Final Kimyasal Final Ders Özeti

DİĞER TEHLİKELİ MADDELER: Kullanımı veya taşınması sırasında tehlike arz eden, ama daha önceki bölümlerde başka bir tehlike sınıfı tanımına uymayan kimyasallar “diğer tehlikeli kimyasallar” olarak tanımlanır ve sınıf 9 olarak sınıflandırılır.


Diğer tehlikeli kimyasallar ile ilgili tehlike piktogramı aşağıda verilen şekildeki gibidir. Arka planı beyaz olan etiketin üst yarısında yedi siyah dikey çizgiyle birlikte altı beyaz çizgi olmalıdır. Piktogramın alt kısmında tehlikeli maddenin sınıfını belirten altı çizgili olarak 9 rakamı bulunmaktadır. Ayrıca piktogramların üzerinde DİĞER TEHLİKELİ ÜRÜNLER (MISCELLANEOUS DANGEROUS GOODS) yazısı veya tehlikeli maddeyi tanımlayan Birleşmiş Milletler tarafından belirlenmiş olan dört basamaklı sayı bulunabilir. Piktogram diğer tehlikeli madde, eşya veya kimyasalın depolanması ve taşınması sırasında kullanılır

Yangın durumunda dioksin oluşturabilen maddeler ve cihazlar







2315 POLİKLORLANMIŞ BİFENİLLER, sıvı
3432 POLİKLORLANMIŞ BİFENİLLER, katı
3151 POLİHALOJENLENMİŞ BİFENİLLER, sıvı veya
3151 POLİHALOJENLENMİŞ TERFENİLLER, sıvı
3152 POLİHALOJENLENMİŞ BİFENİLLER, katı veya
3152 POLİHALOJENLENMİŞ TERFENİLLER, katı




Asbest: Asbest, lifli yapılı bir mineral grubuna verilen bir isimdir. Lifler, çok küçüktür ve bir mikroskop ile görülebilir. Asbest yanmaya dayanıklı olduğundan pek çok amaç için kullanılmıştır. Ancak asbest lifleri havada solunur hâle geldiğinde, tehlikeli ve öldürücü olduğu bilim adamlarınca tanımlanmıştır.

Asbest Türleri

• Mavi asbest (Krosidolit) • Kahverengi asbest (amosit, mysorite)

• Beyaz asbest (krizotil, aktinolit, antofilit, tremolit)

Çevreye zararlı maddeler:Çevreye zararlı maddeler genetiği değiştirilmiş mikroorganizmaları ve organizmaları da kapsamaktadır.Çevreye zararlı maddeler, sulu çevreyi kirletici sıvı veya katı maddeler ile bu maddelerin çözeltilerini ve karışımlarını (preparatlar ve atıklar gibi) kapsarlar. Ayrıca genetik olarak değiştirilmiş̧ mikroorganizmaları ve organizmaları da kapsamaktadırlar. Sudaki organizmalar için toksik, su ortamında uzun süreli olumsuz etkilere neden olabilir. Çevreye zararlı sulu ortam kirleticileri sıvı çevre kirleticisi olarak UN3082 kodu ile katı maddeler ise UN3077 kodu ile listelenmektedir. Toksik ve bulaşıcı madde tanımına uymayan genetiği değiştirilmiş mikroorganizmalar ve organizmalar için UN3245 kodu tahsis edilmiştir.

UN3082 ÇEVRE İÇİN TEHLİKELİ MADDE, SIVI

Alkol,etoksilat ,alfa-sipermetrin,bütil benzil fitalat ,klorlanmıs parafinler (C10-C13)




Antifriz: Antifriz ana tehlikeli bileşeni olan etilen glikol son derece zehirlidir. Dumanının solunması baş dönmesine neden olurken, antifrizin yutulması ciddi kalp, böbrek ve beyin hasarına neden olur.

Motor yağı: Kullanılmış yağ veya atık motor yağı araç motorunda biriken magnezyum, bakır, çinko ve diğer ağır metaller ile kirlenmiş olabilir.

Plastik boya: Büyük miktarlarda yutulmadığı taktirde, suda çözünür lateks boyalar yüksek derece toksik değildir.

Yağ esaslı boya: Organik çözücüleri içeren yağ esaslı boya gözleri ve cildi tahriş edebilir ve cildin çatlamasına neden olabilir

Çamaşır deterjanları: Bu ürünler lekeleri ve zemin kirlerini gevşetmek için enzimleri içerirler (etiketin üzerinde “katyonik”, “anyonik” ya da “iyonik olmayan” isimleriyle belirtildiği gibi). Dahili olarak alındığı zaman katyonik deterjanlar çok toksiktir. Yutulması hâlinde bulantı, kusma, şok, kasılma ve koma ile sonuçlanabilir. Non-iyonik deterjanlar daha az toksiktir ancak deri ve gözleri tahriş edebilir ya da sizi diğer kimyasallara daha duyarlı hâle getirebilir. Bir kişi büyük miktarda deterjana maruz kalırsa, astım gelişebilir. Yanlışlıkla yutulan deterjan birçok ev zehirlenmelerinden sorumludur.

Çamaşır suyu: Çamaşır suyu yüzde 0.7'den 5.25'e kadar farklı konsantrasyonlarda değişen sodyum hipoklorit kimyasalını içerir. Amonyak ile herhangi bir diğer ev temizlik ürününü ve özellikle de çamaşır suyunu asla karıştırılmamalıdır. Aksi takdirde çok ciddi solunum sorunlarına neden olan farklı türlerde zehirli gazların serbest bırakılmasıyla sonuçlanabilir.

Bulaşık deterjanları: Bulaşık makinası ve elle yıkama bulaşık deterjanları içindeki ana madde fosfattır. Yutulması halinde bulaşık makinesi deterjanları zehirli olabilir ve cilt tahrişleri veya yanık oluşturduğu bilinmektedir

Klozet temizleyicileri: Tuvalet temizleyicileri sodyum hipoklorit, hidroklorik asit ya da çamaşır suyu içeren kimyasallardır. Çoğu dezenfektan temizleyicileri göz ve cilt için çok tahriş edicidir ve boğazı yakarlar

Güve topları: Güve topları içindeki pestisitler naftalin ve p-diklorbenzen olarak bilinen kimyasallardır. Güve topundan gelen dumanı solumak baş ağrısı ve baş dönmesine neden olabilir ve cilt, göz ve boğazı tahriş edebilir.

“Yükseltilmiş sıcaklık maddeleri, sıvı hâlde 100 oC veya üzerinde taşınan ve bu konumdayken onların parlama noktasından düşük parlama noktasına sahip olan veya taşıma için teslim alınan maddeleri kapsar. Bunlar ayrıca

240 oC veya üzerinde taşınan veya taşıma için teslim edilen katıları kapsar.” Cümlesinde boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?




TEHLİKE NEDİR? Tehlike hastalık ya da yaralanmaya sebep olacak her türlü durumdur.


Patlayıcı: Patlayıcı madde (ya da karışım) çevreye zarar verebilecek bir hızda ve böyle bir sıcaklık ve basınçta kendiliğinden gaz üretebilen kimyasal bir reaksiyonu veren katı veya sıvı bir madde veya bunların karışımıdır.

Parlayıcı gaz: Parlayıcı bir gaz 101,3 kPa standart basınç ve 20oC’de havada yanabilme yeteneğine sahip bir gazdır.

Parlayıcı sıvı: Parlayıcı bir sıvı en fazla 93oC parlama noktasına sahip bir sıvı anlamına gelir.

Parlama noktası: Tutuşabilen bir sıvının parlama noktası, havada yanıcı bir karışım oluşturulabilen en düşük sıcaklıktır.

Parlayıcı katı: Parlayıcı bir katı sürtünme nedeniyle yanmaya katkıda bulunabilen, sebep olabilen ya da kolayca yanabilen katıdır. Kolayca yanabilen toz, granül veya hamurumsu maddeler

Parlayıcı aerosol: Aerosoller, parlayıcı katı, sıvı ve gazlar sınıfından herhangi bir bileşeni içeriyorsa parlayıcı sınıflandırılması içinde düşünülmelidir.

