İŞLETMELERDE YÖNETİM 5. ÜNİTE
Yönetim : Başkaları vasıtasıyla iş görmektir.
*** Etkilik; mevcut kaynaklar ile en iyi sonuçlara ulaşma.
*** Verimlilik; en az kaynak kullanımı ile en fazla çıktıya ulaşabilme.
YÖNETİM UNSURLARI
1-) Yönetim, başkaları ile birlikte çalışarak ve onlar vasıtasıyla iş görmektir.
2-) Yönetim, işlerin etkili ve verimli bir şekilde yerine getirilmesini gerektirir.
3-) İşlerin başkaları vasıtasıyla, etkili ve verimli bir şekilde yerine getirilmesi için kaynakların koordineli bir şekilde kullanılmasında yönetimin fonksiyonlarından (planlama, örgütleme, yöneltme, denetim) yararlanılmalıdır.
4-) Yönetimde temel nokta, önceden belirlenen amaçlara ulaşmaktadır.
Profesyonel Yönetim: Bir işletmede temel karar organlarının ve hiyerarşik yapıdaki diğer bütün kademelerin, uzmanlık ve yetenek esasına göre seçilen kişilerden tarafından doldurulması.
YÖNETİM PİRAMİDİ
** Üst Kademe Yönetim: İşletmenin bir bütün olarak görüldüğü, tüm işletmeyi ilgilendiren uzun dönemli genel politika ve stratejilerin belirlendiği ve işletme ile dış çevre arasındaki ilişkilerin yönlendirildiği yerdir.( Yönetim kurulu başkanı ve üyeleri genel müdür, genel müdür yardımcıları, genel direktör.)
** Orta Kademe Yönetim: Örgütsel hiyerarşide alt kademe ile tepe yönetim yani üst kademe yönetim arasında yer alan tüm yönetim düzeylerini içerir. ( Bölüm müdürleri ve bölüm müdür yardımcıları )
** Alt Kademe Yönetim: İşletmelerin operasyonel faaliyetlerini yürüten, üretimden veya hizmet sunumundan doğrudan doğruya sorumlu olan yönetim kademesidir. ( Kısım müdürleri, ustabaşılar hat yöneticileri )
YÖNETSEL YETENEKLER
1-) Teknik Yetenek: Yöneticinin fonksiyonel uzmanlık alanını ifade eden belirli görevleri yerine gietirmek için ihtiyaç duyulan işe özgü bilgi ve teknikleri kapsar.
2-) Beşeri Yetenek: Bireysel olarak ya da grup faaliyetleri içerisinde diğer insanlarla birlikte çalışabilme becerisini kapsar.
3-) Kavramsal Yetenek: Yöneticinin işletmeyi bir bütün olarak görebilmesini ifade eder.
YÖNETSEL ROLLER
*** Henry Mintzberg yöneticisi tarafından,
1-)Kişilerarası Roller: Astlık-üstlük ilişkilerini, işletme içindeki ve dışındaki gruplar ve bireyler arasında bağlantı oluşturmayı, ilişkilerin yapılandırılmasına dayalı çalışmaları kapsar.
** Temsil Rolü: Sosyal yada resmi yapının gereği olarak yerine getirilmesi gereken sorumlulukları içerir.
** Lider Rolü: Yöneticinin emrinde çalışanları motive etme ve onlara liderlik etme ile ilgili sorumluluklarını kapsar.
** Birleştirici Rolü: İşletme sahipleri ile çalışanları yada işletmenin çevresi ile işletme arasındaki irtibatın sağlanması yöneticinin birleştirici rolü kapsamındadır.
2-)Bilgi Sağlama Rolü: Yöneticiler zamanlarının büyük bir bölümünü işletme içi ve dışı kaynaklardan bilgi toplamaya ve bu bilgileri çalışanlara, diğer yöneticilere ve diğer paydaşlara dağıtmaya ayırırlar. İşletme içinden ve dışından çeşitli kanallarla bilgi toplanması ve toplanan bilginin ilgililere aktarılmasına ilişkin faaliyetler, yöneticinin bilgi sağlama rolünü oluşturur.
** Monitör Rolü: Periyodik raporları okuyarak ya da bireylerle irtibat kurarak işletmeyi ve dış çevresini daha iyi anlamak amacıyla işletme içinden ve dışından bilgi toplamayı içerir.
** Bilgi Yayma Rolü: İşletme dışından ya da içinden toplanan bilgilerin örgüt üyeleri ile paylaşılmasını ifade eder.
** Sözcü Rolü: İşletmenin durumu, planları, politikaları, faaliyetleri gibi konularda işletme dışındakilere bilgi verilmesidir.
3-)Karar Verici Rolü
** Girişimci Rolü: İşletmeyi pek çok yönden daha iyi hale getirmek için çevredeki değişim, gelişim ve yeniliklerin izlenmesi ve işletmeye kazandırılması ile ilgilidir.
** Sorun Çözücü Rolü: Astlar arasında yaşanan çeşitli çatışamalar, önemli müşteriler ile yaşanan büyük sorunlar, çalışanların greve gitmeleri, bölümler arasında yaşanan anlaşmazlıklar ya da malzeme yetersizliği gibi durumlar yöneticinin sorun çözümüne yönelik olarak karar verici rolünü üstlendiği durumlardan bazılarıdır.
** Kaynak Dağıtıcı Rolü: Yönetici, işletme kaynaklarını tüm işletme birimleri arasında dengeli bir şekilde dağıtırken çeşitli kararlar verme durumudur.
** Arabulucu Rolü: Yöneticinin işletme içi ve işletme dışı konularla ilgili çeşitli sorunların çözümüne yönelik kararlar alırken astları, üstleri, mevkidaşları ya da işletme içi veya dışı danışmanlar ile fikir alışverişinde bulunmasını ifade eder.
YÖNETİM FONKSİYONLARI
1-)PLANLAMA
** Amaçlar ile bunlara ulaştıracak araçların ve olanakların seçimi veya belirlenmesidir.
*** Planlamanın Başlıca Özellikleri:
** Planlama bir seçim ve karar verme sürecidir.
** Planlama geleceğe dönük bir süreçtir.
** Planlama belirsizlik ve varsayımlarla ilişkili risk içeren bir tahmin işidir.
** Planlama esnek ve dinamik bir süreçtir.
**** Planlamanın Amacı: Bir örgütün ileride gerçekleştirmeyi arzu ettiği bir durumdur.
PLANLAMA SÜRECİ
1-)Örgütsel Amaçların Belirlenmesi
2-)Gelecekteki Olası Olayların ve Varsayımların Belirlenmesi
3-)Seçeneklerin Belirlenmesi
4-)En İyi Alternatiflerin Seçimi
5-)Uygun Alt Planların Hazırlanması
6-)Planların Uygulanması
PLAN TÜRLERİ
1-)Süre Açısından Planlar
--- Uzun vadeli planlama dönemi 10-15 yıl olarak alabilir ve planlarını hazırlayabilir.
--- Bilişim ve iletişim teknolojileri sektörü gibi belirsizliğin yüksek olduğu ve devamlı değişim yaşayan sektörlerde ise yetersiz bilgiler nedeniyle planlama dönemi 2-3 yıla hatta 6 aya bile ulaşamayabilir.
**** Uzun Vadeli Planlar: Çoğu sektör ve işletmede 5 yıl veya daha uzun yıllar için hazırlanan planlar genellikle uzun vadeli plan olarak kabul edilmektedir.
**** Orta Vadeli Planlar: 1 ile 5 yıl arasında bir süreyi kapsayan planlardır.
**** Kısa Vadeli Planlar: 1 yıldan daha kısa süreliğine hazırlanan planlar, kısa vadeli planlar olarak kabul görmektedir.
2-) Kullanılma Seçenekleri Açısından Planlar
A-)Tek kullanımlık Planlar: Tekrarlanmayan amaç ve hedeflere ulaşmak için hazırlanan planlardır.
** Program: Tek seferlik önemli bir işle ilgili olarak hazırlanan, tamamlanması birkaç yıl alabilecek kapsamlı ve karmaşıklık derecesi yüksek olabilen plandır.
** Proje: Programa göre daha dar kapsamlı ve daha düşük karmaşıklık derecesine sahip olan plandır.
** Bütçe: Sayısallaştırılmış programdır.
B-) Sürekli Planlar: İşletmelerde devamlı ve tekrarlayan faaliyetlere ışık tutması ve rehberlik etmesi için hazırlanan ve her an yararlanılan planlardır.
** Politika: Çalışanlara ve işletme içi ve dışındaki diğer paydaşlara faaliyetlerin ve işlerin nasıl yapılacağı ve davranışların nasıl olacağı gibi konularda yol gösteren, ışık tutan ancak genellikle kavramsal olan bir rehberdir.
** Prosedür: Belirli bir işin tam olarak hangi adımlar ve aşamalarla yapılabileceğini tanımlayan standart bir faaliyet rehberidir.
** Kural: Kapsamı politika ve prosedürlerden daha dar olan, esnek olmayan ve kesin eylem gerektiren bir plandır.
3-) Hazırlanma ve Kullanılma Düzeyi Açısından Planlar
A-) Stratejik Planlar: İşletmenin yaşamını devam ettirebilmesi ve rekabet üstünlüğü sağlamaya yönelik temel stratejik hedeflerine ulaşabilmesi için gerekli yolları tanımlamak üzere üst düzey yönetim tarafından hazırlanan planlardır.
**Amacı: İşletmeyi devam ettirmek ve çevredeki fırsat ve tehditleri belirleyip değerlendirerek işletmenin uzun dönemde başarılı olmasını sağlamaktır.
B-) Taktik Planlar: Stratejik planların uygulanmasına yardımcı olmak için orta kademe yönetim tarafından tasarlanarak hazırlanan, işletmenin genel stratejik planlarıyla uyumlu bir şekilde belirli bölümlerde ve birimlerde yapılacak hedef ve faaliyetlerin tanımlandığı planlardır.
C-) Operasyonel Planlar: Üst yönetim kademelerince hazırlanan taktik ve stratejik planlarla uyumlu bir biçimde, alt birim ve kısımların hedeflerinin, faaliyetlerinin ve hedeflere ulaşmak için izlenecek yolların belirlendiği ve işletmenin alt kademe yönetimi tarafından hazırlanan planlardır.
ÖRGÜTLENME SÜRECİ
• Amacı gerçekleştirmek için hangi görev, iş ve faaliyetlerin yapılması gerektiğini belirlemek,
• Bu görevleri anlamlı bir şekilde gruplayarak işleri oluşturmak,
• Bu işleri çeşitli kriterlere göre gruplayarak iş gruplarını veya faaliyetleri oluşturmak,
• Bu iş gruplarını kademeler itibariyle farklılaştırarak ve yine belli kriterlere göre gruplayarak mevkileri, pozisyonlar› oluşturmak,
• Bu pozisyonları yine belli kriterlere göre bir araya getirerek bölümleri oluşturmak,
• Tüm bu görev, iş, iş grubu ve pozisyonlarla ilgili tanımları yapmak,
• Bu mevkilere (pozisyonlara) getirilecek iş görenleri seçmek ve atamak.
ÖRGÜTLEMEDE TEMEL UNSURLAR
1-) İş bölümü ve Uzmanlaşma: Bir işletme içerisindeki işlerin ayrı ayrı görevlere bölünmesi diğer bir ifadeyle, bir işin tamamının tek bir iş gören tarafından yapılması yerine, işin her biri farklı kişilerce yapılacak görevlere ayrılmasıdır.
2-)Bölümlendirme: İşletmenin bir kesimi veya kurumu ya da işletme ile ilgili belirli faaliyetleri içine alan bir çevre veya bölgeyi ifade eder.
Amacı: Belirli amaçlarla bir araya getirilmiş işlerin yapılmasında yüksek etkinlik ve verimliliğe ulaşmak ve bu şekilde tüm işletmede verimlilik elde etmektedir.
*A-)Fonksiyonlara Göre Bölümlendirme: Ortak beceri, deneyim ve benzer işlere göre oluşturulan bölümlerdir.
* B-) Ürün Temeline Göre Bölümlendirme: Her ürün için ayrı bölümlerin oluşturulmasına dayanan bölümlendirmedir.
