilci olmak üzere 4 yıl için halk tarafından
seçilmektedir ve Heyeti: Mebusan, seçimle işbaşına gelmiş ilk Osmanlı Meclisi’dir.

Meclisi Vükela: Bugünkü Bakanlar Kurulunun karşılığı olarak kullanılabilecek Meclisi Vükelayı oluşturan sadrazam, şeyhülislam ve vekiller (Bakanlar) padişah tarafından atanır ve görevden alınır, Meclisi Vükela’nın aldığı kararlar ancak padişahın onayı ile uygulanabilir.


31 Mart Olayı: Meşrutiyet rejimine karşı olan II, Abdülhamit yandaşlarının ayaklanması, Mahmut Şevket Paşa komutasındaki Hareket Ordusu’nun Rumeli’den İstanbul’a gelmesiyle bastırılmıştır. Tarihe “31 Mart Olayı’’ olarak geçen bu ayaklanmanın bastırılmasının ardından Meclis, bu ayaklanmaya hoşgörülü yaklaşan II. Abdülhamit’i tahttan indirerek yerine Mehmet Reşat’ı getirmiştir.

1909 değişikliği: Oluş biçimi açısından "iki yanlı” lığın bütün özelliklerini taşır, Yani padişahın iradesinin yanında ona kendisini kabul ettirebilmiş, temsili bir meclis vardır, Bu dönüşüm misak Anayasa’ya geçişi vurgular.

1921 Anayasası: Adi (alelade) kanunlar için öngörülen normal usullerle görüşülmüş ve kabul edilmiş olduğundan, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi içindeki tek yumuşak (esnek)anayasadır ve kendi de değiştirilişine ilişkin bir düzenleme getirmemiştir.


Kurucu meclis: Yalnızca anayasayı hazırlamak ve kabul etmek amacıyla oluşturulan meclistir.

Konvansiyonel sistem: Meclis hükümeti sistemine verilen isimdir. Bu sistemde, yasama ve yürütme, hatta bazen yargı yetkileri parlamentoda toplanır.

Yumuşak anayasa: Değiştirilmesi adi kanunlarla aynı hükümlere tabi olan anayasadır.

1924 Anayasası: 1924 Anayasasının getirdiği hükümet sistemi, “güçler birliği ve görevler ayrılığı” olarak da adlandırılan karma bir sistem olarak tanımlanır.

1961 Anayasası: 1924 Anayasası’nın benimsediği bütün gücü yasama organında toplayan mutlak egemenlik anlayışını terk etmiş; yasama, yürütme ve yargı organlarının birbirini denetlemesini, dolayısıyla da dengelemesini sağlayacak düzenlemeler getirilmiştir.

Halk oylaması: Belirli bir konuda halkın görüş belirtmesini ya da karar vermesini sağlayan oylamadır.