Aerosoller: Aerosol makinası anlamına da gelen aerosoller, metal, cam veya plastikten yapılmış yeniden kullanılamayan kaplardır ve basınç altında çözünmüş, sıvılaştırılmış veya sıkıştırılmış bir gazı köpük, macun ya da bir toz ile birlikte veya bunlar olmadan içerirler. Aerosoller gaz ya da sıvı veya köpük, macun ya da bir toz

Oksitleyici gaz: Oksitleyici bir gaz, genellikle oksijen sağlayarak havanın yaptığından daha fazla yanmaya sebep olabilen ya da başka maddelerin yanmasına katkısı olan herhangi bir gazdır.

Oksitleyici sıvı: Oksitleyici bir sıvı, kendisi mutlaka yanıcı olmasa da genellikle oksijen sağlayarak diğer materyallerin yanmasına sebep olabilen veya katkısı olan sıvıdır

Oksitleyici katı: Oksitleyici bir katı, kendisi mutlaka yanıcı olmasa da genellikle oksijen sağlayarak diğer materyallerin yanmasına sebep olabilen veya katkı yapan bir katıdır.
Basınç altındaki gaz: Basınç altındaki gazlar, soğutulmuş bir sıvı olarak yada 20oC’de 280 kPa (2.8bar)’dan daha az olmayan bir basınçta bir kap içerisinde yer alan gazlardır. Bunlar sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış, çözünmüş ve soğutmalı sıvılaştırılmış gazlardan oluşur
Sıkıştırılmış gaz: Basınç altında paketlenmiş bir gaz -50oC’de tamamen gazdır; -50oC kritik sıcaklığa sahip tüm gazlar da dahil olmak üzere (örneğin 200bar silindir içerisindeki azot).
Sıvılaştırılmış gaz: Basınç altında paketlenmiş bir gaz, -50oC üzerindeki sıcaklıklarda kısmen sıvıdır (örneğin: LPG).
Soğutmalı sıvılaştırılmış gaz: Kendi düşük sıcaklığından dolayı bir gaz paketlendiğinde kısmen sıvı hâldedir (örneğin: sıvı oksijen).
Çözünmüş gaz: Basınç altında paketlenmiş bir gaz, sıvı fazdaki bir çözücü içerisinde çözünmektedir (örneğin, asetilen).
Kritik sıcaklık: Belirli bir basınçta gazların sıvılaştırılabildiği sıcaklığın altındaki sıcaklıktır.
***Kendinden reaktif madde ve karışımlar: Kendinden reaktif maddeler oksijen olmadan dahi güçlü bir bozunuma meyilli termal olarak kararsız maddelerdir

Kritik sıcaklık: Belirli bir basınçta gazların sıvılaştırılabildiği sıcaklığın altındaki sıcaklıktır.

Kendinden reaktif madde ve karışımlar: Kendinden reaktif maddeler veya karışımlar hatta oksijen (hava) olmadan bile güçlü bir ekzotermik bozunuma gitme eğilimli olan termal olarak kararsız sıvı, katı veya karışımlardır. Bu tanım patlayıcılar, organik peroksitler olarak ya da oksitleyici olarak sınıflandırılan maddeler ve karışımları içermez.

Piroforik sıvı: Piroforik bir sıvı az miktarları dahi hava ile temasından itibaren beş dakika içinde tutuşmaya meyilli bir sıvıdır

Piroforik katı: Piroforik bir katı az miktarları dahi hava ile temasından itibaren beş dakika içinde tutuşmaya meyilli bir katıdır.

Metaller için korozif: Metal aşındırıcı bir madde veya bir karışım, kimyasal etki ile önemli ölçüde zarar veren hatta metali yok edecek bir madde veya bir karışımdır.


Akut toksisite: Akut toksisite, bir maddenin tek bir dozunun ya da 24 saat içerisinde çoklu dozlarının ağız, deri yolu veya 4 saatlik solunuma maruz kalınmasının ardından meydana gelen yan etkileri ifade eder.

Deri korozyonu / tahrişi: Deri korozyonu deride geri dönüşümsüz hasar üretimidir; isim vermek gerekirse 4 saate kadar bir test maddesinin uygulanmasını takiben deri içindeki ve epidermis üzerindeki görünür nekrozdur. Korozyon reaksiyonları cildin ağarması, tam alopesi alanları ve yaralardan dolayı renk değişikliği ile 14 günlük gözlemin sonundaki ülserler, kanama ve kanlı kabuklar ile değerlendirilmektedir. Histopatoloji şüpheli lezyonlar değerlendirmek için dikkate alınmalıdır

Ciddi göz hasarı / tahrişi: Ciddi göz hasarı, 21 gün içerisinde tamamen geri dönüşümsüz etki eden bir test maddesinin gözün ön yüzeyine uygulanması sonrasında, görüntüde ciddi fiziksel hasar ya da göz içerisinde doku hasarının meydana gelmesidir.

Solunum veya deri hassasiyeti: Solunum hassasiyeti, solunmasının ardından solunum yollarının aşırı duyarlılığına neden olacak bir maddedir. Deri hassasiyeti, deriyle teması akabinde alerjik bir yanıtı tetikleyecek bir maddedir

Üreme hücresi mutajeni: Bu tehlike sınıfı öncelikle soya geçebilecek insan üreme organlarında mutasyona sebep olacak kimyasallar ile ilgilidir. Ancak, in vitro mutajenite / genotoksisite ve in vivo somatik memeli hücreleri bu tehlike sınıfı içinde sınıflanan maddeler ve karışımlar olarak da kabul edilir. Mutajenik ve mutajen terimi hücreler ve / veya organizma popülasyonlarında artan bir mutasyon oluşumuna sebebiyet veren ajanlar için kullanılacaktır. Daha genel genotoksik ve genotoksisite terimleri, normal çoğaltma işlemleri ile müdahale ederek DNA hasarına yol açan veya fizyolojik olmayan bir şekilde (geçici olarak) onların çoğaltmasını değiştirenler dahil, DNA ayırımı, bilgi içeriği ya da yapıyı değiştiren reaktifler ve prosesler için geçerlidir. Genotoksisite test sonuçları genellikle mutajenik etkiler için indikatörler olarak alınır.

Kanserojen etki: Kanserojen madde kansere yol açan ya da kanserin görülme sıklığını artıran bir kimyasal madde ya da kimyasal madde karışımıdır.

Üreme toksisitesi: Üreme toksisitesi yavrudaki gelişimsel toksisite kadar yetişkin kadın ve erkeklerde cinsel fonksiyon ve doğurganlık üzerine olumsuz etkiler içerir.

Üreme toksisitesi iki ana başlık altında alt bölümlere ayrılmıştır:

a) Cinsel fonksiyon ve doğurganlık üzerindeki olumsuz etkiler;

b) Yavru gelişimi üzerinde olumsuz etkiler.



Bazı üreme toksik etkiler ya doğurganlık ve cinsel fonksiyon bozukluğuna ya da gelişimsel toksisiteye açık bir şekilde atfedilemez. Bununla birlikte, bu etkileri ile kimyasallar genel bir tehlike deyimi ile üreme toksikleri olarak sınıflandırılmış olacaktır.

Özel hedef organ sistemik toksisite (tek maruz kalma / tekrarlanan maruz kalma): Sınıflandırma kimyasal maddeyi belirli hedef organ / sistemik zehir olarak tanımlar ve gerçekte buna maruz kalan kişilerde olumsuz sağlık etkileri için bir potansiyel gösterebilir.

Solunum tehlikesi: Solunum toksisitesi kimyasal zatürre, değişen derecelerde akciğer hasarı ya da aspirasyonu takiben ölüm gibi ciddi akut etkileri içerir. Aspirasyon doğrudan ağız veya burun boşluğuna, ya da dolaylı olarak kusma, nefes borusu içine ve alt solunum sistemine sıvı veya katı bir kimyasal ürünün girmesi anlamına gelir.