* C-) Coğrafi Temele Göre Bölümlendirme: İşlerin coğrafi bölgeler temel alınarak bölümlendirilmesidir.
* D-) Müşteri Temeline Göre Bölümlendirme: Müşterilerin siparişlerine göre bölümlendirilmesidir.
* E-) Süreç Temeline Göre Bölümlendirme: Belirli bir işlemi yapan kişilerin tamamının veya önemli bir kısmının aynı bölümde toplanması ile oluşturulan bölümlendirmedir.
KOMUTA ZİNCİRİ
** Organizasyonun en tepesinden en alt noktasına kadar bir yetki hattı ile kimin kime rapor vereceğinin belirlenmesidir.
** Komuta zincirinin tam olarak anlaşılabilmesi için yetki ve sorumluluk, yetki devri ve komuta (kumanda) birliği kavramlarını da bilmek gereklidir.
YÖNELTME (YÜRÜTME)
Yöneltme, yöneticilerin astlarına emir verme veya başka yollarla ne yapılması gerektiğini bildirmesidir.
Yönetici, yöneltme fonksiyonunu yerine getirirken astlarının ihtiyaçlarına, karakterlerine, duygularına, inançlarına ve çevreden edindikleri izlenimlere etkide bulunup, onların işletmenin çıkarları doğrultusunda hareket etmelerini sağlamaya çalışır.
*** Etkin bir yöneltme sistemi için aşağıdaki koşulların sağlanması gerekmektedir
** Örgütte takım ruhunun gerçekleştirilmesi
** İş göreni tanımak
** Görev kişiliği gelişmemiş kimseleri örgütten uzaklaştırmak
** İş gören ile işletme arasındaki ilişkileri yakından tanımak
** Yöneticinin çevresine iyi bir örnek olması
** İşgörenlerin düzenli aralıklarla kontrol edilmesi
** Danışmalı yürütme düzeninin kurulması
** Örgütte iyi bir iletişim düzeninin olması
** Yöneticinin ayrıntılar içinde boğulmaması
** Bir disiplin sistemi gerekliliği
GÜDÜLEME (MOTİVASYON)
Güdülenmeyi, kişilerin belli bir amacı gerçekleştirmek üzere kendi arzu ve istekleri ile davranmaları şeklinde tanımlayabiliriz. Güdüleme ise, insanları belirli bir amaca doğru devamlı şekilde harekete geçirmek için gösterilen çabaların tamamıdır.
LİDERLİK (ÖNDERLİK)
Liderlik, belirli Şartlar altında, belirli kişisel veya grupsal amaçların gerçekleştirilmesi için bir kimsenin başkalarının faaliyetlerini etkilemesi ve yönlendirmesi sürecidir.
Lider ise, başkalarını belli bir amaç doğrultusunda davranmaya sevk eden, etkileyen kişidir.
Bununla birlikte yönetici ile lider arasındaki farklardan bazıları şunlardır
• Yöneticilik bir meslek uygulamasıdır; liderlik ise insanları etkileyebilme ve harekete geçirme işidir.
• Yöneticilik biçimsel bir organizasyon yapısı içinde gerçekleşir; liderlik için biçimsel bir yapının varlığı gerekmez.
• Yöneticilik, tanımlanmış hedeflere ulaştıracak işlerin en etkin şekilde yapılması ile ilgilidir; liderlik ise hedeflerin ve yapılacak işlerin belirlenmesi ile ilgilidir.
• Yöneticinin insanlar› etkileme aracı bulunduğu mevkiye verilmiş olan yetki ve yaptırım hakkıdır; liderin insanları etkilemekte kullandığı araç kişisel özellikleri, davranışları, insanlara sunduğu vizyon, güven ve ilhamdır.
• Yöneticinin görev tanımı vardır; liderin görev tanımı yoktur.
• Yöneticilik tanımlanan hedeflere ulaşma, liderlik ise değişim ve dönüşüm yapabilme işidir.
• Yöneticilik işletmenin iç yapı ve dinamiklerine, liderlik ise işletmenin dış yapı ve dinamiklerin bakabilme işidir.
İLETİŞİM
İşletme içerisindeki bütün bölümler, birimler ve bireyler arasında, tüm faaliyet ve eylemlerin gerçekleştirilmesi sürecinde bağlantı aracı olarak başvurulan iletişimdir.
• Kaynak (gönderici): İletişimi başlatan, belirli bir kişiye veya gruba gönderilecek bir fikri veya düşüncesi olan ve bunları mesaja dönüştüren kişidir.
• Mesaj: İletilecek olan düşünce, fikir, bilgi veya duygunun somutlaştırılmış ifadesidir.
• Alıcı: Mesajın ulaştırılmak istendiği kişi(ler), grup(lar), birim(ler) veya kurum(lardır).
• İletişim kanalı: Mesajın göndericiden alıcıya ulaşmak üzere takip ettiği yoldur.
• İletişim araçları: Mesajın alıcıya ulaştırılması için yararlanılan araçlardır.
İşletmelerde İletişim Türleri
1-) Biçimsel İletişim: İşletme içi yönetim hiyerarşisine göre, diğer bir ifade ile biçimsel örgüt yapısına bağlı olarak ve emir komuta zinciri çerçevesinde yapılan iletişimdir.
Aşağı doğru iletişim: Emirler, talimatlar, prosedürler gibi bilgilerin üstten asta doğru aktarılmasıdır.
Yukarı doğru iletişim: Görevin yerine getirilmesinde karşılaşılan sorunların, önerilerin ve şikâyetlerin rapor edilmesi gibi, astlardan üstlere aktarılan bilgiler, yukarı doğru iletişimin örnekleridir.
Yatay iletişim: ‹İşletme hiyerarşisinde aynı düzeyde bulunan yönetici/çalışanlar arasında çoğunlukla koordinasyon amaçlı olarak gerçekleştirilen iletişimdir.
Çapraz iletişim: Faaliyetleri koordine etmek, gerekli bilgileri sağlamak ve ihtiyaç duyulduğunda yardım etmek için işletme yönetim hiyerarşisinde farklı bölüm ve düzeylerde bulunan yönetici/çalışanlar arasında gerçekleşen iletişimdir.
2-)Biçimsel olmayan iletişim: Biçimsel iletişimin etkinliğini artırmak amacıyla ya da aynı düzeylerdeki görevlilerin aracısız olarak birbirlerine bilgi aktarmak istediği durumlarda veya işi çabuklaştırmak için biçimsel iletişim kalıplarından sıyrılmak istendiğinde kullanılabilen ve örgütsel yapı içerisinde yetkililerce düzenlenmemiş olan iletişim ilişkisidir.
KONTROL(DENETİM)
Faaliyetlerin sonuçlarını, önceden belirlenmiş olan standartlara karşılaştırmak, eğer farklılık varsa gerekli düzeltmeleri yapmak.
Kontrol Süreci:
** Standartların Belirlenmesi
** Fiili Performansın Ölçülmesi
** Fiili Performansın Standartlarla Karşılaştırılması
** Gerekliyse Düzeltici Faaliyetlerin Gerçekleştirilmesi
KONTROL TÜRLERİ
1-) İleri dönük kontrol( Önleyici Kontrol): Problemlerin daha ortaya çıkmadan tahmin edilmesi ve zamanında önleyici tedbir alınması anlamına gelir.
2-) Eş Zamanlı Kontrol: Standartlara uygunluğu sağlamak üzere faaliyetlerin ve süreçlerin izlenmesi ve gerekli ayarlamaların yapılması.
3-) Geriye Dönük (Geribildirime dayalı) Kontrol: Tamamlanmış bir faaliyete ilişkin bilgi toplamak, bu bilgiyi değerlendirmek ve gelecekte yapılacak benzer faaliyetleri geliştirmek üzere tedbirler almaktır.
İŞLETMELERDE ÜRETİM VE PAZARLAMA 6. ÜNİTE
Üretim: İnsanların ihtiyaç ve isteklerini karşılamak amacıyla ürün ya da hizmetlerin meydana getirilmesi işlemidir.
Üretimin Amacı: İnsanların isteklerini ve ihtiyaçlarının karşılanmasıdır.
Üretim Süreci: Sisteme giren ögelerin bir fayda yaratacak biçim de bir ürün ya da hizmete dönüştürülmesidir.
Bir üretim sürecini değerlendirmede kullanılan ögelerden özellikle dört tanesi önemlidir.
*** 1-) Verimlilik: Genellikle birim girdi başına üretilen çıktı olarak ölçülmektedir.
*** 2-) Etkinlik: Üretim sisteminin amaçlarını gerçekleştirme derecesi olarak tanımlanır.
*** 3-) Kapasite: Üretim sisteminin gerçekleştirebileceği üretim düzeyini ölçer.
*** 4-) Esneklik: Bir üretim sisteminin beklenmedik talep değişikliklerine yanıt verebilmesi ya da yeni ürün üretimine kolaylıkla geçebilmesi olarak tanımlanabilir.
ÜRETİM SİSTEMLERİ
1-) El İşçiliği Sistemi:
*** Kişilere bağlı
*** Sınırlı sayıda alıcı
*** Az sayıda teknik yardımcı araçlar ve makineler
*** İşgücüne dayalı
*** Basit ürerim süreci
2-) Ev İşciliği Sistemi:
*** Kendi işyerlerinde, çoğunlukla evlerde
*** Girişimci tarafından hammadde ve üretim araçları temini
*** Farklı kişilere iş yaptırılması
3-)İmalathane Sistemi :
*** Geniş alıcı kitlesi
*** El işçiliğine göre daha fazla sermaye gereksinimi
*** Üretim kapasitesi kullanımına bağlı maliyet
4-) Fabrikasyon Sistemi
*** Karmaşık üretim süreci
*** Büyük miktarlarda geniş kitlelere yönelik üretim
*** Büyük fabrika binalarına, depolara yönetim binaları ihtiyacı
ÜRETİM BİÇİMLERİ
1-) Üretim yöntemine göre sınıflama
A-) Primer (birincil) Üretim: Yeryüzünde kullanılan her çeşit ürünün üretiminde yer alan ürünlerin üretimine birincil üretim denmektedir.
B-) Analitik ve Sentetik Üretim: Hammaddelerden ayrıştırma vasıtasıyla değişik ürünlerin elde edilmesi analitik üretimdir.
C-) Fabrikasyon Üretimi: Hammaddelerin biçimini değiştirerek değerini arttıran ve böylece yeni ürünler oluşturan üretim biçimidir.
D-) Montaj Üretimi: Çeşitli hammadde yarı mamul ve ürünlerin sistemli bir şekilde bir araya getirilerek yeni ürünlerin ortaya çıkarılmasına montaj üretimi denir.
2-) Ürünün Cinsine Göre Sınıflandırma
3-)Üretim Akışı ve Miktarına Göre Sınıflandırma
A-)Tek üretim (Proje tipi üretim)
B-) Seri üretim
C-) Akıcı üterim
D-) Sipariş üretim
E-) Sürekli üretim
a-)Kitlesel (Yığın) üretim
b-)Akış tipi üretim
F-) Yalın üretim
Yalın üretimin temel özellikleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Üretimin her aşamasında israfı yok etmeyi hedefler, bu amaçla bütün üretim faktörlerini daha az kullanır,
• Tam zamanında üretim doğrultusunda stoksuz üretimi öngörür,
• Tedarikçilerle ilişkiler, sistemin en önemli desteklerindendir,
• İç ve dış paydaşların beklentilerini temel alır,
• Üretim ve ürün esnekliği vardır,
• Her süreçte sürekli gelişmeyi ve kaliteyi amaçlar,
• İnsan odaklı bir örgütlenme anlayışlı vardır,
• İletişim ve kararlara katılım bulunmaktadır,
• Çok işlevli iş görenlerle gerçekleştirilen ekip çalışmaları vardır.
*** Tam Zamanında Üretim (Just-in-time Production-JIT): Başlangıçta Japonya’da geliştirilen ve bir envanter yönetimi biçimi olarak algılanan tam zamanında üretim artık bir üretim biçimi olarak kabul edilmeye başlanmıştır.
