MUHASEBE UYGULAMALARI
l İşletmeler işe yeni başladıklarında yapacaklarıİLK
işlem Kuruluşenvanteri çıkarmaktır. Birleşen
işletmelerin her biri devir envanteri çıkarır.
İşletmeler kapanmalarıhalinde tasfiye envanteri
çıkarır.
l İşletmelerde, dönem sonu işlemleri sırasında yapılan
“değerleme”, muhasebe dışıenvanter aşamasında
yer alır.
l Bir işletmenin ticari mevduat hesabına tahakkuk
eden faizler üzerinden kesilen gelir vergisi ve fonlar
“Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hesabının borç
tarafında” izlenir.
l Dönem sonunda hisse senetleri hesabının borç kalanı
400 milyon TL ve aynıtarihte hisse senetlerinin
borsa değeri 360 milyon TL’dir. Bu bilgilere göre
dönem sonunda “119 Menkul Kıymetler Değer
Düşme KarşılığıHesabının ” alacak tarafına kayıt
yapılacaktır.
l 121 Alacak Senetleri Hesabı”Müşteriden olan
senetsiz alacağa karşılık senet alınması” nedeniyle
borçlandırılır.
l VUK’a göre işletmenin senetli alacaklarıtasarruf
(peşin), mukayyet(kayıtlı) değeri ile değerlenir.
l İşletmenin sattığıA cinsi mala ilişkin bilgiler: Dönem
başımiktar 100, tutar 200000 lira, Dönem içi alışları
miktar 1400, tutar 2875000 lira, Dönem sonu
mevcudu miktar 500, tutar 1025000 liradır. Bu
bilgilere göre ve ortalama maliyet yöntemine göre A
cinsi malın maliyeti 2050000 TLdir. Çünkü tutar
toplamı3075000, 1500’e bölünürse 2050000 bulunur.
l Z işletmesi yurt içi satışlar: 300000TL, Satışların
maliyeti 48000 TL, Satıştan iadeler 2000 TL.dir. Bu
bilgilere göre brüt satışkarı250000 TL dir. Çünkü
net satışlar=300000-2000=298000 TL dir. Brüt satış
karı:298000-48000=250000TLdir.
l İşletme 30 Eylül 1995 tarihinde 200 milyon TL’na bir
makina satın almıştır. İşletme bu makina için azalan
kalanlar yöntemini uygulayacaktır. Normal
amortisman oranı%20 olduğuna göre 1995 yılı
amortisman payı20 milyon TL dir. Çünkü 20×2=40
200 milyonx %40=80 milyon (80/12)x3=20 milyon
bulunur.
l İşletme 5 milyar TL maliyetli idare binasıiçin %4
amortisman payıayırmıştır. Bu tutar “Genel
Yönetim Giderler Hesabının ” borç tarafına
kaydedilir.
l İşletme müşterilerinden N’nin A bankasına yatırdığı
10 milyon TL’nin yanlışlıkla K bankasına yatırılmış
gibi kaydedildiği belirlenmiştir. Düzeltme kaydı:
Bankalar Hs.(A) 10 milyon borçlu, Bankalar Hs.(K)
10 milyon alacaklı
l Satıcı, işletmenin borcuna karşılık 15 milyon TL faiz
tahakkuk ettirmişve bu işleme ilişkin kayıt işletme
tarafından unutulmuştur. Bu durumda yapılması
gereken kayıt: Finansman Giderleri Hs. 15 milyon
borçlu, Satıcılar Hs. 15 milyon alacaklı.
l Kardan ayrılan yedekler: Özel fonlar, Olağanüstü
yedekler, Statü yedekleri, Yasal yedekler.
l 590 Dönem Net KarıHesabının alacak kalanıizleyen
yıl “570 Geçmişyıllar KarlarıHesabının” alacağında
izlenir.
l Gelir Hesapları: 600 Yurtiçi Satışlar, 640
İştiraklerden Temettü Gelirleri, 644 Konusu
Kalmayan Karşılıklar, 670 OlağandışıGelir ve
Karlar
l İşletme peşin olarak tahsil ettiği 200 milyon TL’lik
kira gelirini “Diğer Olağan Gelir ve Karlar
Hesabı”na kaydetmiştir. Ancak yapılan incelemede
bu gelirin 50 milyon TL’lik kısmının gelecek döneme
ait olduğu belirlenmiştir. Bu işlemle ilgili olarak
yapılacak kayıtta 649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar
Hesabının borç tarafına kaydedilir.