Sucul ortam için tehlike: Akut su zehirliliği kısa süreli maruz kalması durumunda organizmaya zararlı olan bir maddenin kendine has özelliği demektir. Kronik su zehirliliği, organizmanın yaşam döngüsüyle ilişkili olarak tespit edilmiş maruziyet sırasında sudaki organizmalara olumsuz etkiler yapan bir maddenin potansiyel veya gerçek özellikleri demektir


NFPA 704 (National Fire Protection Association #704); Amerika Birleşik Devletleri’nin Mili Yangından Korunma Kurumu (NFPA) tarafından belirlenmiş, tehlikeli madde işaretleme standardıdırKaronun dört bölümü renklerle kodlanır. Mavi bölüm sıhhi tehlikeyi, kırmızı bölüm yangın riskini, sarı bölüm kimyasal tepkime ihtimalini gösterir. Beyaz bölümde ise münferit riskler için özel işaretler bulunur. Bunun dışındaki tüm bölümlerde; 0 (sıfır) tehlike olmadığını gösterirken, 4 ise yüksek tehlikeye dikkat çekmektedir. Maddeye özel herhangi bir risk bulunmaması hâlindeyse beyaz bölüm boş bırakılır.







ÖZEL TEHLİKE (BEYAZ) KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMAN HMSI







***Kimyasal maddeler aynı türden diğer kimyasallarla birlikte depolanmalı ve kullanımı sırasında koruyucu ekipmanlar kullanılmalıdır.

***MSDS :Bu form çalışanlar ve acil durum personeline bir madde ile güvenli bir şekilde çalışma veya taşıma prosedürlerini sağlamak amacıyla hazırlanır. Fiziksel veri (erime noktası, kaynama noktası, parlama noktası vb.), toksisite, sağlık etkileri, ilk yardım, reaktivite, depolama, bertaraf, koruyucu ekipman ve dökülme işlemleri gibi bilgileri içerir.


BÖLÜM 1: Madde/Müstahzar ve Şirket/İş Sahibinin Tanıtımı

BÖLÜM 2: Tehlikelerin Tanıtımı

BÖLÜM 3: Bileşimi/İçeriği Hakkında Bilgi

BÖLÜM 4: İlk Yardım Tedbirleri

BÖLÜM 5: Yangınla Mücadele Tedbirleri

BÖLÜM 6: Kaza Durumunda Kurtarıcı Önlemler

BÖLÜM 7: Elleçleme ve Depolama

BÖLÜM 8: Maruziyet Kontrolleri/Kişisel Korunma

BÖLÜM 9: Fiziksel ve Kimyasal Özellikler

BÖLÜM 10: Kararlılık ve Reaktivite

BÖLÜM 11: Toksikolojik Bilgi

BÖLÜM 12: Ekolojik Bilgi

BÖLÜM 13: Bertaraf Bilgileri

BÖLÜM 14: Taşımacılık Bilgileri

BÖLÜM 15: Mevzuat Bilgileri

BÖLÜM 16: Diğer Bilgiler



Vücuda giren kimyasalın dozu gösterdiği etkiyi de değiştirir. Az miktardaki madde tehlikeli olmazken çok miktardaki madde ciddi rahatsızlıklara sebep olabilir.

Eşik Limit Değerler - TLV-TWA: TLV-TWA, günde 8 saat veya haftada 40 saat çalışma süresi içinde maruz kalınan bir malzemenin, tüm çalışanlarıa yan etkisi olmadığı kabul edilen zaman ağırlıklı (TWA) ortalama havadaki konsantrasyonudur.


Tehlikeli bir madde ile çalışırken çalışılan yerde o tehlikeli madde ile ilgili uyarı etiketleri yapıştırılmalı ve bu maddeye özel alan tahsis edilmelidir.

Özel Alan: Örneğin, bir laboratuvarda kanserojen maddeler kullanılıyorsa, "özel alan" tahsis edilmesi gerekmektedir ve uyarı etiketleri yapıştırılmalıdır.

Temiz Alan: Aktif bir araştırma laboratuvarında müsaade edilen temiz alanlar mevcuttur

Kişisel Koruyucu Ekipman: Kişisel koruyucu ekipmanlar kişiyi tehlikeye direkt maruz kalmaktan korumak içindir

Koruyucu Giysi • Eldiven • Göz Koruyucu • Maskeler • Üniforma



Kimyasal Depolama

Birbirinden farklı kimyasallar ayırılmalıdır. Envanterdeki kimyasalların raf ömürleri periyodik olarak kontrol edilmelidir.

• Sağlanan dolap veya raflarda kimyasallar doğru bir şekilde depolanmalıdır.

• Çeker ocaklarda kimyasal saklanmamalıdır.

• Duman, ısı detektörü ve yangın söndürücüler taktırılmalıdır.

• Rafların kalabalık ya da aşırı yüklü olmaması gereklidir.

Depolama alanları kilitli tutulmalıdır.

• Koridorların dağınık ve kapalı olmaması sağlanmalıdır

Etiketleme :Laboratuvarlarda kullanılan kimyasallar çok çeşitli olduğu için, uygun etiketleme son derece önemlidir. Kullanımı, imha ve tehlikelerini tespit edebilmek için, kimyasalların standart güvenlik kurallarına uygun bir şekilde etiketlenmiş olması gerekir.





Tehlikeli Atık Depolama :• Tüm atıklar kaplar arasında veya kendi içerisinde uyumsuz karışımları önlemek için kategorilere ayrılmalı ve depolanmalıdır.

• Atıklar kırılma veya dökülme durumuna karşı uygun sızdırmaz muhafazalı kaplarda saklanmalıdır.

• Atık depolama alanı haftada en az bir defa kontrol edilmelidir.

• Tüm çöp konteynerleri tehlikeli atık yönetmeliğine göre etiketlenmelidir

Belgeleme, atık bir kaba her konulduğunda tehlikeli atık etiketi üzerinde yapılmalıdır

Tehlikeli Atık İmhası :• Tehlikeli atıklar, kimyasal, radyoaktif veya biyolojik olarak tehlikeli olup olmadıkları etiketlenmeli ve bertaraf edilmelidir

Kimyasal Güvenlik: On Temel Kural

• Tüm kimyasal ve atıkları doğru bir şekilde etiketlenmelidir.

• Tehlikeli kimyasalların kullanımı sırasında koruyucu güvenlik ekipmanı kullanılmalıdır.

• Uçucu ve tehlikeli kimyasallar ile bir çeker ocak içinde çalışılmalıdır.

• Yanıcı maddeler doğru bir şekilde saklanmalıdır.

• Tehlikeli kimyasallar ile tek başına çalışılmamalıdır.

• Çıkışlar, duşlar ve göz yıkama banyolarına kolay erişim sağlanmalıdır.

• Koşmak için çalışma alanlarını açık tutulmalıdır.

• Kimyasal cilde temas ettiğinde hemen yıkanılmalıdır.

• Laboratuvarda yenilmez, içilmez ve kozmetik kullanılmaz

Çeker Ocaklar :Çeker ocaklar gaz, buhar ve aerosolleri tutmak ve dış çevreye atmak için tasarlanmıştır

Lokal Havalandırma :Yüksek riskli kirleticileri azaltmak için kullanılır







***Öncelikle riskin ne olduğu teşhis edilmeli ve ona göre tedbirler alınmalıdır


a-Ortamda tutuşabilir maddeler mevcutmu b-Patlayıcı karışımın havadaki dağılım oranı, patlayıcı atmosfer meydana gelebileceği yerler, tehlikeli patlayıcı atmosferin oluşma ihtimali, tehlikeli patlayıcı ortamın oluşumunun güvenli bir şekilde önlenip önlenemeyeceği, tehlikeli patlayıcı ortamın ateşlenmesinin (tutuşmasının) güvenli bir şekilde önlenip önlenemeyeceği ayrı ayrı değerlendirilmelidir.