PAZARLAMA FONKSİYONUNUN ANLAMI VE TEMEL KAVRAMLAR
Pazarlamanın Temel kavramları
a-) İhtiyaçlar ve İstekler
b-) Tüketici, Müşteriler, endüstriyel Müşteri
c-) Pazar
d-) Değer ve Tatmin
e-) Değişim
PAZARLAMA KARMASI: bir işletmenin pazarlama programını meydana getirirken, bir araya getirip eşgüdümlediği ürün, fiyat, dağıtım ve pazarlama iletişimi olmak üzere dört bileşenden oluşan bir değişkendir.
PAZARLAMA AÇISINDAN ÜRÜNLERİN SINIFLANDIRILMASI
1-)Tüketim Ürünleri
a-)Kolayca Ürünler
b-) Beğenmeli Ürünler
c-) Özellikli Ürünler
2-)Endüstriyel Ürünlerin Sınıflandırılması
a-) Hammaddeler
b-) İşlenmiş Maddeler ve Parçalar
c-) Yatırım Ürünleri
d-) Yardımcı Donatım
e-) İşletme Gereçleri
f-) Endüstriyel Hizmetler
FİYAT
** Pazarlama amaçlarına ulaşabilmede kullanılan pazarlama karması bileşenlerinden bir tanesidir.
** Fiyat Etkenleri:
--- Hedef pazarın tepkisi
--- Maliyetler
--- Rakipler
--- Hedefler
Bir işletme, bir ürün için fiyat belirlerken elde etmeye çalıştığı genel işletme ve pazarlama amaçlarının n en önemlileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Kâr Sağlama Amacı
• Rekabete Dönük Amaçlar (Rekabet Avantaj› Kazanma/Rakiplerden Öne Geçme Amacı)
• Yaşamını Sürdürme (Ayakta Kalma) Amacı
• Satış Hacmini Arttırma Amacı (Satış Maksimizasyonu)
DAĞITIM
** Hedef kitleye ulaştırma
** Ürünün satışının düzenlenmesi
** Sahipliğin üreticiden son tüketiciye aktarılması
*** Dağıtım Kanalı: Ürünlerin üreticilerden tüketicilere akışını yönlendiren kişi ya da örgütlerin oluşturduğu sistem.(İkiye Ayrılır)
1-)Dolaysız dağıtım( Sıfır Aşamalı): Üreticinin ürünlerini tüketiciye, herhangi bir aracıdan yararlanmaksızın, doğrudan satmasıdır.
2-) Dolaylı dağıtımda: Üretici ve tüketici arasında çeşitli aracılar yer almaktadır. Dolaylı dağıtım tek aşamalı olabileceği gibi, iki, üç ya da çok daha fazla aşamalı olabilir.
PAZARLAMA İLETİŞİM
• Ürün özellikleri
• Pazarın özellikleri
• İşletmenin finansal gücü ve pazarlama iletişimi için ayrılan bütçe
• Rekabet yapısı ve rakiplerin pazarlama iletişimi stratejileri
• Ürünün yaşam eğrisinde bulunduğu aşama
• Dağıtım stratejileri
• Alıcıların satın alma karar sürecinin hangi aşamasında bulundukları
PAZARLAMA İLETİŞİM TÜRLERİ
1-) Reklam 2-)Satış Özendirme 3-) Halkla İlişkiler 4-) Kişisel Satış 5-) Doğrudan Pazarlama İletişimi
İŞLETMELERDE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 7. ÜNİTE
İnsan Kaynağı: Bir işletmede çalışanların tümünü ifade eder.
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ KAVRAMI
--- Gerekli insan kaynağının sağlanması
--- İnsan kaynakları süreçlerinin planlaması, geliştirilmesi ve kontrolü
--- İnsan kaynağının geliştirilmesi
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİMİN AMACI
--- Çalışanların bilgi ve becerilerini kullanmalarını sağlamak
--- İş yaşamının kalitesini yükseltmek
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİMİN ÖNEMİ
--- Rekabet avantajı sağlaması
--- İşletme stratejilerinin önemli bir parçası olması
--- İşletmelerin çalışanlara davranışının etkileri
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN FONKSİYONLARI
• İnsan kaynakları planlaması,
• İşe alma,
• Eğitim ve geliştirme,
• Performans yönetimi,
• Ücret yönetimi,
• Kariyer yönetimi,
• Çalışma ilişkileri ve iş güvenliği,
• Özlük işleri.
İnsan Kaynakları Planlaması: İnsan kaynakları planlaması, doğru sayıda ve nitelikte çalışanın doğru yer ve zamanda yöneticiler tarafından bir araya getirilmesini sağlayan bir süreçtir.
** İnsan kaynakları planlaması 2 temel aşamadan oluşur:
• İnsan kaynağı arzının (mevcut insan kaynağının belirlenmesi) ve
• İnsan kaynağı talebinin (insan kaynağı ihtiyacının) belirlenmesidir.
Ancak bir “plandan” söz edebilmek için, bir üçüncü adımın da olması gerekecektir. Bu da;
• İnsan kaynakları arz ve talebinin karşılaştırılarak bugün ve gelecekteki durumlara yönelik olarak karar verilmesini sağlayacak bilgilerin de bir araya getirilmesi gerekmektedir.
İŞE ALMA VE İŞTEN ÇIKARMA
İnsan kaynakları planı doğrultusunda ortaya çıkan durum, pozisyon boşluğunu gösteriyorsa, işe alma fonksiyonu söz konusu olacaktır. İşe alma aday bulma, seçim ve oryantasyon faaliyetlerinden oluşmalıdır.
PERSONEL BULMA
1-)Mevcut Kaynaklar
2-)Dışarıdan Temin Etme
A-) İlan vererek personel bulma
B-) İnternet aracılığıyla(Online) personel adayı bulma
C-) Çalışanların tavsiyeleri
D-) Eğitim kurumlarından personel adayı bulma
E-) Meslek kuruluşları ya da iş kurumları aday bulma
SEÇİM
*** Adayın nitelikleri = İşin gerekleri
Seçim Yöntemleri
a-) Sınavlar
b-) Testlerin Uygulanması
c-) İş Görüşmeleri(Mülakatlar)
ORYANTASYON
Yeni bir işe başladığınız zaman yapacağınız iş ve organizasyon hakkında birtakım bilgilere ihtiyaç duyarsınız. Bu bilgilerin verilmesi oryantasyon (işe alıştırma) olarak bilinir.
Oryantasyon temelde 2 adımdan oluşur:
• Bunlardan ilki, iş birimi oryantasyonudur. Çalışanlara iş birimlerinin amaçlarını tanıtır, birimlerin amaçları için işlerine nasıl katkıda bulunacağını işini nasıl yapması gerektiğini gösterir ve yeni iş arkadaşlarının tanıtımını içerir.
• İşletme oryantasyonu ise yeni işe girenlere işletme amaçları, tarihi, felsefesi, üst düzey yöneticilerin tanıtılması, işletme prosedürleri ve kuralları hakkında bilgi verir. İşletme oryantasyonu ayrıca uygun insan kaynakları politikaları ve hatta tesisler içerisinde bir turu da içermelidir .
PERSONEL EĞİTİMİ
Personelin yetkinliklerinin işin gerektirdiği düzeye çıkarılmasıdır.
ÜCRET YÖNETİMİ
** Yapılan işe uygun bir ödeme ** İş değerleme ** Ücret ** Maaş ** Teşvik primi ** Sosyal hak ve hizmetler
**** İki tür ödeme yapılmaktadır
1-) Doğrudan ödeme: Çalışanın eline para olarak geçen temel ücret, maaş ve teşvik primlerini içerir.
2-) Dolaylı ödeme: Yasal olarak çalışanın sigorta gibi sosyal haklarının ödenmesi ile eğitim masrafları gibi isteğe bağlı ödemeleri kapsar.
PERFORMANS YÖNETİM
--- Çalışanların işlerini etkin şekilde yapıp yapmadıklarının belirlenmesi
--- Performansın planlaması
--- Performansın değerlendirilmesi
--- Performansı geliştirilmesi
KARİYER YÖNETİMİ
*** İş hayatına giriş
*** Atamalar
*** Transferler
*** İş değiştirmeler
İNSAN KAYNALARI YÖNETİMİNİN DİĞER FAALİYETLERİ
** İşe giriş, işten çıkış işlemleri, yemek, servis, güvenlik, temizlik hizmetleri, özel toplantı ve yemeklerin düzenlenmesi
İNSAN KAYNAKLARI BÖLÜMÜNÜN İÇ ORGANİZASYONU
** Komuta Yetkisi : Hiyerarşik düzende yukarıdan aşağıya doğru gider. Kullanana yaptırım hakkı verir. Astları yönlendirmeyi, gerektiğinde ödüllendirmeyi ve cezalandırmayı içerir.
** Kurmay Yetki: Uzmanlık yetkisidir. Bu yetki, diğer yönetim fonksiyonlarına yönetimle ilgili destek ve danışmanlık hizmetleri sağlar. Kullanana yaptırım hakkı vermez. Bu yetkiye sahip yöneticiler uzmanlık alanlarıyla ilgili konularda işletmenin diğer yöneticilerine görüş ve önerilerde bulunurlar.
** Fonksiyonel Yetki: Belli bir konu da uzman olan yöneticiye, uzman olduğu konuyla ilgili olmak üzere, tıpkı komuta yetkisi gibi yaptırım hakkı verir. Ancak bu yetki belli bir görevle sınırlıdır.
İŞLETMELERDE MUHASEBE VE FİNANSAL YÖNETİM 8. ÜNİTE
MUHASEBE VE FİNANSIN ÖNEMİ
---- Finansal nitelikli olayların tanımlanması
---- Ölçülerek kayda alınması
---- Analiz edilip yorumlanması
---- Karar vericilere iletilmesi
Muhasebe: İşletmede gerçekleşen ve para ile ifade edilebilen finansal nitelikli işlemleri tanımlayan, kaydeden, sınıflandıran, özetleyen, analiz ve yoruma tabi tuttuktan sonra, ilgili taraflara raporlayan bir bilgi sistemidir.
Muhasebenin Temel Amacı
*** Karar vericilerin daha doğru karar vermelerine yardımcı olmak
*** İşletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçları ve nakit akışları hakkında faydalı bilgi sağlamak.
MUHASEBE BİLGİLERİNE İHTİYAÇ DUYAN TARAFLAR VRE BİLGİ KULLANICILARININ BİLGİ İHTİYAÇLARI
** İşletmenin Yöneticilerine Sağlanan Bilgiler
** İşletmenin Sahiplerine Sağlanan Bilgiler
** İşletmeye Borç Verenlere Sağlanan Bilgiler
** Müşterilere ve Tedarikçilere Sağlanan Bilgiler
** İşletme de Çalışanlara(Yöneticilerin Dışındakiler) Sağlanan Bilgiler
** Rakiplere Sağlanan Bilgiler
** Devlete ve Kamu Kurumlarına Sağlanan Bilgiler
MUHASEBE BİLGİSİNİN SAHİP OLMASI GEREKEN NİTELİKLER
1-)İlgililik: Muhasebe bilgisi, kararları etkileme gücüne sahip olmalıdır.
2-) Güvenilirlik: Muhasebe bilgisi önemli hata ve ön yargı içermemelidir.
3-) Karşılaştırılabilirlik: İşletmede gerçekleşen değişmelerin belirlenebilmesi ve diğer işletmelerin performansları ile karşılaştırmalar yapılabilmesi için bilgi karşılaştırılabilir olmalıdır.
4-) Anlaşabilirlik: Finansal tablolar mümkün olduğu kadar ilgili tarafların kolayca anlayabileceği kadar açık bir şekilde açıklanmalıdır.
5-) Önemlilik: Sözünü ettiğimiz nitelikler finansal bilginin faydalı olup olmadığına karar vermede kullanılır.
MUHASEBEYE İLİŞKİN TEMEL KONULAR
Muhasebe Süreci: İşletmelerde meydana gelen finansal nitelikli işlemler, dönemler itibarıyla izlenir. Dönem başından dönem sonuna kadar yapılan muhasebe işlemlerine muhasebe süreci veya muhasebe döngüsü denilir.
**** Finansal tabloların analiz edilip yorumlanarak ilgili taraflara iletilmesi Muhasebenin İkinci İşlevidir.
Temel Muhasebe Eşitliği ve Unsurları
Varlıklar: İşletmenin sahip olduğu ekonomik değerlerdir.