l İşletmenin “Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı”nda
kayıtlıolan 20 milyon TLlik yakıt giderinin döneme
ait olduğu belirlenmiştir. Yapılacak yevmiye
kaydında Genel Yönetim Giderleri Hs. 20 milyon
borçlu, Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 20 milyon
alacaklıolur.
l 7/B seçeneğinde kullanılan maliyet hesapları:790 İlk
Madde ve Malzeme, 794 Çeşitli Giderler, 795 Vergi,
Resim ve Harçlar, 793 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve
Hizmetler
l Bilançonun aktifinde yer alanlar: Alınan Çekler,
Menkul Kıymetler, Stoklar, Gelecek aylara ait
giderler ve gelir tahakkukları
l Dönem Karıveya Zararı50 milyon borçlu, Dönem
KarıVergi ve Yasal Yükümlülük Karşı. Hs. 20
milyon alacaklı, Dönem Net Karıveya ZararıHs. 30
milyon alacaklıise İşletmenin vergi sonrasıkarı30
milyon TL’dir. İşletmenin vergi öncesi karı50 milyon
TL’dir. İşletmenin döneme ait gelirleri döneme ait
giderlerinden fazladır. 692 Dönem Net Karıveya
ZararıHesabı, 590 Dönem Net KarıHesabına
aktarılarak kapanacaktır.
l Ticari Mallar Hs.nin borç kalanı200000, Yurt içi
satışlar hesabınıalacak kalanı150000 ve Dönem
sonu stokların maliyeti 100000 lira olduğuna göre
Satılan Ticari Mallar Hs. 100000 borçlu, Ticari
mallar Hs. 100000 alacaklıdır.
l Alacak Senetleri Hesabının alacaklandırılmasının
nedenleri: Senetsiz alacağın tahsil edilmesi, Senetsiz
borç karşılığısenet ciro edilmesi, Senetlerin
tahsilinin şüpheli hale gelmesi, Senetlerin iskonto
ettirilmesi
l İşletmenin dönem başıvarlıkları200 milyon, Dönem
sonu varlıkları150 milyon, Dönem başıborçları120
milyon ve kar 20 milyon ise dönem sonu borçları50
milyondur.
l Boşarsa ve araziler amortismana tabi bir varlık
değildir.
l ÇıkarılmışTahviller Hs. borçlu, Tahvil Anapara
Borç Taksit ve Faizleri hesabıalacaklıolmasıtahvilli
borç taksit ödemelerinin kısa vadeli borçlara
aktarılmasına aittir.
l Öz kaynaklar =net Varlıklar – Borçlar
Öz kaynağıoluşturan unsurlar: Ödenmişsermaye,
Sermaye yedekleri, Kar yedekleri, Geçmişyıllar
karları, Dönem net karı.
l Ödemesi dönem içinde yapılmışolan gelecek döneme
ait 20 milyon liralık gelirin kaydedilmesi: 649 Diğer
Olağan Gelir ve Karlar Hs. 20 milyon Borçlu, 380
Gelecek Aylara ait Gelirler Hs. 20 milyon alacaklı
olur.
l Genel Yönetim Giderleri Hs. borçlu, Gider
TahakkuklarıHs. alacaklıolmasıödemesi gelecek
dönem yapılacak giderin tahakkukuna aittir.
l Normal şartlarda bir yıl içerisinde elden çıkarılması
düşünülmeyen veya işletme faaliyetlerinde bir yıldan
uzun süre kullanılan varlıklara Duran Varlıklar
denir.
l Tüzel kişiliği olmayan şirket Adi Şirkettir.
l Kollektif şirketin kuruluşsözleşmesinde yazılıolarak
bulunmasıgerekenler: Şirketin ticaret unvanı,
Ortakların ad soyadları, Ortakların ikametgahlarıve
tabiyetleri, Şirketin faaliyet konusu
l 590 Dönem Net Karıborçlu, 331 Ortaklara borçlar
Hs. alacaklıolmasıkar paylarınıortakların cari
hesaplarına devredilmesine ait yevmiye kaydıdır.
l Ortaklara düşen payların cari hesaplarına kaydı: 590
Dönem net karıhs. borçlu, 331 Ortaklara borçlar hs.
alacaklıolur.
l Anonim şirketin tedrici kuruluşu sırasında Akbank
çıkarılan hisse senetlerinin satışına aracılık etmişve
bununla ilgili olarak 200 milyon TL komisyon
almıştır. İşletme bu komisyonu 262 Kuruluşve
Örgütlenme Giderleri Hesabının borcunda
inceleyecektir.
l Limited şirket sermaye artırımına gitmeye karar
vermişve gerekli yasal işlemleri yerine getirmiştir.