Ayrıca patlama riskinin değerlendirilmesi yapılırken, “Patlamadan Korunma Dokümanının” hazırlanması bu değerlendirmenin yapılmasını kolaylaştıracaktır.

Tehlikeli Patlayıcı Ortamın Önlenmesi

Tehlikeli patlayıcı ortam oluşmasını önlemeye her zaman öncelik verilmelidir. Bu birincil önlem olarak adlandırılır yapılması gereken ilk ve en önemli tedbir Birincil Önlemlerin alınmasıdır.


İşletme civarındaki konsantrasyonlar, örneğin gaz alarmlarıyla, izlenebilir. Bu alarmların kullanımı için önemli öncelikler aşağıdadır:

Maddelerin muhtemel mevcudiyetinde, kaynağın yeri, maksimum kaynak mukavemeti ve dağılma şartları yeteri kadar bilinmelidir. Cihazın cevap süresi (response time), alarm seviyesi ve çapraz duyarlılık gibi özelikleri kullanım şartlarına uygun olmalıdır


Eğer tehlikeli patlayıcı ortamın oluşmasını engellemek mümkün olmuyorsa, onun ateşlenmesi önlenmelidir. Bu, muhtemel ateşleme kaynaklarının azaltılması veya patlayıcı ortam ile bir araya gelmesinin önlenmesi için alınacak koruyucu tedbirlerle başarılabilir



Tehlikeli Bölgelerin Sınıflandırılması

Tehlike Bölgeleri (Hazardous Area) patlayıcı hava-gaz karışımının bulunduğu veya bulunma ihtimalinin olduğu yerlerdir.

Patlamayı önleme kurallarının uygulanabilmesi için; yanıcı gaz ve buharlarının havaya karışabilme ihtimalinin olduğu sahaların ve bu sahalar içerisinde yanıcı gaz ve buharlarının bulunabilme ihtimallerinin bilinmesine ihtiyaç vardır.

Gaz Tüplerinin Etiketlenmesi

Gaz tüpleri kolaylıkla çıkmayacak bir etiket ile etiketlenmelidir. Etiket üzerinde açık ve net bir şekilde tüpün içerdiği gaz cinsi belirtilmelidir. Gaz tüpüne bağlanacak bir kart üzerine üretici firmanın adı adresi, dolum tarihi, bulunduğu laboratuvarın numarası, kullanıcının adı ve kullanım süresi not edilmelidir.

Gaz tüplerinin taşınması

Gaz tüplerinin bir araç ile bir yerden başka bir yere taşınmasında aşağıdaki kurallara uyulması gerekir:

• Tüpleri aracın içinde devrilmeyecek, birbirine çarpmayacak ve aracın dışına taşmayacak şekilde sabitleyerek yerleştirin ve aksi belirtilmediği sürece dik olarak taşıyın.

• Tüpler için uygun koruyucu vana başlıkları ve kapları kullanılmalıdır.

• Hortum ve regülatör bağlantılarını tüplerden ayrılması gerekir.

• Taşımadan önce tüplerin valf koruyucu başlıklarının tam olarak takıldığından emin olunmalıdır.

• Propan gaz tüpleri dik taşınmalı ve yanıcı gaz tüpleriyle zehirli gaz tüpleri beraber taşınmamalıdır.

• Tüpler araçtan derhal indirilmeli ve iyi havalandırılmış güvenli bir alana nakledilerek depolanmalıdır.

• Tüplerde sızıntı şüphesi olduğu durumlarda aracı durdurup problemi tespit ederek üreticiyle bağlantı kurulması gerekir.

• Bir kaza sonrası acil durum ekiplerine kaza bildirimi yapma durumunda, kazanın hangi tür gaz tüpü taşınırken olduğunu bilgisi verilmelidir.

Gaz tüplerinin depolanması

• Gaz tüpleri düşme veya çarpma sonucunda patlayabilirler. Bu nedenle sıkıca bulundukları zemin veya duvara monte edilmelidirler.

• Gaz tüpleri su veya çözücü buharlarının yoğun olduğu, korosif maddelerin bulunduğu yerlerde depolanmamalıdır.

• Olası sızma, rutubet vb. dış etkenlere karşı tüplerin depolandığı yer daima havalandırılmalıdır.

• Tüp depoları doğrudan güneş ışığına maruz kalmamalıdır.

• Dolu ve boş tüpler karışmalarını önlemek amacı ile ayrı bölümlerde depolanmalıdır.

• Yanıcı gaz içeren tüpler oksijen ve azot oksit tüpleri ile aynı ortamda depolanmamalıdır.

• Gaz tüpleri açık aleve ve yüksek sıcaklıklara (50 oC ve üzeri) maruz bırakılmamalıdır.

• Gaz tüpleri devrilmelerini önleyecek şekilde zincir ile sabitlenmelidir.

• Gaz tüpleri tüp taşımak amacı ile özel olarak tasarlanmış taşıyıcılar ile taşınmalıdır.

• Gaz tüpleri taşıma esnasında veya kullanılmadıklarında kapakları kapalı tutulmalıdır.

• Gaz tüplerinin bağlantıları laboratuvar teknik elemanlarınca yapılmalıdır.

.Boş gaz tüpleri işaretlenmeli, laboratuvar ve depo yönetimine bilgi verilmelidir.

• Bağlantı hortumları ve regülatör günlük olarak kontrol edilmelidir

Gaz Zehirlenmeleri ve Koruyucu Önlemler

Gaz zehirlenmesi yeterli oksijen bulundurmayan ya da karbonmonoksit ya da başka bir zehirli gaz içeren havayı solumak sonucu oluşur. Doğal oksitlenme olayı kimi zaman kıyılarda, sarnıçlarda, lağımlarda, silolarda havadaki oksijenin azalmasına neden olabilir. Eğer yeterli havalandırma yapılmazsa bu hava zehirlenmeye yol açabilir. Karbonmonoksit zehirleyici, kokusuz ve renksiz bir gazdır. Egzozlardan çıkan gazlarda, işlenmiş gazlarda ve yeterli oksijen olmadan yanma durumlarında ortaya çıkar.

Günümüzde işlenmiş gazdan daha fazla kullanılan doğal gaz karbonmonoksit içermez. Ancak bazı durumlarda doğal gaza işlenmiş gaz eklenebilir. Doğal gaz ancak bütünüyle yanmadığında ve havada oksijenden çokdaha fazla miktarda bulunduğunda zehirleyici olur. Karbonmonoksit zehirlenmesi genellikle kömür ya da odunun ısıtıcılarda tam yanmaması, gazla çalışan makinelerin kapalı yerlerde çalışması, işlenmiş gazın borulardan kaçak yapması, doğal ya da işlenmiş gazın tam yanmaması sonucu ortaya çıkar. Gazların zehirlenmeye yol açmasının yanı sıra bir de patlama tehlikesi vardır. Patlama, yanıcı gazların kapalı bir ortamda birikmesinden sonra ufak bir kıvılcımla oluşabilir.



Yeterince bilgi sahibi olmamak, çalışma ortamının ciddiyetini kavrayamamak, dikkatsiz çalışmak, acele etmek ve çalışılan ortamın temizliğine özen göstermemek bu kazaların en temel sebepleri arasında yer almaktadır


Bu formlarda kullanılacak kimyasal madde için;

• İsim ve içerik bilgileri • Üretici firma bilgileri

• Zararlı madde içerik bilgileri • Fiziksel ve kimyasal özellikleri

• Depolama bilgileri • İlkyardım bilgileri

• Taşıma bilgileri • Yangın-patlama bilgileri

• Kişisel korunma bilgileri • Çevreye olan etkileri ile ilgili bilgiler

• Tepkime ve kararlılık bilgileri • Toksikoloji (zehirleme) bilgileri

İmha etme bilgileri • Mevzuat ile ilgili bilgiler

• Diğer bilgiler



Avrupa Birliği (AB) tarafından getirilen yeni sınıflandırma etiketleme ve ambalajlama (Classification, Labelling and Packaging=CLP) tüzüğü ile kimyasal madde etiketleri yenilenmiştir





CLP tüzüğü ile birlikte tehlike kodu R yerine H (Hazard) ve önlem kodu S yerine ise P (Precautionary) ibareleri kullanılmaya başlanmıştır.