**** Varlıklar = Kaynaklar
**** Varlıklar = Borçlar + Sermaye
Genel Amaçlı Finansal Tablolar: Dönem sonunda, işletmenin finansman ve yatırım faaliyetlerini raporlamak ve döneme ait faaliyetlerinin sonuçlarını özetlemek ve işletme hakkındaki bilgileri kar vericilere iletmek için finansal tablolar hazırlanır.
Bilanço: Finansal durum tablosu olarak da bilinen bilanço, işletmenin belirli bir andaki finansal durumunu, yani varlıklarını ve kaynaklarını bir arada gösterir.
**** Bilanço: İşletmenin ekonomik ömrü içerisinde sahip olduğu varlıkları ile öz kaynaklarının ve borçlarının belirli bir andaki fotoğrafını sunan bir tablodur.
**** Takvim Yılı: 1 Ocak’tan 31 Aralık tarihine kadar olan 12 aylık bir dönem.
**** Mali Yıl: Dönem başlangıç ve bitiş tarihleri takvim yılından farklı olabilen ve birbirini izleyen 12 aylık bir dönem. Örneğin, dönem başının 1 Haziran, dönem sonunun ise 31 Mayıs olduğu yıllık dönem.
**** Dönen Varlık: Bir dönem içinde satılacak, kullanılacak, tahsil edilecek olan unsurlar ile paranın kendisinden oluşur.
**** Duran Varlıklar: Bir yıldan veya normal bir faaliyet döneminden daha uzun sürelerle işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmak amacıyla edinilmiş ve ilke olarak bir yılda veya normal faaliyet döneminde paraya çevrilmesi ve tüketilmesi beklenmeyen varlıklardır. Arsa, bina, makine gibi bir yıldan uzun süre sonunda tahsil edilecek olan uzun vadeli varlıklardır.
**** Kısa Vadeli Yabancı Kaynak: Bir yıl içinde ödenmesi gereken borçlardır.
**** Uzun Vadeli Yabancı Kaynak: Kredi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişki de bulunduğu üçüncü kişilerden sağlanan bir yıldan fazla vadeli olan işletme borçlarına denir. Bir yıldan daha uzun vadede ödenmesi gereken borçlardır.
**** Öz kaynaklar (öz sermaye): İşletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki haklarını ifade eder. İşletme sahip veya ortaklarının fiilen işletmeye aktardıkları kaynakların yanı sıra, kârların işletmede bırakılmasıyla oluşan yedekleri de kapsar. İşletme sahip veya ortakları tarafından sağlanan kaynak “sermaye” olarak adlandırılır.
Varlıklar = Yabancı Kaynaklar + Öz Kaynaklar
Gelir Tablosu: İşletmenin faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan tüm hasılat, gelir, kar, gider, zarar unsurları yer alır ve işletmenin döneme ait net kar veya zarar büyüklüğünü gösterir.
Öz Kaynaklar: Bir hesap döneminde öz kaynaklarda oluşan değişmeleri nedeniyle birlikte gösteren bir tablodur.
Nakit Akım Tablosu: Bir hesap döneminde gerçekleşen nakit giriş ve çıkışlarını kaynakları ve kullanım yerleriyle birlikte gösteren bir tablodur.
Nakit Girişleri:
• Peşin satışlar,
• Alacakların tahsili,
• Nakit şeklinde borçlanmalar,
• Finansal yatırımlardan sağlanan nakit şeklindeki kâr payı, faiz bedelleri,
• Peşin olarak maddi duran varlık satışları,
• Nakit olarak alınan tazminatlar,
• Nakit sermaye artırımı vb.
Nakit Çıkışları:
• Maaş ve ücret ödemeleri,
• Peşin alışlar,
• Devlete ödenen vergi, fon, ceza ve benzerleri,
• Faiz ödemeleri,
• Dernek, oda ve vakıflara aidat, bağış vb. isimler altında yapılan ödemeler,
• Borç ödemeleri vb.
FİNANSAL YÖNETİMİN İŞLETME FAALİYETLERİ İLE BAĞLANTISI
--- İşletmenin devamlılığını sağlayan faaliyetler
--- Yatırım faaliyetleri
FİNANSAL YÖNETİM VE İŞLEVLERİ:
Finans kelimesi para, fon ya da sermaye anlamında kullanılırken, finansman kelimesi para, fon ya da sermayenin sağlanması anlamında kullanılmaktadır.
Finansal yönetim ise işletme için gerekli olan fonların uygun koşullarda sağlanması ve bunların uygun varlıklara yatırılması ile ilgili faaliyetlerdir.
*** Finansal yönetimin fonksiyonlarını;
• finansal analiz,
• finansal planlama ve kontrol,
• fonların sağlanması veya finansman kaynakları,
• fonların kullanılması veya yatırım kararları,
• kâr dağıtım kararları olarak gruplandırabiliriz.
1-) Finansal Analiz: Finansal tablolardaki çeşitli kalemler arasındaki ilişkilerin kurulmasını, ölçülmesini ve yorumlanmasını kapsayan bir süreçtir.
FİNANSAL ANALİZ ÇEŞİTLERİ
**** Analizi yapacak tarafların konumuna göre analiz iç analiz ve dış analiz olarak gruplandırılabilir.
** İç Analiz: İşletme içinden olan tarafların (finans yöneticisi, iç denetçiler vb.) yaptığı analizdir.
** Dış Analiz: İşletme ile ilgisi olan üçüncü şahısların (kredi kurumları, yatırımcılar, satıcılar, finansal analistler vb.) işletmenin yayımlamış olduğu finansal tabloları kullanarak yaptıkları analizdir.
**** Analize konu olan finansal tabloların kapsadıkları dönem sayısına göre, statik ve dinamik analiz olarak sınıflandırılabilir.
** Statik Analiz: İşletmenin tek bir dönemine ait finansal tablolar.
** Dinamik Analiz: Birbirini izleyen birden fazla döneme ait finansal tablolar.
**** Analizin yapılma amacına göre yatırım analizi, yönetim analizi ve kredi analizi olarak sınıflandırılabilir.
** Yatırım Analizi: işletmenin kazanma gücünü ortaya çıkarmak ve yabancı kaynak – öz kaynak ilişkisini görmek üzere, işletmenin yatırımcıları tarafından yapılan analizdir.
** Yönetim Analizi: İşletmenin sağlam bir finansman politikasına sahip olması ve faaliyetlerinde devamlı şekilde başarıya ulaşması için alınacak kararlara dayanak olmak üzere yapılan analizdir.
** Kredi Analizi: İşletmenin borç ödeme gücünü anlayabilmek için yapılan analizdir.
FİNANSAL ANALİZ TEKNİKLERİ
• Oran Analizi
• Karşılaştırmalı Tablolar Analizi
• Yüzde Yöntemi ile Analiz
• Trend Analizi
A-) Oran Analizi: Bir işletmenin finansal tablolarında yer alan iki unsurun ilişkisinin analizidir. Bir işletmenin tek bir yıla ait finansal tablolarında yer alan kalemler arasında matematiksel ilişkiler kurularak bulunan oranlarla yapılan incelemeye “oran analizi” denilir.
**** Oranlar dört grupta toplanabilir.
1-) Likidite Oranları: İşletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü ölçmek, diğer bir ifade ile likidite riskini değerlendirmek, net çalışma sermayesinin yeterli olup olmadığını saptamak için kullanılır.
*** Likidite oranları üçe ayrılır.
** a-) Cari Oran: İşletmenin her bir liralık kısa vadeli borcuna karşılık, kaç liralık dönen varlığı olduğunu gösterir
** b-) Asit Test veya Likidite Oranı
** c-) Nakit Oranı veya Disponibilite Oranı
2-) Finansal Yapı Oranları: İşletmenin kaynak yapısının ve uzun vadeli borç ödeme gücünün ölçülmesinde kullanılır.
3-) Faaliyet Oranları: İşletme, faaliyetlerini sürdürebilmek için hem kısa dönemli hem de uzun dönemli varlıklara yatırım yapmalıdır. Faaliyet oranları firmanın faaliyet derecesi (genellikle satışlar olarak tanımlanır) ile faaliyetlerin sürdürülmesi için gerekli varlıklar arasındaki ilişkiyi tanımlar.
** Satışların kârlılığı oranları: Kârlılığın bir ölçüsü firmanın satışları ve maliyetleri arasındaki ilişkidir. Firmanın hasılatıyla ilgili olarak maliyetlerini kontrol etme gücünün yüksekliği, kazanma gücünün yüksekliğini ifade eder.
4-)Kâr ile kaynaklar arasındaki ilişkileri gösteren oranlar: Kâr ile kaynaklar arasında ilişki kurularak, öz kaynakların ve uzun vadeli yabancı kaynakların verimli kullanılıp kullanılmadığı belirlenir.
B-)Karşılaştırmalı Tablolar Analizi: Bir işletmenin birden fazla döneme ait finansal tablolarının birbirini izleyen dönemler bakımından karşılaştırmalı olarak düzenlenmesi ve bu tablolarda yer alan kalemlerin zaman içinde göstermiş oldukları değişmelerin incelenerek değerlendirilmesidir.
C-)Yüzde Yöntemi ile Analiz: Yüzde yöntemi ile analiz tekniğinde, finansal tablolarda yer alan her kalem, aynı tabloda yer alan belirli bir kaleme veya toplama oranlanmakta ve bulunan yüzdelere göre ifade edilmektedir.
D-)Trend Analizi: İşletmenin 8-10 yıllık uzun dönemler itibarıyla finansal durumuna, faaliyet sonuçlarına ilişkin gelişme eğilimini görebilmek için yapılan analizdir.
FİNANSAL PLANLAMA VE KONTROL
1-) Finansman İhtiyacının Tahmini: İşletmenin amaçlarının ve faaliyetlerinin kapsamlı bir şekilde analiz edilmesine bağlı olarak yapılmalıdır. Satış tahminleri, pazarlama harcamaları, üretimle ilgili tahminler, genel yönetim giderlerinin tahmini, analizlere bağlı olarak doğru bir şekilde tespit edilebilir. Tahminler kısa ve orta-uzun dönemli olarak yapılabilir.
**** İşletmenin orta ve uzun süreli finansman ihtiyacını tahmin etmek için en çok başvurulan yöntem, Proforma tablolar olarak da adlandırılan, tahmini finansal tabloların hazırlanmasıdır.
2-) Bütçeleme: Bütçeleme ile planlama birbirini tamamlayan iki işlev olarak bilinir. Bütçeleme, işletmenin toplam planlama etkinliklerinin bir parçası olarak bir işletmenin planlama faaliyetlerinin sayısal ifadesidir.
3-) Finansal Kontrol: finansal planların uygulanması, tahminlerin geri bildirimler ışığında yeniden gözden geçirilmesi ve hedeflenen noktaya erişebilmek için ne tür değişimlerin yapılması gerektiği konularını içerir.
FİNANSAL SAĞLANMASI VEYA FİNANSMAN KAYNAKLARI
Finans yöneticisinin en temel görevlerinden birisi, işletmeye gerekli fonları uygun kaynaklardan sağlamaktır.
*** Genelde işletmelerin kullandıkları kısa vadeli finansman kaynakları;
• satıcı tarafından sağlanan ticari krediler,
• kısa vadeli banka kredileri ve
• diğer kısa vadeli finansman kaynaklar› olmak üzere üç grupta toplanabilir.
FONLARIN KULLANILMASI VEYA YATIRIM KARARLARI
1-) Dönen Varlıklara- Çalışma Sermayesi Yönetimi
2-) İşletmenin Faaliyet Konusu
3-) İşletmelerin Büyüklüğü
4-)Satışlardaki Düzenlilik
**** Çalışma Sermayesi: Bir işletmenin günlük faaliyetlerinin kesintisiz olarak ve sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için gerekli olan varlık unsurlarını ifade eder.
KAR DAĞITIM KARARLARI
--- İşletmenin elde ettiği karın dağıtım biçimi
--- Ortaklar kardan ne kadar pay alacakları
--- Türk ticaret kanunu
--- Sermaye piyasası kanunu gibi ilgili yasalar
--- Şirket sözleşmesinde yer alan hükümler
Yönetim : Başkaları vasıtasıyla iş görmektir.
