Bireyleraras letiim nite 1 Ders Notu
letiim srecini oluturan temel unsurlar u ekilde sralanabilir:
LETM MODELLER
letiim kavramnn bilimsel adan anlalmasn ve zmlenmesini amalayan sistematik almalardr. Bu almalar iletiim srecinin temel unsuru zerine younlar: Gnderici (Kaynak) Kanal (Ara) Alc (Hedef)Shannon ve Weaver ModeliClaude Shannon ve Warner Weaverbu iletiim modelini gelitirmilerdir. Matematiksel letiim Modeli olarak da tanmlanan bu model; iletiim kanallarn daha etkin bir biimde kullanabilmeyi aratrmak ve elektronik ortamda enformasyon aktarm srasnda oluan teknik sorunlar ortadan kaldrmay amalamtr
Osgood ve Schramm Dairesel letiim Modeli
Osgood ve Schramm Dairesel letiim Modeli ilk dairesel modeldir.Shannon modelinin dz izgisel modeline karlk Osgood ve Schramm modeli daireseldir .Bu iki model arasnda u farklardan sz edilebilir:Shannon ncelikle gnderici (verici) ve alc arasnda ara grevi gren kanallara ynelir.Osgood ve Schramm ise iletiim srecindeki aktrlerin davranlarna ynelir.Bu dairesel modelde;letiim srecinin bir yerde balayp bir yerde bitmedii,Srecinin sonsuz olduu,izgisel iletiim modelinde olduu gibi gnderici ile alc rollerinin sabit olmad ve rollerinin srekli deierek bir ileti dngsnn olduu savunulur.
Lasswell Modeli
Amerikal bir siyaset bilimci olan Harold DXight -assXell, kitle iletiim srelerinin - zmlenmesinde en nemli modelleren birini olumutur. -assXell Modeli olarak tanm- lanan bu modelde, izgisel ve sorgulayan bir iletiim modeli anlayyla soruna u ekilde yaklar:Kim (Gnderici) , /e dedi (leti), Hangi kanalla (Kanal/Ara), Kime (Alc), Hangi etkiyle (Etki)letiim eyleminin sylem yapsn kapsayan bu yapda ilk soru olan kim szcy- le televizyon, radyo veya gazetede grev yapan iletiimciye gnderme yaplr. /e dedi sorusu iletilerle ilgilidir ve bu iletiler, kullanlan teknii de kapsayarak, medya kanallar araclyla iletilmektedir. Kime sorusu da izleyici kapsar ve iletiimcinin kamusuna de- inir. Hangi etkiyle sorusu ise iletiimin etkilerini ierirGerbnerin Genel letiim ModeliAnnenberg letiim Fakltesinin eski dekan olan Profesr George Gerbner, genel amal bir iletiim modeli gelitirmek iin almtr. Gerbner iletiyi gereklik kavramyla ilikilendirir.Bu modelin en nemli zellii, farkl zellikleri olan iletiim srelerinde farkl biimlere sokulabilmesidir. Bu modelde, Gerbner iletiim srecini iki boyuttan oluan bir sre olarak grr:Alg boyutuAktarma veya aralar ve kontrol boyutu
Newcomb ABX Modeli
Temeli bireyleraras ilikileri kapsar. Model dorusal bir yapda deildir ve kelidir
Westley MacLean ModeliNewcomb ABx modelinin kitle iletiime uyarlanarak gelitirilmi halidir. Bu uyarlama, kitle iletiimi ile bireyleraras iletiim arasndaki temel farkllklara dayanr. Bu temel fark- llklar u ekilde sralanabilir:Kitle iletiim srecinde geri bildirim araclyla etkileme azdr ya da ertelenmektedir.Kitle iletiim srecinde yaynclar ok saydadr. Alclarn tersine, evredeki objelere kendilerini yneltmek, ok saydaki benzer olaylardan ayklamalar yapmak zorundadrlar.