Kimyasal maddeler tehlike sınıflarına göre depolanmalı, alfabetik sistem kullanılmamalıdır.

• Birbirleriyle temas etmemesi gereken maddeler dikkate alınarak yerleştirilmelidir.

• Yüksekliği 2 m’yi geçmeyen tahta raflar tercih edilmelidir.

• Kimyasal maddelerin yerleştirildiği raflar duvara sağlam bir şekilde tutturulmalıdır.

• Bütün rafların önü koruma setleri ile çevrelenmelidir.

• Kimyasal maddeler yerde ya da erişilemeyecek yükseklikte olmamalıdır.

• Depodaki bütün kimyasalların kayıtlı olduğu bir sistem olmalıdır.

• Depo olarak kullanılan yerde duman dedektörü ya da yaygına karşı uyarıcı bir sistem bulunmalıdır.

• Depoda gerekli miktarda madde saklanmalıdır.

• Depoda bulunan her kimyasal madde için, üzerinde kimyasal maddenin adı, tehlike sın

sınıfı vb. bilgilerin bulunduğu etiketler olmalıdır.

• Özellikle yanıcı maddeler için özel dizayn edilmiş buzdolapları kullanılmalıdır.

• Depo olarak kullanılan binaların yıldırım koruması olmalı, rafları ve kapıları topraklanmalıdır.

• Deponun zemini kaymaz ve kolay temizlenebilir olmalıdır.



***Kimyasal maddeler depolanırken maddenin hali (katı, sıvı, gaz) de göz önünde bulundurulmalıdır. Katı bir madde ile sıvı bir maddenin bir arada depolanması akma, sızıntı vb. durumlarda tehlike oluşturabilmektedir. Bunun yanı sıra asidik ve bazik maddelerin de birlikte depolanması doğru değildir.



KİMYASAL ATIKLARIN İMHA EDİLMESİ

Bir kimyasal maddenin üzerinde bulunan etikette, tehlike sınıfı belirtilmiş ve tehlike piktogramlarından herhangi biri gösterilmiş ise bu kimyasal maddenin atıkları tehlikeli atık olarak kabul edilir. Tehlikeli kimyasal atıklar evsel

atıklarla birlikte toplanamaz, kanalizasyon sistemi ile uzaklaştırılamaz, havaya verilemez ve yakılamazlar. Bu atıklar ancak Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak imha edilmelidir.



Tehlikeli atıklar özelliklerine göre sınıflandırılabilirler:

1. Yanıcı maddeler

2. Tahriş edici (korozif) maddeler

3. Reaktif maddeler

4. Zehirli (toksik) maddeler


• Tehlikeli atıklarla radyoaktif atıklar karıştırılmamalı,

• Atık kutuları etiketlenmeli,

• Atık kutuları taşıncaya kadar doldurulmamalı,

• Organik ve sulu atıklar aynı kutuda biriktirilmemeli,

• Boş kimyasal şişeleri atılmadan önce kontrol edilmeli,

• Karıştırılmaları tehlikeli olan maddelerin atıklarının toplanırken bir araya gelmemesi sağlanmalı,

• Halojenli ve halojensiz organik madde atıkları karıştırılmamalıdır


Zehirlenmeler:

Zehirli maddeye temas eden kısım bol suyla yıkanır.

• Zehirlenme ağız yoluyla gerçekleşmiş ise kişiye bol su veya süt içirilir.

*Eğer alınan madde baz ise kişiye seyreltik asetik asit veya seyreltik sitrik asit çözeltisi içirilir.

*Asit ise, ağız önce bol su daha sonra %5’lik sodyum bikarbonat çözeltisi ile çalkalandıktan sonra bol su veya süt içirilir.

• Zehirlenme gazdan kaynaklanıyorsa, kişi hemen açık havaya çıkarılır.

• Zehirlenmeye sebep olan madde tahriş edici bir türden ise kişiye kusturma işlemi uygulanmaz

Yanıklar

Kimyasal maddelerle temas hâlinde en sık rastlanan kazalardan birisidir. Yanıklarda;

• Kimyasal maddenin döküldüğü kısımdaki giysiler çıkarılarak deriyle teması kesilir.

• Asitlerin sıçraması durumunda, sıçradığı yer önce bol suyla ardından sodyum bikarbonat çözeltisi ile yıkanmalıdır.

• Alkali metallerden kaynaklanan yanıklarda, yanan kısım önce bol suyla ardından %1’lik asetik asit çözeltisi ve tekrar su ile yıkanmalıdır.

• Bazlardan meydana gelen yanıklarda, bazdan etkilenen bölge önce bol suyla ardından seyreltik asetik asit çözeltisi ile yıkanmalıdır.

Yangınlar:

Yanıcı özelliğe sahip maddelerle çalışıldıktan sonra hemen çalışma ortamından uzaklaştırılmalı, eğer çalışma ortamına dökülmüşse temizlenmelidir.

• Yanıcı maddelerin atıkları lavabolara dökülmemelidir.

• Alevler çalışılacak ortamın yakınlarında kolay alev alabilen maddeler bulundurulmamalıdır.

• Yanıcı maddelerin bulunduğu cam kaplar direkt gün ışığı alan ortamlara bırakılmamalıdır.

• Tam sönmemiş kibrit çöpü gibi maddeler çöp kutusuna atılmamalıdır.

• Kolay buharlaşan sıvılarla çeker ocak gibi kapalı ve havalandırması bulunan ortamlarda çalışılmalıdır.

• İçerisinden doğal gaz, tüp gaz gibi gazların geçtiği borular sık sık kontrol edilmeli, çatlama vb. gibi durumlarda derhal değiştirilmelidir.





A sınıfı yangınlar: Odun, kumaş, kâğıt benzeri maddelerin tutuşmasıyla meydana gelen yangınlardır. Bu yangınların söndürülmesi için ortamın sıcaklığı su yardımıyla maddenin tutuşma sıcaklığının altına düşürülmesiyle yapılır.

B sınıfı yangınlar: Yanıcı sıvılar veya sıvılaşabilen katılardan dolayı meydana gelen yangınlardır. Bu tür yangınları söndürebilmek için, yanan kısmın üzeri battaniye, köpük, karbondioksit veya alev almayan başka bir sıvıyla örtülerek havanın oksijeni ile olan teması kesilir.

C sınıfı yangınlar: Yanıcı gazların (LPG, hidrojen vb.) sebep olduğu yangınlardır. Kuru kimyasal tozlar yardımıyla söndürülebilirler. Ayrıca elektrikli cihazlardan kaynaklanan yangınlar da bu sınıfta yer almaktadır.

D sınıfı yangınlar: Magnezyum, sodyum, lityum gibi yanabilen metallerden kaynaklanan yangınlardır. Bu yangınlar kuru kimyasal tozlar (grafit) yardımıyla söndürülebilirler.D sınıfı yangınlarda kesinlikle su kullanılmaz


• Su; kullanılan en yaygın yangın söndürme maddesidir. A tipi yangınlar için çok iyi bir söndürücüdür. Ancak elektrik temasının olduğu ortamlarda yangın söndürücü olarak su kullanılmamalıdır.

• Kum; havayla temas kesme esasına dayanan bir söndürme aracıdır. Yanıcı maddeyi tamamen örter. Oldukça güvenli bir yangın söndürücüdür.