*** Etkilik; mevcut kaynaklar ile en iyi sonuçlara ulaşma.
*** Verimlilik; en az kaynak kullanımı ile en fazla çıktıya ulaşabilme.
YÖNETİM UNSURLARI
1-) Yönetim, başkaları ile birlikte çalışarak ve onlar vasıtasıyla iş görmektir.
2-) Yönetim, işlerin etkili ve verimli bir şekilde yerine getirilmesini gerektirir.
3-) İşlerin başkaları vasıtasıyla, etkili ve verimli bir şekilde yerine getirilmesi için kaynakların koordineli bir şekilde kullanılmasında yönetimin fonksiyonlarından (planlama, örgütleme, yöneltme, denetim) yararlanılmalıdır.
4-) Yönetimde temel nokta, önceden belirlenen amaçlara ulaşmaktadır.
Profesyonel Yönetim: Bir işletmede temel karar organlarının ve hiyerarşik yapıdaki diğer bütün kademelerin, uzmanlık ve yetenek esasına göre seçilen kişilerden tarafından doldurulması.
YÖNETİM PİRAMİDİ
** Üst Kademe Yönetim: İşletmenin bir bütün olarak görüldüğü, tüm işletmeyi ilgilendiren uzun dönemli genel politika ve stratejilerin belirlendiği ve işletme ile dış çevre arasındaki ilişkilerin yönlendirildiği yerdir.( Yönetim kurulu başkanı ve üyeleri genel müdür, genel müdür yardımcıları, genel direktör.)
** Orta Kademe Yönetim: Örgütsel hiyerarşide alt kademe ile tepe yönetim yani üst kademe yönetim arasında yer alan tüm yönetim düzeylerini içerir. ( Bölüm müdürleri ve bölüm müdür yardımcıları )
** Alt Kademe Yönetim: İşletmelerin operasyonel faaliyetlerini yürüten, üretimden veya hizmet sunumundan doğrudan doğruya sorumlu olan yönetim kademesidir. ( Kısım müdürleri, ustabaşılar hat yöneticileri )
YÖNETSEL YETENEKLER
1-) Teknik Yetenek: Yöneticinin fonksiyonel uzmanlık alanını ifade eden belirli görevleri yerine gietirmek için ihtiyaç duyulan işe özgü bilgi ve teknikleri kapsar.
2-) Beşeri Yetenek: Bireysel olarak ya da grup faaliyetleri içerisinde diğer insanlarla birlikte çalışabilme becerisini kapsar.
3-) Kavramsal Yetenek: Yöneticinin işletmeyi bir bütün olarak görebilmesini ifade eder.
YÖNETSEL ROLLER
*** Henry Mintzberg yöneticisi tarafından,
1-)Kişilerarası Roller: Astlık-üstlük ilişkilerini, işletme içindeki ve dışındaki gruplar ve bireyler arasında bağlantı oluşturmayı, ilişkilerin yapılandırılmasına dayalı çalışmaları kapsar.
** Temsil Rolü: Sosyal yada resmi yapının gereği olarak yerine getirilmesi gereken sorumlulukları içerir.
** Lider Rolü: Yöneticinin emrinde çalışanları motive etme ve onlara liderlik etme ile ilgili sorumluluklarını kapsar.
** Birleştirici Rolü: İşletme sahipleri ile çalışanları yada işletmenin çevresi ile işletme arasındaki irtibatın sağlanması yöneticinin birleştirici rolü kapsamındadır.
2-)Bilgi Sağlama Rolü: Yöneticiler zamanlarının büyük bir bölümünü işletme içi ve dışı kaynaklardan bilgi toplamaya ve bu bilgileri çalışanlara, diğer yöneticilere ve diğer paydaşlara dağıtmaya ayırırlar. İşletme içinden ve dışından çeşitli kanallarla bilgi toplanması ve toplanan bilginin ilgililere aktarılmasına ilişkin faaliyetler, yöneticinin bilgi sağlama rolünü oluşturur.
** Monitör Rolü: Periyodik raporları okuyarak ya da bireylerle irtibat kurarak işletmeyi ve dış çevresini daha iyi anlamak amacıyla işletme içinden ve dışından bilgi toplamayı içerir.
** Bilgi Yayma Rolü: İşletme dışından ya da içinden toplanan bilgilerin örgüt üyeleri ile paylaşılmasını ifade eder.
** Sözcü Rolü: İşletmenin durumu, planları, politikaları, faaliyetleri gibi konularda işletme dışındakilere bilgi verilmesidir.
3-)Karar Verici Rolü
** Girişimci Rolü: İşletmeyi pek çok yönden daha iyi hale getirmek için çevredeki değişim, gelişim ve yeniliklerin izlenmesi ve işletmeye kazandırılması ile ilgilidir.
** Sorun Çözücü Rolü: Astlar arasında yaşanan çeşitli çatışamalar, önemli müşteriler ile yaşanan büyük sorunlar, çalışanların greve gitmeleri, bölümler arasında yaşanan anlaşmazlıklar ya da malzeme yetersizliği gibi durumlar yöneticinin sorun çözümüne yönelik olarak karar verici rolünü üstlendiği durumlardan bazılarıdır.
** Kaynak Dağıtıcı Rolü: Yönetici, işletme kaynaklarını tüm işletme birimleri arasında dengeli bir şekilde dağıtırken çeşitli kararlar verme durumudur.
** Arabulucu Rolü: Yöneticinin işletme içi ve işletme dışı konularla ilgili çeşitli sorunların çözümüne yönelik kararlar alırken astları, üstleri, mevkidaşları ya da işletme içi veya dışı danışmanlar ile fikir alışverişinde bulunmasını ifade eder.
YÖNETİM FONKSİYONLARI
1-)PLANLAMA
** Amaçlar ile bunlara ulaştıracak araçların ve olanakların seçimi veya belirlenmesidir.
*** Planlamanın Başlıca Özellikleri:
** Planlama bir seçim ve karar verme sürecidir.
** Planlama geleceğe dönük bir süreçtir.
** Planlama belirsizlik ve varsayımlarla ilişkili risk içeren bir tahmin işidir.
** Planlama esnek ve dinamik bir süreçtir.
**** Planlamanın Amacı: Bir örgütün ileride gerçekleştirmeyi arzu ettiği bir durumdur.
PLANLAMA SÜRECİ
1-)Örgütsel Amaçların Belirlenmesi
2-)Gelecekteki Olası Olayların ve Varsayımların Belirlenmesi
3-)Seçeneklerin Belirlenmesi
4-)En İyi Alternatiflerin Seçimi
5-)Uygun Alt Planların Hazırlanması
6-)Planların Uygulanması
PLAN TÜRLERİ
1-)Süre Açısından Planlar
--- Uzun vadeli planlama dönemi 10-15 yıl olarak alabilir ve planlarını hazırlayabilir.
--- Bilişim ve iletişim teknolojileri sektörü gibi belirsizliğin yüksek olduğu ve devamlı değişim yaşayan sektörlerde ise yetersiz bilgiler nedeniyle planlama dönemi 2-3 yıla hatta 6 aya bile ulaşamayabilir.
**** Uzun Vadeli Planlar: Çoğu sektör ve işletmede 5 yıl veya daha uzun yıllar için hazırlanan planlar genellikle uzun vadeli plan olarak kabul edilmektedir.
**** Orta Vadeli Planlar: 1 ile 5 yıl arasında bir süreyi kapsayan planlardır.
**** Kısa Vadeli Planlar: 1 yıldan daha kısa süreliğine hazırlanan planlar, kısa vadeli planlar olarak kabul görmektedir.
2-) Kullanılma Seçenekleri Açısından Planlar
A-)Tek kullanımlık Planlar: Tekrarlanmayan amaç ve hedeflere ulaşmak için hazırlanan planlardır.
** Program: Tek seferlik önemli bir işle ilgili olarak hazırlanan, tamamlanması birkaç yıl alabilecek kapsamlı ve karmaşıklık derecesi yüksek olabilen plandır.
** Proje: Programa göre daha dar kapsamlı ve daha düşük karmaşıklık derecesine sahip olan plandır.
** Bütçe: Sayısallaştırılmış programdır.
B-) Sürekli Planlar: İşletmelerde devamlı ve tekrarlayan faaliyetlere ışık tutması ve rehberlik etmesi için hazırlanan ve her an yararlanılan planlardır.
** Politika: Çalışanlara ve işletme içi ve dışındaki diğer paydaşlara faaliyetlerin ve işlerin nasıl yapılacağı ve davranışların nasıl olacağı gibi konularda yol gösteren, ışık tutan ancak genellikle kavramsal olan bir rehberdir.
** Prosedür: Belirli bir işin tam olarak hangi adımlar ve aşamalarla yapılabileceğini tanımlayan standart bir faaliyet rehberidir.
** Kural: Kapsamı politika ve prosedürlerden daha dar olan, esnek olmayan ve kesin eylem gerektiren bir plandır.
3-) Hazırlanma ve Kullanılma Düzeyi Açısından Planlar
A-) Stratejik Planlar: İşletmenin yaşamını devam ettirebilmesi ve rekabet üstünlüğü sağlamaya yönelik temel stratejik hedeflerine ulaşabilmesi için gerekli yolları tanımlamak üzere üst düzey yönetim tarafından hazırlanan planlardır.
**Amacı: İşletmeyi devam ettirmek ve çevredeki fırsat ve tehditleri belirleyip değerlendirerek işletmenin uzun dönemde başarılı olmasını sağlamaktır.
B-) Taktik Planlar: Stratejik planların uygulanmasına yardımcı olmak için orta kademe yönetim tarafından tasarlanarak hazırlanan, işletmenin genel stratejik planlarıyla uyumlu bir şekilde belirli bölümlerde ve birimlerde yapılacak hedef ve faaliyetlerin tanımlandığı planlardır.
C-) Operasyonel Planlar: Üst yönetim kademelerince hazırlanan taktik ve stratejik planlarla uyumlu bir biçimde, alt birim ve kısımların hedeflerinin, faaliyetlerinin ve hedeflere ulaşmak için izlenecek yolların belirlendiği ve işletmenin alt kademe yönetimi tarafından hazırlanan planlardır.
ÖRGÜTLENME SÜRECİ
• Amacı gerçekleştirmek için hangi görev, iş ve faaliyetlerin yapılması gerektiğini belirlemek,
• Bu görevleri anlamlı bir şekilde gruplayarak işleri oluşturmak,
• Bu işleri çeşitli kriterlere göre gruplayarak iş gruplarını veya faaliyetleri oluşturmak,
• Bu iş gruplarını kademeler itibariyle farklılaştırarak ve yine belli kriterlere göre gruplayarak mevkileri, pozisyonlar› oluşturmak,
• Bu pozisyonları yine belli kriterlere göre bir araya getirerek bölümleri oluşturmak,
• Tüm bu görev, iş, iş grubu ve pozisyonlarla ilgili tanımları yapmak,
• Bu mevkilere (pozisyonlara) getirilecek iş görenleri seçmek ve atamak.
ÖRGÜTLEMEDE TEMEL UNSURLAR
1-) İş bölümü ve Uzmanlaşma: Bir işletme içerisindeki işlerin ayrı ayrı görevlere bölünmesi diğer bir ifadeyle, bir işin tamamının tek bir iş gören tarafından yapılması yerine, işin her biri farklı kişilerce yapılacak görevlere ayrılmasıdır.
2-)Bölümlendirme: İşletmenin bir kesimi veya kurumu ya da işletme ile ilgili belirli faaliyetleri içine alan bir çevre veya bölgeyi ifade eder.
Amacı: Belirli amaçlarla bir araya getirilmiş işlerin yapılmasında yüksek etkinlik ve verimliliğe ulaşmak ve bu şekilde tüm işletmede verimlilik elde etmektedir.
*A-)Fonksiyonlara Göre Bölümlendirme: Ortak beceri, deneyim ve benzer işlere göre oluşturulan bölümlerdir.
* B-) Ürün Temeline Göre Bölümlendirme: Her ürün için ayrı bölümlerin oluşturulmasına dayanan bölümlendirmedir.