Bireyleraras letiim nite 2 Ders Notu
BREYLERARASI LETMN SRELER
letiim etkinlii; kaynak- mesaj, kanal, alc gibi geler aracl ile kurulan sosyal bir etkileim erevesinde gereklemektedir. letiim genel boyutta ele alnrsa, kiinin kendisiyle iletiimi, bireyleraras iletiim, grup ve kitle iletiimi olmak zere drt ana balk altnda ifade edilebilir. Kaynan ve hedefini insanlarn oluturduu iletiime bireyleraras iletiim ad verilir. Karlkl iletiimde bulunan kiiler, bilgi/sembol reterek, bunlar birbirlerine aktararak ve yorumlayarak iletiimi srdrrler. Bireyleraras iletiim, belirli bir mekan ve zamanda bireyler arasnda gerekleen iliki ve etkileimi olarak da tanmlanabilir. Bireyleraras iletiim de, iletiim srecinin temel geleri olan; kaynak, mesaj, ara, alc ve geri bildirim ilikisinden bamsz olarak dnlemez.BREYLERARASI LETM SRECNN TEMEL GELERBir iletiimin bireyleraras iletiim olarak tanmlanabilmesi iin;
SZL LETM:letiim ierisinde bireylerin birbirlerine szckler yoluyla ilettii mesajlar szl mesaj olarak tanmlanmaktadr. Bireysel iletiim sreci ierisinde dil bireylerin neyi sylediklerini, dil tesi iletiim ise bunu nasl sylediklerine karlk gelmektedir.Dil: nsanlarn bireysel iletiim srecinde duygu ve dncelerini semboller, kelimeler yolu ile aktarma ve anlamlandrma biimine denir.Dil tesi: Dil tesi iletiim, szcklerin kullanmndan ok kullanlan sesin niteliiyle ilgili zellikleri tanmlar. Ses tonu, sesin hz, iddeti, kelime vurgusu ve duraklamalar gibi zellikler dil tesi iletiim olarak ifade edilmektedir.
Szsz letiimBireylerarasnda gerekleen iletiimin szcklere dayal olmadan gerekleen ses tonu, vcut dili, duru, bak, jest ve mimikler gibi unsurlar szsz mesajlar olarak nitelendirilmektedir. Bir bireyin baka bir bireye kar duyduu fkeyi ses tonu ve yz ifadesinden anlayabiliriz.
Bedensel Temas ve Mesafensanlar bireyleraras iletiim sreleri iinde bedenlerinin dier insanlara olan konumlar neticesinde sessiz olarak iletiime gemekte ve kar tarafa mesaj iletmektedirler.Yz ve Beden HareketleriBireyler iliki ierisinde bulunduklar dier kiiler ile eitli gz temas, yz ifadeleri, dokunma, kafa iaretleri, el ve kol duruu, bacak hareketleri, beden ynelimi ve oturma biimleri gibi yollarla szsz olarak iletiimsel mesajlar iletmektedir.Mekan KullanmBireyler, kendi evreleriyle kurduklar meknsal ilikiler ve bo alanlar erevesinde dier bireylerle iletiimde bulunurlar.
Ara Kullanm
Bireyler evrelerindeki eitli aralarn kullanm, belirli kyafetler ve taklar gibi objeler yoluyla dier bireylere birtakm mesajlar iletirler.BREYLERARASI LETM SRECNN ZELLKLERnsann toplumsal yaamda, ilk ve en youn olarak kulland iletiim tr bireyleraras iletiimdir. Bireyleraras iletiim, iki ya da daha fazla kii arasnda gerekleebilir.Bireyleraras iletiim srecinin gereklemesini sala- yan pek ok zellik bulunmaktadr. Bu zellikleri u ekilde sralayabiliriz:
Pasif Dinleme : Pasif dinleme bireyleraras iletiim srecinde dinleyicinin kar tarafa szl ya da szsz mesajlar yoluyla katkda bulunmadan dinlemesine karlk gelmektedir.BenlikBirey doumundan itibaren kendi z benliinin toplumsal evre tarafndan kabul edilmesini ister. inde bulunduu evreden dlanma korkusu yaayan birey, z benliini savunmak ve korumak iin eitli uyum maskeleri (benlikleri) kullanr.EmpatiEmpati bir bireyin, kendisini karsndakinin yerine koyarak onun duygu ve dncelerini anlamaya alma abasdr. Bireyleraras iletiim srecinde ift ynl empatik bir anlay kurmann faydalarn u ekilde sralayabiliriz:
Tutum, bireylerin, belirli psikolojik objelere ilikin dncelerini, duygularn ve davranlarn, dzenli bir ekilde oluturan eilimleri niteler. Buna gre tutumlar, duygu, dnce ve davran olmak zere boyuta sahiptir.BenmerkezcilikBen merkezcilik iletiim sreci iinde bireylerin algsal, bilisel ve duygusal adan kendilerini karlarndaki bireyin yerine koyamayp onlar anlama abas iine girmemeleri noktasnda ortaya kmaktadr. Bireyleraras iletiim srecinde ben merkezci olarak hareket eden bireyin karsndakini anlamas ve onunla empati kurmas beklenemez.