• Karbondioksit (CO2) gazı; yanıcı maddeyi oksijensiz bırakarak yangının söndürülmesini sağlar. Havadan daha ağır olan boğucu bir gazdır. Ancak açık alanlarda ve hava akımının olduğu yerlerde CO2 gazı kullanarak yangını söndürmek zordur.

• Köpük; yangını örtme, boğma, soğutma, ısıyı yayma ve su buharı oluşturma özellikleri yardımıyla yangının sönmesini ya da kontrol edilmesini sağlar.

• Heptafloropropan (HFC-227); yangına neden olan kimyasal reaksiyonları

bozma ve ısı enerjisini absorbe etme(soğurma) özellikleri sayesinde yangının sönmesini sağlar. A ve B sınıfı yangınlar için ideal bir söndürücüdür







TEHLİKELERDEN KORUNMA: Tehlikeli maddelerle çalışılırken tehlikelerden korunma amacıyla bazı araç, gereç, malzeme, ekipman ve koruyucu teçhizata ihtiyaç duyulur.

Herhangi bir amacı gerçekleştirmek üzere kullanılan ama kullanıldıkça tükenmeyen nesnelere araç denir. Gereç ise yine herhangi bir amacı gerçekleştirmek üzere kullanılan ancak kullanıldıkça tükenen ya da azalan nesnelere gereç denir.

Kullanılabilir cisimler yapmak amacı ile doğal ya da yapay olarak üretilmiş maddelere malzeme denir.

Ekipman’ın Türk Dil Kurumundaki karşılığı takım, teçhizatın karşılığı ise donatıdır.

Tehlikeli maddelerle çalışılan bir ortamda olması muhtemel tehlike temel olarak iki sebepten kaynaklanır;

Birincisi tehlikeli durumlardır. Tehlikeli durumlara birkaç örnek aşağıda sunulmuştur: • Uygun olmayan koruyucular kullanma

•Koruyucusuz çalışma • Kusurlu alet/teçhizat kullanımı • Emniyetsiz yapılmış alet ve makineler • Yetersiz, bakımsız bina, makine, aletler • Yetersiz ya da fazla aydınlatma • Yetersiz kişisel koruyucuları • Ortamın yetersiz havalandırma

• Emniyetsiz yöntem ve şartlarda çalışma Bu örnekler çoğaltılabilir. İkincisi ise tehlikeli davranışlardır. Tehlikeli davranışlar için de birkaç örnek verelim: • Emniyetsiz çalışma • Gereksiz ve hızlı çalışma • Emniyetsiz yükleme, taşıma, istifleme • Tehlike teşkil eden konumlarda çalışma (örneğin; yüksek yerler) • Şaşırma, kızgınlık, üzgünlük, ürkme, şakalaşma

Tehlike oluşturan durum veya davranışların sonucunda iki tip maliyet söz konusudur: Doğrudan ve dolaylı maliyetler.

Doğrudan maliyetler şöyle sıralanabilir; • İş gücü kaybı, • Tedavi ve diğer giderler nedeni ile yapılan ödemeler ve tazminat, • Hasar gören makine, tezgah, aygıtlar, vb.’nin onarımı veya yenilenmesi, • Üretimdeki duraklama veya yavaşlama, • İş verimindeki olası azalma ve kalite düzeyinin düşmesi, • Yasal yükümlülük ve sorumluluklarla karşı karşıya kalma, • Mahkeme masrafları

Dolaylı maliyetler ise şunlardır; • Yeni işçinin yetiştirilmesi, • Yeni işçi işe alışıncaya kadar verim kaybı, • Mevzuatın gereklerinin yerine getirilmesinden doğan ek külfetler, iş kazası bildirimi, raporların hazırlanması, vb. • Kazalı işçinin veriminin azalmasının maliyeti, • Kazalı işçiye yardım etme amacıyla iş bırakan diğer işçilerin verimlilik kayıpları

• Kazanın ortaya çıkardığı moral bozukluğunun sebep olacağı yeni iş kazalarının maliyeti • Tüm çalışanlardaki motivasyon kaybından kaynaklanan verim kaybı • Şirketin itibar kaybı. Örnek: Yeni iş alamaması

• Sigorta maliyetlerinin artması

Tehlikelerden korunmanın iki yolu vardır: Toplu korunma uygulamaları ve kişisel korunma uygulamaları.

Toplu Korunma Uygulamaları: Toplu korunma uygulamaları bir diğer deyişle genel kurallar aşağıda sıralanmıştır:

• İşyerinin çalışma şartlarına uygunluğu planlanmalıdır. • En uygun, temiz ve sağlıklı teknoloji kullanılmalıdır. • Zararlı maddeler, mümkünse zararsız veya daha az zararlı maddelerle değiştirilmelidir. • İş bitiminde çalışma yerinde hiçbir alet, ekipman ve malzeme bırakılmamalıdır. Diğer çalışma günü için çalışma ortamı hazır bırakılmalıdır. • Çalışma alanlarına yetkisiz kişilerin girmesi engellenmeli, emniyet şeridi çekilmeli, güvenlik ve uyarı işaretlemesi yapılmalıdır.

• Çevrede kişisel güvenlik ve emniyet tedbirlerini almadan çalışmaya başlanmamalıdır. • Makine ve ekipmanın dışarıdan yetkisiz kişiler tarafından kullanılmasına kesinlikle izin verilmemelidir. • Tehlikeli teşkil edebilecek ekipman tehlikesiz olanlarla değiştirilmelidir. • Çalışma alanında yeterli havalandırma ve aydınlatmanın olmasına dikkat edilmelidir.

• Uyarı levhaları görünür şekilde çalışma ortamında bulundurulmalı ve uygulanmalıdır.

Kişisel Korunma Uygulamaları: Kişisel korunma uygulamalarında aşağıdaki maddeler dikkate alınır: • İşe uygun personel seçimi yapılmalıdır. • Çalışan personelin eğitimi ve denetimi yapılmalıdır. • Çalışanın “İşe Giriş Sağlık Muayenesi” olması gerekmektedir. • Periyodik sağlık muayeneleri yapılmalıdır. • Uygun kişisel koruyucu donanımlar kullanılmalıdır.

Kişisel Koruyucu Donanımlar: Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazlara kişisel koruyucu donanım denir.

• CE işareti, Avrupa Birliğinin (AB), teknik mevzuat uyumu çerçevesinde malların serbest dolaşımının tam anlamıyla sağlanması amacıyla ürünlerin teknik yapılarına ilişkin mevzuatı daha basit ve genel hâle getirmek için 1985 yılında benimsediği Yeni Yaklaşım Politikası kapsamında hazırlanan Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamına giren ürünlerin, bu direktiflere uygun olduğunu ve gerekli bütün uygunluk değerlendirme faaliyetlerinden geçtiğini sağlık, güvenlik ve tüketicinin ve çevrenin korunması gerekliliklerine uygunluğunu gösteren birlik işaretidir. Conformité Européenne kelimelerinin baş harflerinden oluşur.

Kişisel koruyucu donanımlar, risklerin, toplu korumayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği veya tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır.

Çalışanlar için en çok rastlanan riskler şöyle sıralanabilir: • Düşmeler • Elektrik çarpması • Toprak kayması ve göçük

• Araç/insan trafiği • Yangın/patlama • Boğulma/zehirlenme • Sıkışma/ezilme • Devrilme/çökme • Hastalıklar

Tehlikeli maddelerle çalışılırken muhtemel riskler aşağıdaki gibidir: Fiziksel riskler: • Yangın • Yanma/yanık

• Patlama/infilak • Çökme/devrilme • Düşme • Göçme • Elektrik çarpması • Gürültü • Titreşim • Toz • Koku/buhar

• Aşırı yüksek veya düşük nem/ısı/hava akımı • Yetersiz aydınlatma/havalandırma • Radyasyon yayımlayan maddelerle çalışma • Döküntü/sızıntı • Sıkışma/koparma • Ezme • Fırlama/çarpma • Delme/batma • Kesme

Kimyasal riskler: • Zehirli maddeler • Boğucu gazlar • Bayıltıcı maddeler • Geni bozucu maddeler • Kanserojen maddeler • Mutajen maddeler • Yanıcı maddeler • Patlayıcı maddeler

Biyolojik riskler: • Bulaşıcı hastalıklar • Meslek hastalıkları • Salgın hastalıklar •Zehirlenme • Ürün kirlenmesi 

• Zirai/tarım hastalıkları • Hayvancılık hastalıkları

Çevresel riskler: • Hava/su/toprak kirlenmesi • Global ısınma • Enerji kaynaklarının yetersizliği • Besin kaynaklarının yetersizliği • Doğal afetler (sel baskını, hortum, vb.)