Yevmiye kaydı: 501 ÖdenmemişSermaye Hs. borçlu,
Sermaye Hs. alacaklı
l A.Ş. in dönem karı600 milyon, vergiden muaf
gelirleri 50 milyon, kanunen kabul edilmeyen
giderleri 100 milyon ise bu işletmenin kurumlar
vergisi matrahı(mali kar) 650 milyondur. 600+100-
50=650 milyon
l Kooperatifin olumlu gelir-gider farkı1 milyar
liradır. Kooperatifin ortaklarıyla yaptığıişlem tutarı
6 milyar, ortak dışıişlemlerin tutarı4 milyardır.
Ortak A nın kooperatifle yaptığıişlem tutarının 500
milyon olduğu belirlenmiştir. Bu bilgilere göre Ortak
A nın alacağıristurn tutarı80 milyondur.
l Genel idare binasıolarak kullanılan bir bina için
ayrılan amortisman payıendirekt kayıt yöntemine
göre 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. borçlu, 257
BirikmişAmortismanlar Hs. alacaklıolur.
l Gelir hesaplarıdönem sonunda Dönem Karıveya
ZararıHesabına devredilerek kapatılır. Dönem
sonlarında kalan vermezler. Bilançoda yer almaz.
İzleyen döneme aktarılmaz.
l A ve ortağıKollektif şirketinin sermayesi 200 milyon,
A nın sermaye payı150 milyon, B nin payı50 milyon,
şirketin döneme ait karı50 milyondur. Kar
dağıtımından önce sermaye paylarına %10 faiz
hesaplanacak ve kalan kar ortaklar arasında eşit
dağıtılacaktır. Buna göre A nın alacağıkar payı25
milyon liradır. 200*10/100=20 milyon , 50-20=30
milyon kalan kardır. 30/3=10 milyon eklenecek. Anın
alacağıkar payı=150*10/100=15, 15+10=25 milyon
l İşletmeler işe yeni başladıklarında yapacaklarıİLK
işlem Kuruluşenvanteri çıkarmaktır. Birleşen
işletmelerin her biri devir envanteri çıkarır.
İşletmeler kapanmalarıhalinde tasfiye envanteri
çıkarır.
l İşletmelerde, dönem sonu işlemleri sırasında yapılan
“değerleme”, muhasebe dışıenvanter aşamasında
yer alır.
l Bir işletmenin ticari mevduat hesabına tahakkuk
eden faizler üzerinden kesilen gelir vergisi ve fonlar
“Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hesabının borç
tarafında” izlenir.
l Dönem sonunda hisse senetleri hesabının borç kalanı
400 milyon TL ve aynıtarihte hisse senetlerinin
borsa değeri 360 milyon TL’dir. Bu bilgilere göre
dönem sonunda “119 Menkul Kıymetler Değer
Düşme KarşılığıHesabının ” alacak tarafına kayıt
yapılacaktır.
l 121 Alacak Senetleri Hesabı”Müşteriden olan
senetsiz alacağa karşılık senet alınması” nedeniyle
borçlandırılır.
l VUK’a göre işletmenin senetli alacaklarıtasarruf
(peşin), mukayyet(kayıtlı) değeri ile değerlenir.
l İşletmenin sattığıA cinsi mala ilişkin bilgiler: Dönem
başımiktar 100, tutar 200000 lira, Dönem içi alışları
miktar 1400, tutar 2875000 lira, Dönem sonu
mevcudu miktar 500, tutar 1025000 liradır. Bu
bilgilere göre ve ortalama maliyet yöntemine göre A
cinsi malın maliyeti 2050000 TLdir. Çünkü tutar
toplamı3075000, 1500’e bölünürse 2050000 bulunur.
l Z işletmesi yurt içi satışlar: 300000TL, Satışların
maliyeti 48000 TL, Satıştan iadeler 2000 TL.dir. Bu
bilgilere göre brüt satışkarı250000 TL dir. Çünkü
net satışlar=300000-2000=298000 TL dir. Brüt satış
karı:298000-48000=250000TLdir.