Kendini Ama
Bireyin kendini amas, kiinin kendi hakkndaki bilgileri dier birey/bireylerle paylama amac ile iletiim kurmasn ifade eder.atmaBireyleraras iletiim srecinde atma, bir tarafn davran, sz ve tutumlarnn dierinin gereksinimleriyle uyumazlk gstermesi, ters dmesi ya da engellemesi sonucunda ortaya kan anlamazl ifade etmektedir.
BREYLERARASI LETM SRECNN LEY
Bireyleraras iletiim sreci kaynak ve alc arasnda gerekleir. letiim srecinin ileyii kaynak ile balar. Bireysel iletiim srecinde birey hem kaynak hem de alcdr. Kaynak mesaj alcya gnderen bireydir. Bireyleraras iletiim yz yze gerekletiriliyor ise iletiimin gerekletii kanal; insann konuma, grme ve duyma organlardr.KaynakBireyleraras iletiim srecinin temel gesi kaynaktr. letiim srecinin gereklemesi iin bilgi, duygu ve dncelerini iletmek isteyen bir kaynan olmas zorunludur. Bireyleraras iletiimde etkili bir iletiim gerekletirmesi kaynan, iletiim becerisine, tutumuna, konuya ilikin deneyim ve bilgisi ile toplumsal, kltrel etkenlere bal olarak deiir. Doru bir iletiim srecinde kaynan mesaj kodlarken dikkat edilmesi gerekenleri u ekilde sralayabiliriz;
Mesaj, kaynan alcya iletmek istedii bilgi, duygu ve dncelerini szl ya da grsel simgelerle kodlamasna karlk gelmektedir. Simge iletiimin en temel yapsal gesidir. letiim sistemi ierisinde kullanlan simgeler temelde ikiye ayrlr. Bunlar gze hitap eden grsel simgeler ve kulaa hitap eden iitsel simgelerdir. Kodlama, alcya gnderilecek anlamlarn uygun simgeler kullanlarak bir iletiye dntrlmesi olarak aklanabilir. Kodlama, iletiim kanalna uygun alcnn anlamlandrabilecei simgeler kullanlarak oluturulur. Mesajn kodlanmas, kaynan bilgi birikimine ve bu bilgi birikimi etkili bir ekilde aktarabilecek iletiim becerilerine sahip olup olmadna bal olarak da deiecektir. Salkl bir iletiim srecinin gereklemesi iin mesajn tamas gereken zellikleri u ekilde sralanabilir:
Kanal, iletiim sreci ierisinde kaynak tarafndan kodlanan mesajn alcya hangi yolla iletildiine karlk gelir. Kanal, kaynak tarafndan kodlanan mesajn alcya ulatrlmas iin kullanlan yol, ara ve yntemlerin tmn kapsar. Doal aralar; iletiimi gerekletirmek iin gerekli olan doal gelerdir. nsann bedeni; gz, kulak, el gibi organlar ve insann kendisi dndaki dier doa (hava, yer, ate, gvercin vb.) varlklarn kapsar. Yapay aralar ise iletiimi retmek, iletmek iin gerekli teknolojik (kalem, matbaa, telefon, bilgisayar vb.) aralarn tmdr. Bireyleraras iletiimde seilecek olan kanaln e zamanl olarak farkl kodlamalara uyumlu olmas salkl, etkili bir iletiimin gerekletirilebilmesini ve mesajn etkinliini arttracaktr. Bireyleraras iletiim srecinde seilecek olan kanallarn zellikleri yle sralanabilir:
Bireyleraras iletiim srecinin gereklemesi iin en az iki kii gereklidir. Bunlardan biri kaynak dieri ise alcdr. Alc, kaynak tarafndan kodlanarak gnderilen mesajlar alan kiidir. Alc, kaynak tarafndan gnderilen mesaj algladnda ncelikle mesaj filtreeder. Salkl bir iletiimin olumas iin kaynan mesaja ykledii anlam ile ve alcnn anlamlandrmas, yorumlamas arasnda bir tutarllk olmaldr. Bireyleraras iletiimin etkin bir ekilde kurulabilmesi iin alcnn tamas gereken zellikleri ise u ekilde sralayabiliriz:
Bireyleraras iletiim srecinin gerekletii fiziksel, psikolojik ve sosyal (kltrel) ba- lam evre olarak nitelendirilir . Fiziksel evre, iletiimin gerekletii somut mekana karlk gelir. Psikolojik evre, hem bireyleraras iletiim srecine katlanlarn i dnyasn hem de iletiim gerekletii anda, var olan psikolojik atmosferi tanmlar
BREYLERARASI LETM ALARI
Sklkla kullanlan iletiim alar; tekerlek, zincir, Y, ember ve yldz tipi iletiim alar- dr. letiim alar arasndaki asl farkllk a trlerinin merkeziyeti yapda olup olmama derecelerinden kaynaklanmaktadr. letiim alarnn nemi hz, doruluk, moral, lider- lik, rgt, esneklik, istikrar ve kararllk gibi potansiyel etkilerinin altnda yatmaktadr ve almalara gre iletiim alarnn etkililii durumsal faktrlere bal olarak deiebilmektedir.Tekerlek A: Geleneksel rgt ve yaplanmalarda sklkla grlen, alt ve st kademe ilikilerinin belirgin olduu merkezi iletiim adr. Bu iletiim anda bilgi ak toplu- luunun merkezindeki kii yoluyla gerekleir ve dier bireyler birbirleriyle iletiim kurmamaktadrlarZincir A: Tekerlek a iletiim srecinden sonra bir dier merkeziyeti zellie sahip iletiim adr. Bu iletiim anda bilgi ak kademeli olarak alt kademeden bir st kademeye doru ilerlemektedir. Bireyler yalnzca kendi st ya da altyla iletiim halindedirler.Y Tipi A: ki yenin zincirin dnda ayrcalkl bir konumda olmas dnda zincir ayla benzerlik tayan bir a yapsdr. Y tipi iletiim anda da bireyleraras iletiim bir alt kademeden bir st kademeye doru gerekletir. ;incir aknn dnda kalan iki birey dier bireylerden bilgi alr ve onlara bilgi gnderir.ember A: Bu iletiim a merkezi olmayan bir yapdadr. ember eklindeki a yaps, her bireye iki yne doru iletiim ve bilgi akn gerekletirme olanan tanr. Bu iletiim anda her birey karar verici konumda ve dierleriyle ayn kstlamalara sahiptir. Sklkla resmi olmayan iletiim gruplar ve eit seviyedeki bireylerarasnda kurulan bir iletiim a modelidir.Yldz Tr letiim A: Serbest iletiim modeli olarak da adlandrlan bu iletiim aember tr iletiim ann bir tr uzants niteliindedir. emberdeki her bireyin birbi- riyle etkileimde bulunmas yldz tr iletiim an ortaya karr. Bu a yapsnda her birey istedii bireyle zgrce iletiim kurabilmektedir. Merkezi bir konum olmad iin bireyler asndan herhangi bir iletiim kstlamas bulunmamaktadr
BREYLERARASI LETM SRECNN AAMALARI
Balang AamasBireylerin birbirleriyle eitli ortam ve kanallar araclyla bir araya geldikleri zamansal adan ok ksa bir dneme karlk gelmektedir. Bu dnemde bireyler birbirleriyle ilgili olarak olumlu izlenimler edinmeye alr.Deneme AamasBelirli bir mekan ya da teknolojik bir ara dolaysyla bir araya gelen bireyler bu aamada birbirlerine soru sorarak tanmaya alrlar. Bireylerin soru sorarak balattklar iletiim sreci, aldklar geri bildirim yoluyla iletiimin srp srmeyeceine karar vermeleriyle son bulur. Pek ok iletiim sreci ve iliki bu aama ierisinde son bulur ya da devam eder.