Tehlikeli maddelerle çalışılırken risk altında bulunan vücut kısımları aşağıda sunulmuştur.

1. Baş • Kafatası • Kulak • Göz

2. Üst beden • El • Kol • Solunum yolu • Yüz

3. Alt beden • Ayak • Bacak

4. Diğer kısımlar • Deri • Karın • Parental bölgeler • Tüm vücut

Baş koruyucuların kullanımını gerektiren sektörler: • İnşaat işleri • Tüneller ve maden ocakları • Patlatma işleri

• Yüksek sıcaklık fırınları, ergitme ocakları, çelik işleri, haddehaneler •Gemi yapım işleri • Demiryollarında yapılan işler

• Endüstriyel fırınlar, makineler ve boru hatlarında yapılan işler

Ayak koruyucu kullanımı gerektiren sektörler:

a. Delinmez tabanlı emniyet ayakkabıları • Karkas ve temel işleri, yol çalışmaları • İskelelerde yapılan işler

• Bina yıkım işleri

b. Delinmez taban gerektirmeyen emniyet ayakkabıları • Çelik köprüler, çelik bina inşaatları • Tadilat ve bakım işleri

• Yüksek sıcaklık fırınları, ergitme ocakları • Yeraltında ve taş ocaklarında yapılan işler

c. Kaymayı önleyici ve delinmeye dayanıklı ayakkabılar • Çatı işleri

d. Yalıtkan tabanlı koruyucu ayakkabılar • Çok sıcak veya soğuk malzemelerle yapılan çalışmalar • Elektrik işleri

e. Kolay çıkarılabilen emniyet ayakkabıları • Ergimiş maddelerin ayakkabıdan içeri girme riski bulunan işler

Yüz ve göz koruyucuları kullanımı gerektiren sektörler: • Kaynak yapma, öğütme ve ayırma işleri • Taş yontma ve şekillendirme işleri • Talaş çıkaran makinelerle yapılan çalışmalar

Solunum sistemi koruyucuları kullanımı gerektiren sektörler: • YetersYetersiz oksijen ve zararlı gazların bulunabileceği ortamlar • Yüksek fırınlara yükleme alanları, ağır metal dumanlarının bulanacağı yerler • Toz oluşumunu önlemenin yetersiz olduğu yerler

El, kol ve vücut koruyucular kullanımı gerektiren sektörler: a. Koruyucu giysi • Asit-baz çözeltileri, dezenfektan, aşındırıcı temizlik ürünleriyle çalışma • Sıcak maddelerle ve ısı etkisinin hissedildiği yerlerde çalışma, kumlama işleri

b. Ateşe dayanıklı giysi • Yüksek sıcaklık fırınları, ergitme ocakları, çelik işleri, haddehaneler

c. Delinmeye karşı önlükler • Kesme ve kemiklerden ayırma ve el bıçakları ile yapılan çalışmalar

d. Deri önlükler • Kaynak işleri, sıcak demircilik işleri, döküm işleri

e. Eldivenler • Kaynak işleri •Asit- baz çözeltileriyle yapılan çalışmalar

f. Metal örgülü eldivenler • Kesme ve kemiklerden ayırma işleri • Kesim makinelerinin bıçaklarının değiştirilmesi

İşitme duyusu koruyucuları kullanımı gerektiren sektörler: • Metal şekillendirme presleriyle çalışma • Pnömatik matkaplarla çalışma • Kazık çakma işleri • Ağaç ve tekstil işleri • Havalimanlarında yapılan çalışmalar

Tüm vücut için koruyucular kullanımı gerektiren sektörler: a. Emniyet kemeri • İskelelerde çalışma • Prefabrik parçaların montajı • Direk veya sütunlarda çalışma

b. Güvenlik halatları • Vinçlerin yüksekte bulunan kabinlerinde çalışma • Sondaj kulelerinin yüksek bölümlerinde çalışma

• Kuyu ve kanalizasyonlarda yapılan çalışmalar

c. Deri koruyucu • Malzemenin kaplanması işleri • Tabaklama (dericilik) işleri

























































1. “Büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek durum” tanımı aşağıdakilerden hangisi için yapılmıştır?

a) Risk b) Tehlike c) Endişe d) Bilgisizlik e) Kayıp



2. Kişisel koruyucu donanımlar ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

a) Kişiyi yürütülen işten kaynaklanan risklerden korur. b) Kişinin sağlığını etkileyen risklerden korur.

c) Kişinin güvenliğini etkileyen risklerden korur. d) Kişinin ailesini tüm risklerden korur.

e) Çalışan tarafından giyilir.



3. Aşağıdakilerden hangisi tehlikeli duruma bir örnek olamaz?

a) Ortamın yetersiz havalandırılması b) Emniyetsiz yöntem ve şartlarda çalışma

c) Yetersiz kişisel koruyucuları ile çalışma d) Yetersiz ya da fazla aydınlatma

e) Mesai saatleri dışında çalışma



4. Kişisel koruyucu donanımlarla ilgili kanuni düzenlemeler ülkemizde hangi bakanlık tarafından yapılmaktadır?

a) İçişleri Bakanlığı b) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı c) Avrupa Birliği Bakanlığı

d) Sağlık Bakanlığı e) Milli Eğitim Bakanlığı



5. “Belirli bir zaman aralığında, hedeflenen bir sonuca ulaşamama, kayba ya da zarara uğrama olasılığı” tanımı aşağıdakilerden hangisi için yapılmıştır?

a) Kaza b) Tehlike c) Risk d) İflas e) Hastalık



6. Aşağıdakilerden hangisi çalışanlar için en çok karşılaşılan büyük risklerden olamaz?

a) Düşme b) Elektrik çarpması c) Yangın/Patlama d) İşe geç kalma e) Sıkışma/ezilme



7. Aşağıdakilerden hangisi “fiziksel risk” faktörlerine bir örnek değildir?

a) Alev karşısında çalışma b) Yüksek gürültülü ortamlarda çalışma

c) Elektrikli aletlerle çalışma d) Radyasyon yayımlayan materyallerle çalışma

e) Zararlı bakterilerle çalışma



8. Aşağıdakilerden hangisi “kimyasal risk” faktörlerine bir örnek olabilir?

a) Zararlı gazlarla çalışma b) Zararlı virüslerle çalışma

c) Mikrobiyolojik olmayan antijenlerle çalışma d) Yüksek yerlerde çalışma

e) Yüksek gürültülü ortamlarda çalışma



9. Aşağıdaki meslek gruplarından hangisi “baş koruyucu” ekipmana diğerlerinden daha fazla ihtiyaç duyar?

a) Maden ocaklarındaki işçi b) Bilgisayar programcısı c) Mimar

d) Ziraat mühendisi e) Tabaklama sektöründe çalışan işçi



10. Aşağıdakilerden hangisi kişisel koruyucu donanım olamaz?

a) Laboratuvar önlüğü b) Koruyucu gözlük c) Güneş gözlüğü d) Baret e) Gaz maskesi





Cevap Anahtarı: 1.B, 2.D, 3.E, 4.B, 5.C, 6.D, 7.E, 8.A, 9.A, 10.C












• Kendileri bir tehlike kaynağı olmamalıdır. Kullanılan vücut kısımlarına ve yapılan işe tam uygunluk sağlamalıdır.