* C-) Coğrafi Temele Göre Bölümlendirme: İşlerin coğrafi bölgeler temel alınarak bölümlendirilmesidir.
* D-) Müşteri Temeline Göre Bölümlendirme: Müşterilerin siparişlerine göre bölümlendirilmesidir.
* E-) Süreç Temeline Göre Bölümlendirme: Belirli bir işlemi yapan kişilerin tamamının veya önemli bir kısmının aynı bölümde toplanması ile oluşturulan bölümlendirmedir.
KOMUTA ZİNCİRİ
** Organizasyonun en tepesinden en alt noktasına kadar bir yetki hattı ile kimin kime rapor vereceğinin belirlenmesidir.
** Komuta zincirinin tam olarak anlaşılabilmesi için yetki ve sorumluluk, yetki devri ve komuta (kumanda) birliği kavramlarını da bilmek gereklidir.
YÖNELTME (YÜRÜTME)
Yöneltme, yöneticilerin astlarına emir verme veya başka yollarla ne yapılması gerektiğini bildirmesidir.
Yönetici, yöneltme fonksiyonunu yerine getirirken astlarının ihtiyaçlarına, karakterlerine, duygularına, inançlarına ve çevreden edindikleri izlenimlere etkide bulunup, onların işletmenin çıkarları doğrultusunda hareket etmelerini sağlamaya çalışır.
*** Etkin bir yöneltme sistemi için aşağıdaki koşulların sağlanması gerekmektedir
** Örgütte takım ruhunun gerçekleştirilmesi
** İş göreni tanımak
** Görev kişiliği gelişmemiş kimseleri örgütten uzaklaştırmak
** İş gören ile işletme arasındaki ilişkileri yakından tanımak
** Yöneticinin çevresine iyi bir örnek olması
** İşgörenlerin düzenli aralıklarla kontrol edilmesi
** Danışmalı yürütme düzeninin kurulması
** Örgütte iyi bir iletişim düzeninin olması
** Yöneticinin ayrıntılar içinde boğulmaması
** Bir disiplin sistemi gerekliliği
GÜDÜLEME (MOTİVASYON)
Güdülenmeyi, kişilerin belli bir amacı gerçekleştirmek üzere kendi arzu ve istekleri ile davranmaları şeklinde tanımlayabiliriz. Güdüleme ise, insanları belirli bir amaca doğru devamlı şekilde harekete geçirmek için gösterilen çabaların tamamıdır.
LİDERLİK (ÖNDERLİK)
Liderlik, belirli Şartlar altında, belirli kişisel veya grupsal amaçların gerçekleştirilmesi için bir kimsenin başkalarının faaliyetlerini etkilemesi ve yönlendirmesi sürecidir.
Lider ise, başkalarını belli bir amaç doğrultusunda davranmaya sevk eden, etkileyen kişidir.
Bununla birlikte yönetici ile lider arasındaki farklardan bazıları şunlardır
• Yöneticilik bir meslek uygulamasıdır; liderlik ise insanları etkileyebilme ve harekete geçirme işidir.
• Yöneticilik biçimsel bir organizasyon yapısı içinde gerçekleşir; liderlik için biçimsel bir yapının varlığı gerekmez.
• Yöneticilik, tanımlanmış hedeflere ulaştıracak işlerin en etkin şekilde yapılması ile ilgilidir; liderlik ise hedeflerin ve yapılacak işlerin belirlenmesi ile ilgilidir.
• Yöneticinin insanlar› etkileme aracı bulunduğu mevkiye verilmiş olan yetki ve yaptırım hakkıdır; liderin insanları etkilemekte kullandığı araç kişisel özellikleri, davranışları, insanlara sunduğu vizyon, güven ve ilhamdır.
• Yöneticinin görev tanımı vardır; liderin görev tanımı yoktur.
• Yöneticilik tanımlanan hedeflere ulaşma, liderlik ise değişim ve dönüşüm yapabilme işidir.
• Yöneticilik işletmenin iç yapı ve dinamiklerine, liderlik ise işletmenin dış yapı ve dinamiklerin bakabilme işidir.
İLETİŞİM
İşletme içerisindeki bütün bölümler, birimler ve bireyler arasında, tüm faaliyet ve eylemlerin gerçekleştirilmesi sürecinde bağlantı aracı olarak başvurulan iletişimdir.
• Kaynak (gönderici): İletişimi başlatan, belirli bir kişiye veya gruba gönderilecek bir fikri veya düşüncesi olan ve bunları mesaja dönüştüren kişidir.
• Mesaj: İletilecek olan düşünce, fikir, bilgi veya duygunun somutlaştırılmış ifadesidir.
• Alıcı: Mesajın ulaştırılmak istendiği kişi(ler), grup(lar), birim(ler) veya kurum(lardır).
• İletişim kanalı: Mesajın göndericiden alıcıya ulaşmak üzere takip ettiği yoldur.
• İletişim araçları: Mesajın alıcıya ulaştırılması için yararlanılan araçlardır.
İşletmelerde İletişim Türleri
1-) Biçimsel İletişim: İşletme içi yönetim hiyerarşisine göre, diğer bir ifade ile biçimsel örgüt yapısına bağlı olarak ve emir komuta zinciri çerçevesinde yapılan iletişimdir.
Aşağı doğru iletişim: Emirler, talimatlar, prosedürler gibi bilgilerin üstten asta doğru aktarılmasıdır.
Yukarı doğru iletişim: Görevin yerine getirilmesinde karşılaşılan sorunların, önerilerin ve şikâyetlerin rapor edilmesi gibi, astlardan üstlere aktarılan bilgiler, yukarı doğru iletişimin örnekleridir.
Yatay iletişim: ‹İşletme hiyerarşisinde aynı düzeyde bulunan yönetici/çalışanlar arasında çoğunlukla koordinasyon amaçlı olarak gerçekleştirilen iletişimdir.
Çapraz iletişim: Faaliyetleri koordine etmek, gerekli bilgileri sağlamak ve ihtiyaç duyulduğunda yardım etmek için işletme yönetim hiyerarşisinde farklı bölüm ve düzeylerde bulunan yönetici/çalışanlar arasında gerçekleşen iletişimdir.
2-)Biçimsel olmayan iletişim: Biçimsel iletişimin etkinliğini artırmak amacıyla ya da aynı düzeylerdeki görevlilerin aracısız olarak birbirlerine bilgi aktarmak istediği durumlarda veya işi çabuklaştırmak için biçimsel iletişim kalıplarından sıyrılmak istendiğinde kullanılabilen ve örgütsel yapı içerisinde yetkililerce düzenlenmemiş olan iletişim ilişkisidir.
KONTROL(DENETİM)
Faaliyetlerin sonuçlarını, önceden belirlenmiş olan standartlara karşılaştırmak, eğer farklılık varsa gerekli düzeltmeleri yapmak.
Kontrol Süreci:
** Standartların Belirlenmesi
** Fiili Performansın Ölçülmesi
** Fiili Performansın Standartlarla Karşılaştırılması
** Gerekliyse Düzeltici Faaliyetlerin Gerçekleştirilmesi
KONTROL TÜRLERİ
1-) İleri dönük kontrol( Önleyici Kontrol): Problemlerin daha ortaya çıkmadan tahmin edilmesi ve zamanında önleyici tedbir alınması anlamına gelir.
2-) Eş Zamanlı Kontrol: Standartlara uygunluğu sağlamak üzere faaliyetlerin ve süreçlerin izlenmesi ve gerekli ayarlamaların yapılması.
3-) Geriye Dönük (Geribildirime dayalı) Kontrol: Tamamlanmış bir faaliyete ilişkin bilgi toplamak, bu bilgiyi değerlendirmek ve gelecekte yapılacak benzer faaliyetleri geliştirmek üzere tedbirler almaktır.
İŞLETMELERDE ÜRETİM VE PAZARLAMA 6. ÜNİTE
Üretim: İnsanların ihtiyaç ve isteklerini karşılamak amacıyla ürün ya da hizmetlerin meydana getirilmesi işlemidir.
Üretimin Amacı: İnsanların isteklerini ve ihtiyaçlarının karşılanmasıdır.
Üretim Süreci: Sisteme giren ögelerin bir fayda yaratacak biçim de bir ürün ya da hizmete dönüştürülmesidir.
Bir üretim sürecini değerlendirmede kullanılan ögelerden özellikle dört tanesi önemlidir.
*** 1-) Verimlilik: Genellikle birim girdi başına üretilen çıktı olarak ölçülmektedir.
*** 2-) Etkinlik: Üretim sisteminin amaçlarını gerçekleştirme derecesi olarak tanımlanır.
*** 3-) Kapasite: Üretim sisteminin gerçekleştirebileceği üretim düzeyini ölçer.
*** 4-) Esneklik: Bir üretim sisteminin beklenmedik talep değişikliklerine yanıt verebilmesi ya da yeni ürün üretimine kolaylıkla geçebilmesi olarak tanımlanabilir.
ÜRETİM SİSTEMLERİ
1-) El İşçiliği Sistemi:
*** Kişilere bağlı
*** Sınırlı sayıda alıcı
*** Az sayıda teknik yardımcı araçlar ve makineler
*** İşgücüne dayalı
*** Basit ürerim süreci
2-) Ev İşciliği Sistemi:
*** Kendi işyerlerinde, çoğunlukla evlerde
*** Girişimci tarafından hammadde ve üretim araçları temini
*** Farklı kişilere iş yaptırılması
3-)İmalathane Sistemi :
*** Geniş alıcı kitlesi
*** El işçiliğine göre daha fazla sermaye gereksinimi
*** Üretim kapasitesi kullanımına bağlı maliyet
4-) Fabrikasyon Sistemi
*** Karmaşık üretim süreci
*** Büyük miktarlarda geniş kitlelere yönelik üretim
*** Büyük fabrika binalarına, depolara yönetim binaları ihtiyacı
ÜRETİM BİÇİMLERİ
1-) Üretim yöntemine göre sınıflama
A-) Primer (birincil) Üretim: Yeryüzünde kullanılan her çeşit ürünün üretiminde yer alan ürünlerin üretimine birincil üretim denmektedir.
B-) Analitik ve Sentetik Üretim: Hammaddelerden ayrıştırma vasıtasıyla değişik ürünlerin elde edilmesi analitik üretimdir.
C-) Fabrikasyon Üretimi: Hammaddelerin biçimini değiştirerek değerini arttıran ve böylece yeni ürünler oluşturan üretim biçimidir.
D-) Montaj Üretimi: Çeşitli hammadde yarı mamul ve ürünlerin sistemli bir şekilde bir araya getirilerek yeni ürünlerin ortaya çıkarılmasına montaj üretimi denir.
2-) Ürünün Cinsine Göre Sınıflandırma
3-)Üretim Akışı ve Miktarına Göre Sınıflandırma
A-)Tek üretim (Proje tipi üretim)
B-) Seri üretim
C-) Akıcı üterim
D-) Sipariş üretim
E-) Sürekli üretim
a-)Kitlesel (Yığın) üretim
b-)Akış tipi üretim
F-) Yalın üretim
Yalın üretimin temel özellikleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Üretimin her aşamasında israfı yok etmeyi hedefler, bu amaçla bütün üretim faktörlerini daha az kullanır,
• Tam zamanında üretim doğrultusunda stoksuz üretimi öngörür,
• Tedarikçilerle ilişkiler, sistemin en önemli desteklerindendir,
• İç ve dış paydaşların beklentilerini temel alır,
• Üretim ve ürün esnekliği vardır,
• Her süreçte sürekli gelişmeyi ve kaliteyi amaçlar,
• İnsan odaklı bir örgütlenme anlayışlı vardır,
• İletişim ve kararlara katılım bulunmaktadır,
• Çok işlevli iş görenlerle gerçekleştirilen ekip çalışmaları vardır.
*** Tam Zamanında Üretim (Just-in-time Production-JIT): Başlangıçta Japonya’da geliştirilen ve bir envanter yönetimi biçimi olarak algılanan tam zamanında üretim artık bir üretim biçimi olarak kabul edilmeye başlanmıştır.