l İşletme 30 Eylül 1995 tarihinde 200 milyon TL’na bir
makina satın almıştır. İşletme bu makina için azalan
kalanlar yöntemini uygulayacaktır. Normal
amortisman oranı%20 olduğuna göre 1995 yılı
amortisman payı20 milyon TL dir. Çünkü 20×2=40
200 milyonx %40=80 milyon (80/12)x3=20 milyon
bulunur.
l İşletme 5 milyar TL maliyetli idare binasıiçin %4
amortisman payıayırmıştır. Bu tutar “Genel
Yönetim Giderler Hesabının ” borç tarafına
kaydedilir.
l İşletme müşterilerinden N’nin A bankasına yatırdığı
10 milyon TL’nin yanlışlıkla K bankasına yatırılmış
gibi kaydedildiği belirlenmiştir. Düzeltme kaydı:
Bankalar Hs.(A) 10 milyon borçlu, Bankalar Hs.(K)
10 milyon alacaklı
l Satıcı, işletmenin borcuna karşılık 15 milyon TL faiz
tahakkuk ettirmişve bu işleme ilişkin kayıt işletme
tarafından unutulmuştur. Bu durumda yapılması
gereken kayıt: Finansman Giderleri Hs. 15 milyon
borçlu, Satıcılar Hs. 15 milyon alacaklı.
l Kardan ayrılan yedekler: Özel fonlar, Olağanüstü
yedekler, Statü yedekleri, Yasal yedekler.
l 590 Dönem Net KarıHesabının alacak kalanıizleyen
yıl “570 Geçmişyıllar KarlarıHesabının” alacağında
izlenir.
l Gelir Hesapları: 600 Yurtiçi Satışlar, 640
İştiraklerden Temettü Gelirleri, 644 Konusu
Kalmayan Karşılıklar, 670 OlağandışıGelir ve
Karlar
l İşletme peşin olarak tahsil ettiği 200 milyon TL’lik
kira gelirini “Diğer Olağan Gelir ve Karlar
Hesabı”na kaydetmiştir. Ancak yapılan incelemede
bu gelirin 50 milyon TL’lik kısmının gelecek döneme
ait olduğu belirlenmiştir. Bu işlemle ilgili olarak
yapılacak kayıtta 649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar
Hesabının borç tarafına kaydedilir.
l İşletmenin “Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı”nda
kayıtlıolan 20 milyon TLlik yakıt giderinin döneme
ait olduğu belirlenmiştir. Yapılacak yevmiye
kaydında Genel Yönetim Giderleri Hs. 20 milyon
borçlu, Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 20 milyon
alacaklıolur.
l 7/B seçeneğinde kullanılan maliyet hesapları:790 İlk
Madde ve Malzeme, 794 Çeşitli Giderler, 795 Vergi,
Resim ve Harçlar, 793 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve
Hizmetler
l Bilançonun aktifinde yer alanlar: Alınan Çekler,
Menkul Kıymetler, Stoklar, Gelecek aylara ait
giderler ve gelir tahakkukları
l Dönem Karıveya Zararı50 milyon borçlu, Dönem
KarıVergi ve Yasal Yükümlülük Karşı. Hs. 20
milyon alacaklı, Dönem Net Karıveya ZararıHs. 30
milyon alacaklıise İşletmenin vergi sonrasıkarı30
milyon TL’dir. İşletmenin vergi öncesi karı50 milyon
TL’dir. İşletmenin döneme ait gelirleri döneme ait
giderlerinden fazladır. 692 Dönem Net Karıveya
ZararıHesabı, 590 Dönem Net KarıHesabına
aktarılarak kapanacaktır.
l Ticari Mallar Hs.nin borç kalanı200000, Yurt içi
satışlar hesabınıalacak kalanı150000 ve Dönem
sonu stokların maliyeti 100000 lira olduğuna göre
Satılan Ticari Mallar Hs. 100000 borçlu, Ticari
mallar Hs. 100000 alacaklıdır.
l Alacak Senetleri Hesabının alacaklandırılmasının
nedenleri: Senetsiz alacağın tahsil edilmesi, Senetsiz
borç karşılığısenet ciro edilmesi, Senetlerin
tahsilinin şüpheli hale gelmesi, Senetlerin iskonto
ettirilmesi
l İşletmenin dönem başıvarlıkları200 milyon, Dönem
sonu varlıkları150 milyon, Dönem başıborçları120
milyon ve kar 20 milyon ise dönem sonu borçları50
milyondur.