• Kullanımı, bakım ve temizliği kolay ve pratik olmalıdır. İşyeri şartlarına uygun olmalıdır.

• Birden fazla riskin bulunduğu ve aynı anda birden fazla Kişisel Koruyucu Donanımın kullanılmasının gerektiği durumlarda, bu kişisel koruyucu donanımların bir arada kullanılması uyumlu olmalı ve risklere karşı etkin olmalıdır.

• Kişisel Koruyucu Donanımların kullanım şartları özellikle kullanım süreleri, riskin derecesine ve maruziyet sıklığına, işçinin çalıştığı yerin özelliklerine Ve Kişisel Koruyucu Donanımın performansına bağlı olarak belirlenmelidir.

• Tek kişi tarafından kullanılması esas olan Kişisel Koruyucu Donanımların, mecburi hallerde birkaç kişi tarafından kullanılması hâlinde, bu kullanımdan dolayı sağlık ve hijyen problemi doğmaması için her türlü tedbir alınmalıdır.

Kişisel Koruyucu Donanımlar, işveren tarafından ücretsiz verilmeli, bakım ve onarımdan ve/veya ihtiyaç duyulan elemanlarının değiştirilmelerinden sonra, hijyenik şartlarda muhafaza edilmeli ve kullanıma hazır bulundurulmalıdır.

• Kişisel Koruyucu Donanımlar talimatlara uygun olarak kullanılmalı ve talimatlar işçiler tarafından anlaşılır olmalıdır.

• İşveren, işçilerin Kişisel Koruyucu Donanımları uygun şekilde kullanmaları için her türlü tedbiri almalıdır.

• İşçilere verilen Kişisel Koruyucu Donanımlar her zaman etkili şekilde çalışır durumda olmalı, temizlik ve bakımı yapılmalı ve gerektiğinde yenileri ile değiştirilmelidir

Çalışanlar kendilerine verilen Kişisel Koruyucu Donanımları aldıkları eğitime ve talimata uygun olarak kullanmalıdır.

• Çalışanlar Kişisel Koruyucu Donanımda gördükleri herhangi bir arıza veya eksikliği işverene bildirmelidir.

• Kişisel Koruyucu Donanımları kullanan kişiler; korunmanın gerekliliğini, Koruyucunun başka korunma yönteminin yerine veya yanı sıra kullanılmasının nedenlerini ve bunu kullanarak sağlayacakları yararı anlamış olmalıdırlar.

• Korunma olmadığında oluşacak maruziyetin sonuçlarıyla birlikte, Kişisel Koruyucu Donanımların kullanım kuralları ve hangi durumlarda maksada uygun ve etkili çalışmayacağı da açık bir biçimde anlatılmalıdır.

• Kişisel Koruyucu kullanacak kişilere donanımla ilgili gerekli eğitimler verilmelidir.

• Kişisel Koruyucu Donanım kullanılmasını gerektiren riskin önlenmesi için alınan tedbirler; bu tedbirlere rağmen sürmekte olan riskin düzeyi ve muhtemel olumsuz sağlık güvenlik etkileri, kişisel koruyucu donanım ile çalışma mecburiyetinin bu olumsuz etkileri önleme çabasından kaynaklandığı, Kişisel koruyucunu donanımın hangi etkilere karşı koruma sağladığı, nasıl kullanılacağı, bakımının ve temizliğinin nasıl yapılacağı, nerede ve nasıl saklanacağı, anlatılmalı ve uygulamalı olarak gösterilmelidir.




Baretler : Baretler, kolon ve bantları çıkarılarak kullanılmamalıdırDarbe tesirlerinden korunmak için kullanılır. Düşme mesafesine bağlı olarak 10-15 kg ağırlığındaki cisimlerin etkilerinden korur.

Yüksek düzeyde yalıtkan plastik baretler: Bu sınıfa giren baretler, hem darbelere hem de elektrik enerjisi tehlikelerine karşı kullanılır.

Alüminyum baretler: İşyerinde duran engellere çarpma riskine karşı kullanımı uygundur.

Kulak koruyucuları :Yapılan istatistikler, çalışanların yaklaşık % 25’inin işitme kaybı ile karşılaştığını göstermektedir. Yüksek miktarda gürültüye maruz kalınan çalışmalarda kullanılması gerekmektedirGürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin değeri olan 85 dBdeğerine ulaştığında ya da bu değerleri aştığında ise kulak koruyucuları kullanılmalıdır

Göz ve yüz koruyucuları :Çalışanın göz ve yüz kısmındaki yaralanma nedenleri genel olarak, toz ve diğer metal talaşı gibi uçan parçacıklardan, sıçrayabilecek sıvı metallerden, asitler veya diğer yakıcı sıçrayabilecek sıvılardan ve bu sıvıların buharlarından, sıçrayabilecek veya püskürebilecek kan veya diğer potansiyel enfekte vücut sıvılarından, kaynaktan veya lazerden oluşan yoğun ışıktan kaynaklanır

Gözlükler :Uçuşan parçalar ve tehlikeli ışınlardan korunmada kullanılır. Şeffaf, renkli camdan veya plastikten yapılmıştır. Yandan da gelecek tehlikeler için kenar perdeli olanları kullanılır.

Miğferli siperler :Başın üst kısmını, kulakların arkasında kalan bölgeyi, yüz ve boyun kısmını korumada kullanılır. Ön kısımlarında, filtre koruma camı yerleştirilecek şekilde hazırlanmış pencere vardır.



El ve yüz siperleri

El Siperleri: Kaynak işleminin gözetlenmesinde kullanılırlar, miğferden farkı, başa tutturulmayan, yalıtkan ve zor yanıcı bir malzemeden yapılan sapları olmasıdır.

Yüz Siperleri: Hızla uçuşan parçalar ve tehlikeli sıvı sıçramalarına karşı ve sıcak metal işleme yapılan işyerlerinde kullanılır (Şekil 14.6.). Yüz siperleri, yalıtkan ve kıvılcımlanmaz türden olmalı ve üzerlerinde bu özellikleri belirten etiket bulunmalıdır

Toz maskeleri :Genellikle, selülozik elyaftan yapılmış basit maskelerdir, 0,2 – 5 mikron arasındaki tozlara karşı kullanılır. Kullanılma süresi çok kısadır ve sadece ağız ve burun bölgesini kapatır

El koruyucuları

El koruyucularına aşağıdaki örnekler verilebilir:

• Makinelerden, kimyasallardan, elektrik ve ısıdan koruyan eldivenler

• Tek parmaklı eldivenler

• Parmak kılıfları

• Ağır işler için bilek koruyucuları veya bileklikler

• Parmaksız eldivenler

• Koruyucu eldivenler

Sıyrılma, kesilme ve darbelere karşı korunma :Nem ve suya karşı, doğal veya sentetik kauçuk, su geçirmez kumaş, plastik ve cam yününden yapılmış eldivenler kullanılır

Alev ve ısıdan korunma :Sıcak malzeme ile çalışılan yerlerde; kromlu deri, amyant, alüminyum kumaş veya cam elyaflı malzemelerden yapılmış eldivenler kullanılır.

Kimyasal zararlılardan korunma :Asit, yağ ve diğer kimyasal maddelerle çalışılırken, sıvıları ve ince tozları geçirmeyen, kauçuk, PVC, ateşe dayanıklı branda, cam elyafı, su geçirmez deri gibi malzemelerden yapılmış eldivenler kullanılır.

Elektrik Kazalarına karşı korunma :Manşetleri eli, bileği şok ve yanıklardan koruyacak kadar uzun olan lastik eldivenler kullanılır.

***Radyasyondan Korunma :Kurşun emdirilmiş lastikten üretilen eldivenler kullanılır

Tozluklar :Bacakları, ateşe ve sıçrayan kıvılcımlara karşı korumak için döküm işlerinde ve fırınlarda kullanılır. Mutlaka, pantolon altına ve ayakkabı üzerine giyilmelidir