PAZARLAMA FONKSİYONUNUN ANLAMI VE TEMEL KAVRAMLAR
Pazarlamanın Temel kavramları
a-) İhtiyaçlar ve İstekler
b-) Tüketici, Müşteriler, endüstriyel Müşteri
c-) Pazar
d-) Değer ve Tatmin
e-) Değişim
PAZARLAMA KARMASI: bir işletmenin pazarlama programını meydana getirirken, bir araya getirip eşgüdümlediği ürün, fiyat, dağıtım ve pazarlama iletişimi olmak üzere dört bileşenden oluşan bir değişkendir.
PAZARLAMA AÇISINDAN ÜRÜNLERİN SINIFLANDIRILMASI
1-)Tüketim Ürünleri
a-)Kolayca Ürünler
b-) Beğenmeli Ürünler
c-) Özellikli Ürünler
2-)Endüstriyel Ürünlerin Sınıflandırılması
a-) Hammaddeler
b-) İşlenmiş Maddeler ve Parçalar
c-) Yatırım Ürünleri
d-) Yardımcı Donatım
e-) İşletme Gereçleri
f-) Endüstriyel Hizmetler
FİYAT
** Pazarlama amaçlarına ulaşabilmede kullanılan pazarlama karması bileşenlerinden bir tanesidir.
** Fiyat Etkenleri:
--- Hedef pazarın tepkisi
--- Maliyetler
--- Rakipler
--- Hedefler
Bir işletme, bir ürün için fiyat belirlerken elde etmeye çalıştığı genel işletme ve pazarlama amaçlarının n en önemlileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Kâr Sağlama Amacı
• Rekabete Dönük Amaçlar (Rekabet Avantaj› Kazanma/Rakiplerden Öne Geçme Amacı)
• Yaşamını Sürdürme (Ayakta Kalma) Amacı
• Satış Hacmini Arttırma Amacı (Satış Maksimizasyonu)
DAĞITIM
** Hedef kitleye ulaştırma
** Ürünün satışının düzenlenmesi
** Sahipliğin üreticiden son tüketiciye aktarılması
*** Dağıtım Kanalı: Ürünlerin üreticilerden tüketicilere akışını yönlendiren kişi ya da örgütlerin oluşturduğu sistem.(İkiye Ayrılır)
1-)Dolaysız dağıtım( Sıfır Aşamalı): Üreticinin ürünlerini tüketiciye, herhangi bir aracıdan yararlanmaksızın, doğrudan satmasıdır.
2-) Dolaylı dağıtımda: Üretici ve tüketici arasında çeşitli aracılar yer almaktadır. Dolaylı dağıtım tek aşamalı olabileceği gibi, iki, üç ya da çok daha fazla aşamalı olabilir.
PAZARLAMA İLETİŞİM
• Ürün özellikleri
• Pazarın özellikleri
• İşletmenin finansal gücü ve pazarlama iletişimi için ayrılan bütçe
• Rekabet yapısı ve rakiplerin pazarlama iletişimi stratejileri
• Ürünün yaşam eğrisinde bulunduğu aşama
• Dağıtım stratejileri
• Alıcıların satın alma karar sürecinin hangi aşamasında bulundukları
PAZARLAMA İLETİŞİM TÜRLERİ
1-) Reklam 2-)Satış Özendirme 3-) Halkla İlişkiler 4-) Kişisel Satış 5-) Doğrudan Pazarlama İletişimi
İŞLETMELERDE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 7. ÜNİTE
İnsan Kaynağı: Bir işletmede çalışanların tümünü ifade eder.
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ KAVRAMI
--- Gerekli insan kaynağının sağlanması
--- İnsan kaynakları süreçlerinin planlaması, geliştirilmesi ve kontrolü
--- İnsan kaynağının geliştirilmesi
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİMİN AMACI
--- Çalışanların bilgi ve becerilerini kullanmalarını sağlamak
--- İş yaşamının kalitesini yükseltmek
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİMİN ÖNEMİ
--- Rekabet avantajı sağlaması
--- İşletme stratejilerinin önemli bir parçası olması
--- İşletmelerin çalışanlara davranışının etkileri
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN FONKSİYONLARI
• İnsan kaynakları planlaması,
• İşe alma,
• Eğitim ve geliştirme,
• Performans yönetimi,
• Ücret yönetimi,
• Kariyer yönetimi,
• Çalışma ilişkileri ve iş güvenliği,
• Özlük işleri.
İnsan Kaynakları Planlaması: İnsan kaynakları planlaması, doğru sayıda ve nitelikte çalışanın doğru yer ve zamanda yöneticiler tarafından bir araya getirilmesini sağlayan bir süreçtir.
** İnsan kaynakları planlaması 2 temel aşamadan oluşur:
• İnsan kaynağı arzının (mevcut insan kaynağının belirlenmesi) ve
• İnsan kaynağı talebinin (insan kaynağı ihtiyacının) belirlenmesidir.
Ancak bir “plandan” söz edebilmek için, bir üçüncü adımın da olması gerekecektir. Bu da;
• İnsan kaynakları arz ve talebinin karşılaştırılarak bugün ve gelecekteki durumlara yönelik olarak karar verilmesini sağlayacak bilgilerin de bir araya getirilmesi gerekmektedir.
İŞE ALMA VE İŞTEN ÇIKARMA
İnsan kaynakları planı doğrultusunda ortaya çıkan durum, pozisyon boşluğunu gösteriyorsa, işe alma fonksiyonu söz konusu olacaktır. İşe alma aday bulma, seçim ve oryantasyon faaliyetlerinden oluşmalıdır.
PERSONEL BULMA
1-)Mevcut Kaynaklar
2-)Dışarıdan Temin Etme
A-) İlan vererek personel bulma
B-) İnternet aracılığıyla(Online) personel adayı bulma
C-) Çalışanların tavsiyeleri
D-) Eğitim kurumlarından personel adayı bulma
E-) Meslek kuruluşları ya da iş kurumları aday bulma
SEÇİM
*** Adayın nitelikleri = İşin gerekleri
Seçim Yöntemleri
a-) Sınavlar
b-) Testlerin Uygulanması
c-) İş Görüşmeleri(Mülakatlar)
ORYANTASYON
Yeni bir işe başladığınız zaman yapacağınız iş ve organizasyon hakkında birtakım bilgilere ihtiyaç duyarsınız. Bu bilgilerin verilmesi oryantasyon (işe alıştırma) olarak bilinir.
Oryantasyon temelde 2 adımdan oluşur:
• Bunlardan ilki, iş birimi oryantasyonudur. Çalışanlara iş birimlerinin amaçlarını tanıtır, birimlerin amaçları için işlerine nasıl katkıda bulunacağını işini nasıl yapması gerektiğini gösterir ve yeni iş arkadaşlarının tanıtımını içerir.
• İşletme oryantasyonu ise yeni işe girenlere işletme amaçları, tarihi, felsefesi, üst düzey yöneticilerin tanıtılması, işletme prosedürleri ve kuralları hakkında bilgi verir. İşletme oryantasyonu ayrıca uygun insan kaynakları politikaları ve hatta tesisler içerisinde bir turu da içermelidir .
PERSONEL EĞİTİMİ
Personelin yetkinliklerinin işin gerektirdiği düzeye çıkarılmasıdır.
ÜCRET YÖNETİMİ
** Yapılan işe uygun bir ödeme ** İş değerleme ** Ücret ** Maaş ** Teşvik primi ** Sosyal hak ve hizmetler
**** İki tür ödeme yapılmaktadır
1-) Doğrudan ödeme: Çalışanın eline para olarak geçen temel ücret, maaş ve teşvik primlerini içerir.
2-) Dolaylı ödeme: Yasal olarak çalışanın sigorta gibi sosyal haklarının ödenmesi ile eğitim masrafları gibi isteğe bağlı ödemeleri kapsar.
PERFORMANS YÖNETİM
--- Çalışanların işlerini etkin şekilde yapıp yapmadıklarının belirlenmesi
--- Performansın planlaması
--- Performansın değerlendirilmesi
--- Performansı geliştirilmesi
KARİYER YÖNETİMİ
*** İş hayatına giriş
*** Atamalar
*** Transferler
*** İş değiştirmeler
İNSAN KAYNALARI YÖNETİMİNİN DİĞER FAALİYETLERİ
** İşe giriş, işten çıkış işlemleri, yemek, servis, güvenlik, temizlik hizmetleri, özel toplantı ve yemeklerin düzenlenmesi
İNSAN KAYNAKLARI BÖLÜMÜNÜN İÇ ORGANİZASYONU
** Komuta Yetkisi : Hiyerarşik düzende yukarıdan aşağıya doğru gider. Kullanana yaptırım hakkı verir. Astları yönlendirmeyi, gerektiğinde ödüllendirmeyi ve cezalandırmayı içerir.
** Kurmay Yetki: Uzmanlık yetkisidir. Bu yetki, diğer yönetim fonksiyonlarına yönetimle ilgili destek ve danışmanlık hizmetleri sağlar. Kullanana yaptırım hakkı vermez. Bu yetkiye sahip yöneticiler uzmanlık alanlarıyla ilgili konularda işletmenin diğer yöneticilerine görüş ve önerilerde bulunurlar.
** Fonksiyonel Yetki: Belli bir konu da uzman olan yöneticiye, uzman olduğu konuyla ilgili olmak üzere, tıpkı komuta yetkisi gibi yaptırım hakkı verir. Ancak bu yetki belli bir görevle sınırlıdır.
İŞLETMELERDE MUHASEBE VE FİNANSAL YÖNETİM 8. ÜNİTE
MUHASEBE VE FİNANSIN ÖNEMİ
---- Finansal nitelikli olayların tanımlanması
---- Ölçülerek kayda alınması
---- Analiz edilip yorumlanması
---- Karar vericilere iletilmesi
Muhasebe: İşletmede gerçekleşen ve para ile ifade edilebilen finansal nitelikli işlemleri tanımlayan, kaydeden, sınıflandıran, özetleyen, analiz ve yoruma tabi tuttuktan sonra, ilgili taraflara raporlayan bir bilgi sistemidir.
Muhasebenin Temel Amacı
*** Karar vericilerin daha doğru karar vermelerine yardımcı olmak
*** İşletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçları ve nakit akışları hakkında faydalı bilgi sağlamak.
MUHASEBE BİLGİLERİNE İHTİYAÇ DUYAN TARAFLAR VRE BİLGİ KULLANICILARININ BİLGİ İHTİYAÇLARI
** İşletmenin Yöneticilerine Sağlanan Bilgiler
** İşletmenin Sahiplerine Sağlanan Bilgiler
** İşletmeye Borç Verenlere Sağlanan Bilgiler
** Müşterilere ve Tedarikçilere Sağlanan Bilgiler
** İşletme de Çalışanlara(Yöneticilerin Dışındakiler) Sağlanan Bilgiler
** Rakiplere Sağlanan Bilgiler
** Devlete ve Kamu Kurumlarına Sağlanan Bilgiler
MUHASEBE BİLGİSİNİN SAHİP OLMASI GEREKEN NİTELİKLER
1-)İlgililik: Muhasebe bilgisi, kararları etkileme gücüne sahip olmalıdır.
2-) Güvenilirlik: Muhasebe bilgisi önemli hata ve ön yargı içermemelidir.
3-) Karşılaştırılabilirlik: İşletmede gerçekleşen değişmelerin belirlenebilmesi ve diğer işletmelerin performansları ile karşılaştırmalar yapılabilmesi için bilgi karşılaştırılabilir olmalıdır.
4-) Anlaşabilirlik: Finansal tablolar mümkün olduğu kadar ilgili tarafların kolayca anlayabileceği kadar açık bir şekilde açıklanmalıdır.
5-) Önemlilik: Sözünü ettiğimiz nitelikler finansal bilginin faydalı olup olmadığına karar vermede kullanılır.
MUHASEBEYE İLİŞKİN TEMEL KONULAR
Muhasebe Süreci: İşletmelerde meydana gelen finansal nitelikli işlemler, dönemler itibarıyla izlenir. Dönem başından dönem sonuna kadar yapılan muhasebe işlemlerine muhasebe süreci veya muhasebe döngüsü denilir.
**** Finansal tabloların analiz edilip yorumlanarak ilgili taraflara iletilmesi Muhasebenin İkinci İşlevidir.
Temel Muhasebe Eşitliği ve Unsurları
Varlıklar: İşletmenin sahip olduğu ekonomik değerlerdir.