l Boşarsa ve araziler amortismana tabi bir varlık
değildir.
l ÇıkarılmışTahviller Hs. borçlu, Tahvil Anapara
Borç Taksit ve Faizleri hesabıalacaklıolmasıtahvilli
borç taksit ödemelerinin kısa vadeli borçlara
aktarılmasına aittir.
l Öz kaynaklar =net Varlıklar – Borçlar
Öz kaynağıoluşturan unsurlar: Ödenmişsermaye,
Sermaye yedekleri, Kar yedekleri, Geçmişyıllar
karları, Dönem net karı.
l Ödemesi dönem içinde yapılmışolan gelecek döneme
ait 20 milyon liralık gelirin kaydedilmesi: 649 Diğer
Olağan Gelir ve Karlar Hs. 20 milyon Borçlu, 380
Gelecek Aylara ait Gelirler Hs. 20 milyon alacaklı
olur.
l Genel Yönetim Giderleri Hs. borçlu, Gider
TahakkuklarıHs. alacaklıolmasıödemesi gelecek
dönem yapılacak giderin tahakkukuna aittir.
l Normal şartlarda bir yıl içerisinde elden çıkarılması
düşünülmeyen veya işletme faaliyetlerinde bir yıldan
uzun süre kullanılan varlıklara Duran Varlıklar
denir.
l Tüzel kişiliği olmayan şirket Adi Şirkettir.
l Kollektif şirketin kuruluşsözleşmesinde yazılıolarak
bulunmasıgerekenler: Şirketin ticaret unvanı,
Ortakların ad soyadları, Ortakların ikametgahlarıve
tabiyetleri, Şirketin faaliyet konusu
l 590 Dönem Net Karıborçlu, 331 Ortaklara borçlar
Hs. alacaklıolmasıkar paylarınıortakların cari
hesaplarına devredilmesine ait yevmiye kaydıdır.
l Ortaklara düşen payların cari hesaplarına kaydı: 590
Dönem net karıhs. borçlu, 331 Ortaklara borçlar hs.
alacaklıolur.
l Anonim şirketin tedrici kuruluşu sırasında Akbank
çıkarılan hisse senetlerinin satışına aracılık etmişve
bununla ilgili olarak 200 milyon TL komisyon
almıştır. İşletme bu komisyonu 262 Kuruluşve
Örgütlenme Giderleri Hesabının borcunda
inceleyecektir.
l Limited şirket sermaye artırımına gitmeye karar
vermişve gerekli yasal işlemleri yerine getirmiştir.
Yevmiye kaydı: 501 ÖdenmemişSermaye Hs. borçlu,
Sermaye Hs. alacaklı
l A.Ş. in dönem karı600 milyon, vergiden muaf
gelirleri 50 milyon, kanunen kabul edilmeyen
giderleri 100 milyon ise bu işletmenin kurumlar
vergisi matrahı(mali kar) 650 milyondur. 600+100-
50=650 milyon
l Kooperatifin olumlu gelir-gider farkı1 milyar
liradır. Kooperatifin ortaklarıyla yaptığıişlem tutarı
6 milyar, ortak dışıişlemlerin tutarı4 milyardır.
Ortak A nın kooperatifle yaptığıişlem tutarının 500
milyon olduğu belirlenmiştir. Bu bilgilere göre Ortak
A nın alacağıristurn tutarı80 milyondur.
l Genel idare binasıolarak kullanılan bir bina için
ayrılan amortisman payıendirekt kayıt yöntemine
göre 770 Genel Yönetim Giderleri Hs. borçlu, 257
BirikmişAmortismanlar Hs. alacaklıolur.
l Gelir hesaplarıdönem sonunda Dönem Karıveya
ZararıHesabına devredilerek kapatılır. Dönem
sonlarında kalan vermezler. Bilançoda yer almaz.
İzleyen döneme aktarılmaz.
l A ve ortağıKollektif şirketinin sermayesi 200 milyon,
A nın sermaye payı150 milyon, B nin payı50 milyon,
şirketin döneme ait karı50 milyondur. Kar
dağıtımından önce sermaye paylarına %10 faiz
hesaplanacak ve kalan kar ortaklar arasında eşit
dağıtılacaktır. Buna göre A nın alacağıkar payı25
milyon liradır. 200*10/100=20 milyon , 50-20=30
milyon kalan kardır. 30/3=10 milyon eklenecek. Anın
alacağıkar payı=150*10/100=15, 15+10=25 milyon