**** Varlıklar = Kaynaklar
**** Varlıklar = Borçlar + Sermaye
Genel Amaçlı Finansal Tablolar: Dönem sonunda, işletmenin finansman ve yatırım faaliyetlerini raporlamak ve döneme ait faaliyetlerinin sonuçlarını özetlemek ve işletme hakkındaki bilgileri kar vericilere iletmek için finansal tablolar hazırlanır.
Bilanço: Finansal durum tablosu olarak da bilinen bilanço, işletmenin belirli bir andaki finansal durumunu, yani varlıklarını ve kaynaklarını bir arada gösterir.
**** Bilanço: İşletmenin ekonomik ömrü içerisinde sahip olduğu varlıkları ile öz kaynaklarının ve borçlarının belirli bir andaki fotoğrafını sunan bir tablodur.
**** Takvim Yılı: 1 Ocak’tan 31 Aralık tarihine kadar olan 12 aylık bir dönem.
**** Mali Yıl: Dönem başlangıç ve bitiş tarihleri takvim yılından farklı olabilen ve birbirini izleyen 12 aylık bir dönem. Örneğin, dönem başının 1 Haziran, dönem sonunun ise 31 Mayıs olduğu yıllık dönem.
**** Dönen Varlık: Bir dönem içinde satılacak, kullanılacak, tahsil edilecek olan unsurlar ile paranın kendisinden oluşur.
**** Duran Varlıklar: Bir yıldan veya normal bir faaliyet döneminden daha uzun sürelerle işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmak amacıyla edinilmiş ve ilke olarak bir yılda veya normal faaliyet döneminde paraya çevrilmesi ve tüketilmesi beklenmeyen varlıklardır. Arsa, bina, makine gibi bir yıldan uzun süre sonunda tahsil edilecek olan uzun vadeli varlıklardır.
**** Kısa Vadeli Yabancı Kaynak: Bir yıl içinde ödenmesi gereken borçlardır.
**** Uzun Vadeli Yabancı Kaynak: Kredi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişki de bulunduğu üçüncü kişilerden sağlanan bir yıldan fazla vadeli olan işletme borçlarına denir. Bir yıldan daha uzun vadede ödenmesi gereken borçlardır.
**** Öz kaynaklar (öz sermaye): İşletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki haklarını ifade eder. İşletme sahip veya ortaklarının fiilen işletmeye aktardıkları kaynakların yanı sıra, kârların işletmede bırakılmasıyla oluşan yedekleri de kapsar. İşletme sahip veya ortakları tarafından sağlanan kaynak “sermaye” olarak adlandırılır.
Varlıklar = Yabancı Kaynaklar + Öz Kaynaklar
Gelir Tablosu: İşletmenin faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan tüm hasılat, gelir, kar, gider, zarar unsurları yer alır ve işletmenin döneme ait net kar veya zarar büyüklüğünü gösterir.
Öz Kaynaklar: Bir hesap döneminde öz kaynaklarda oluşan değişmeleri nedeniyle birlikte gösteren bir tablodur.
Nakit Akım Tablosu: Bir hesap döneminde gerçekleşen nakit giriş ve çıkışlarını kaynakları ve kullanım yerleriyle birlikte gösteren bir tablodur.
Nakit Girişleri:
• Peşin satışlar,
• Alacakların tahsili,
• Nakit şeklinde borçlanmalar,
• Finansal yatırımlardan sağlanan nakit şeklindeki kâr payı, faiz bedelleri,
• Peşin olarak maddi duran varlık satışları,
• Nakit olarak alınan tazminatlar,
• Nakit sermaye artırımı vb.
Nakit Çıkışları:
• Maaş ve ücret ödemeleri,
• Peşin alışlar,
• Devlete ödenen vergi, fon, ceza ve benzerleri,
• Faiz ödemeleri,
• Dernek, oda ve vakıflara aidat, bağış vb. isimler altında yapılan ödemeler,
• Borç ödemeleri vb.
FİNANSAL YÖNETİMİN İŞLETME FAALİYETLERİ İLE BAĞLANTISI
--- İşletmenin devamlılığını sağlayan faaliyetler
--- Yatırım faaliyetleri
FİNANSAL YÖNETİM VE İŞLEVLERİ:
Finans kelimesi para, fon ya da sermaye anlamında kullanılırken, finansman kelimesi para, fon ya da sermayenin sağlanması anlamında kullanılmaktadır.
Finansal yönetim ise işletme için gerekli olan fonların uygun koşullarda sağlanması ve bunların uygun varlıklara yatırılması ile ilgili faaliyetlerdir.
*** Finansal yönetimin fonksiyonlarını;
• finansal analiz,
• finansal planlama ve kontrol,
• fonların sağlanması veya finansman kaynakları,
• fonların kullanılması veya yatırım kararları,
• kâr dağıtım kararları olarak gruplandırabiliriz.
1-) Finansal Analiz: Finansal tablolardaki çeşitli kalemler arasındaki ilişkilerin kurulmasını, ölçülmesini ve yorumlanmasını kapsayan bir süreçtir.
FİNANSAL ANALİZ ÇEŞİTLERİ
**** Analizi yapacak tarafların konumuna göre analiz iç analiz ve dış analiz olarak gruplandırılabilir.
** İç Analiz: İşletme içinden olan tarafların (finans yöneticisi, iç denetçiler vb.) yaptığı analizdir.
** Dış Analiz: İşletme ile ilgisi olan üçüncü şahısların (kredi kurumları, yatırımcılar, satıcılar, finansal analistler vb.) işletmenin yayımlamış olduğu finansal tabloları kullanarak yaptıkları analizdir.
**** Analize konu olan finansal tabloların kapsadıkları dönem sayısına göre, statik ve dinamik analiz olarak sınıflandırılabilir.
** Statik Analiz: İşletmenin tek bir dönemine ait finansal tablolar.
** Dinamik Analiz: Birbirini izleyen birden fazla döneme ait finansal tablolar.
**** Analizin yapılma amacına göre yatırım analizi, yönetim analizi ve kredi analizi olarak sınıflandırılabilir.
** Yatırım Analizi: işletmenin kazanma gücünü ortaya çıkarmak ve yabancı kaynak – öz kaynak ilişkisini görmek üzere, işletmenin yatırımcıları tarafından yapılan analizdir.
** Yönetim Analizi: İşletmenin sağlam bir finansman politikasına sahip olması ve faaliyetlerinde devamlı şekilde başarıya ulaşması için alınacak kararlara dayanak olmak üzere yapılan analizdir.
** Kredi Analizi: İşletmenin borç ödeme gücünü anlayabilmek için yapılan analizdir.
FİNANSAL ANALİZ TEKNİKLERİ
• Oran Analizi
• Karşılaştırmalı Tablolar Analizi
• Yüzde Yöntemi ile Analiz
• Trend Analizi
A-) Oran Analizi: Bir işletmenin finansal tablolarında yer alan iki unsurun ilişkisinin analizidir. Bir işletmenin tek bir yıla ait finansal tablolarında yer alan kalemler arasında matematiksel ilişkiler kurularak bulunan oranlarla yapılan incelemeye “oran analizi” denilir.
**** Oranlar dört grupta toplanabilir.
1-) Likidite Oranları: İşletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü ölçmek, diğer bir ifade ile likidite riskini değerlendirmek, net çalışma sermayesinin yeterli olup olmadığını saptamak için kullanılır.
*** Likidite oranları üçe ayrılır.
** a-) Cari Oran: İşletmenin her bir liralık kısa vadeli borcuna karşılık, kaç liralık dönen varlığı olduğunu gösterir
** b-) Asit Test veya Likidite Oranı
** c-) Nakit Oranı veya Disponibilite Oranı
2-) Finansal Yapı Oranları: İşletmenin kaynak yapısının ve uzun vadeli borç ödeme gücünün ölçülmesinde kullanılır.
3-) Faaliyet Oranları: İşletme, faaliyetlerini sürdürebilmek için hem kısa dönemli hem de uzun dönemli varlıklara yatırım yapmalıdır. Faaliyet oranları firmanın faaliyet derecesi (genellikle satışlar olarak tanımlanır) ile faaliyetlerin sürdürülmesi için gerekli varlıklar arasındaki ilişkiyi tanımlar.
** Satışların kârlılığı oranları: Kârlılığın bir ölçüsü firmanın satışları ve maliyetleri arasındaki ilişkidir. Firmanın hasılatıyla ilgili olarak maliyetlerini kontrol etme gücünün yüksekliği, kazanma gücünün yüksekliğini ifade eder.
4-)Kâr ile kaynaklar arasındaki ilişkileri gösteren oranlar: Kâr ile kaynaklar arasında ilişki kurularak, öz kaynakların ve uzun vadeli yabancı kaynakların verimli kullanılıp kullanılmadığı belirlenir.
B-)Karşılaştırmalı Tablolar Analizi: Bir işletmenin birden fazla döneme ait finansal tablolarının birbirini izleyen dönemler bakımından karşılaştırmalı olarak düzenlenmesi ve bu tablolarda yer alan kalemlerin zaman içinde göstermiş oldukları değişmelerin incelenerek değerlendirilmesidir.
C-)Yüzde Yöntemi ile Analiz: Yüzde yöntemi ile analiz tekniğinde, finansal tablolarda yer alan her kalem, aynı tabloda yer alan belirli bir kaleme veya toplama oranlanmakta ve bulunan yüzdelere göre ifade edilmektedir.
D-)Trend Analizi: İşletmenin 8-10 yıllık uzun dönemler itibarıyla finansal durumuna, faaliyet sonuçlarına ilişkin gelişme eğilimini görebilmek için yapılan analizdir.
FİNANSAL PLANLAMA VE KONTROL
1-) Finansman İhtiyacının Tahmini: İşletmenin amaçlarının ve faaliyetlerinin kapsamlı bir şekilde analiz edilmesine bağlı olarak yapılmalıdır. Satış tahminleri, pazarlama harcamaları, üretimle ilgili tahminler, genel yönetim giderlerinin tahmini, analizlere bağlı olarak doğru bir şekilde tespit edilebilir. Tahminler kısa ve orta-uzun dönemli olarak yapılabilir.
**** İşletmenin orta ve uzun süreli finansman ihtiyacını tahmin etmek için en çok başvurulan yöntem, Proforma tablolar olarak da adlandırılan, tahmini finansal tabloların hazırlanmasıdır.
2-) Bütçeleme: Bütçeleme ile planlama birbirini tamamlayan iki işlev olarak bilinir. Bütçeleme, işletmenin toplam planlama etkinliklerinin bir parçası olarak bir işletmenin planlama faaliyetlerinin sayısal ifadesidir.
3-) Finansal Kontrol: finansal planların uygulanması, tahminlerin geri bildirimler ışığında yeniden gözden geçirilmesi ve hedeflenen noktaya erişebilmek için ne tür değişimlerin yapılması gerektiği konularını içerir.
FİNANSAL SAĞLANMASI VEYA FİNANSMAN KAYNAKLARI
Finans yöneticisinin en temel görevlerinden birisi, işletmeye gerekli fonları uygun kaynaklardan sağlamaktır.
*** Genelde işletmelerin kullandıkları kısa vadeli finansman kaynakları;
• satıcı tarafından sağlanan ticari krediler,
• kısa vadeli banka kredileri ve
• diğer kısa vadeli finansman kaynaklar› olmak üzere üç grupta toplanabilir.
FONLARIN KULLANILMASI VEYA YATIRIM KARARLARI
1-) Dönen Varlıklara- Çalışma Sermayesi Yönetimi
2-) İşletmenin Faaliyet Konusu
3-) İşletmelerin Büyüklüğü
4-)Satışlardaki Düzenlilik
**** Çalışma Sermayesi: Bir işletmenin günlük faaliyetlerinin kesintisiz olarak ve sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için gerekli olan varlık unsurlarını ifade eder.
KAR DAĞITIM KARARLARI
--- İşletmenin elde ettiği karın dağıtım biçimi
--- Ortaklar kardan ne kadar pay alacakları
--- Türk ticaret kanunu
--- Sermaye piyasası kanunu gibi ilgili yasalar
--- Şirket sözleşmesinde yer alan hükümler