Younlama AamasBireyler deneme aamasnda iletiimin srmesine karar verdikleri bireyler ile bu aama ierisinde daha youn iliki kurarlar. Bu aamadaki iletiim daha az resmidir.Btnleme AamasBireyler younlama aamas ierisinde anlama saladklar bireyler ile daha sk grr ve baka bir ifadeyle ayrlmaz ikili konumuna gelirler. Sosyal aktivite ve iletiim srelerini ounlukla bir ikili olarak beraber meydana getirirler.Zincirlenme, Kenetlenme AamasBireyleraras iletiim srelerinin en youn olarak yaand aamadr. Bu aamaya gelen bireyler bazen yasal bazen de toplumsal olarak nemli konumlara karlk gelen anlamalar yaparlar. Bu anlamalar toplumsal adan evlilik, kan kardei, en iyi arkada vb. olarak sayg gsterilen trdedir. Pek az iliki bu aamaya kadar ulaabilmektedir
Bireyleraras letiim nite 3 Ders Notu
Bireyleraras letiimde Dinleme ve Konuma
BREYLERARASI LETMDE DNLEME SREC
1- Beden dilini kullanma, Etkin dinlemede, beden dilini kullanrken yaplmas gerekenler kadar, yaplmamas gerekenler de vardr. ncelikle yapmack ya da ilgi datan davranlardan kanlmaldr.2- zetleme: Kurulan iletiim sonucunda, ortak bir anlayn geliebildiinin belirtisi, iletinin ayn anlama gelen farkl cmlelerle zetlenebilmesidir.3-Netletirme: letinin ieriini anlamakla kalmayarak iletinin tad olas yan anlamlar da ortaya karabilecek aklayc karlklar verebilmek, netletirmenin en temel yoludur.Netletirmenin ilkeleri: Sz Kesme, Az konu ok dinle, Anlalanlarn doruluunu denetle, Yanllar dzelt, Belirsizlikleri gider.4- Yarglamadan uzak durma: Kukusuz dinleyici, iletinin yannda ya da karsnda dnceler tayabilir; karsndaysa, olabildiince yarglamadan dinlemeye almaldr.5-Olumlu yaklama: Etkin dinleme, kiinin kendisine konuanla ya da iletiyle ilgili olumlu sorular ynelterek olumlu dnceler gelitirmesini salayabilir.6- Sorumluluk alma: letiimde, konuan kadar dinleyen de sorumludur. Bu nedenle, etkin dinleme iin sorumluluk alnmaldr.BREYLERARASI LETMDE KONUMA SRECKonuma iin, ncelikle fizyolojik zelliklerin tam olmas gerekir. Unutulmamaldr ki konuma eyleminden sz edilebilmesi iin, en az iki kii gereklidir.Her konumaya zg farkl kurallar getirilebilirse de etkili ve doru konumann bileenleri u balklar altnda sralanabilir: Ses tonu, Vurgu, Konuma hz, Sesin younluu, Sesletim (telaffuz): Sesletim, bir szcn, genel olarak onayland ya da anlald syleme biimidir.Her konumann geliimi farkldr. Yine de sradan bir konuma u aamalardan geer:Hobe etmek: Dier deyile, havadan sudan konumak. Genelde, karlkl konumalarn balang aamasdr.Bilgi edinmek: Kiiler meslekleri, aileleri, yaadklar yer gibi, birbirleri hakknda bilgiler edinir.Ayrntlar renmek: konumann ilerleyen aamalarnda siyaset, yaama bak gibi eitli konular hakkndaki gr alverii gerekleir.Bireysel izlenimleri paylamak: Gven olumusa artk, herkese aklanamayacak duygular, deneyimler paylalr.Srekli grmek: Gven duygusuyla paylalan ortak konularn desteiyle artk, bi- reyler konumak iin tekrar grmek isterler.
Bireyleraras letiimde Konuma Becerileri
Konumaya balamak iin u noktalara dikkat etmek yararl olacaktr: Kendiniz olun, Rahat davrann, YlmaynDoru bir konuma, iletiim kazasna neden olmayacak net bir szl iletiim kurulmasn salarken; etkili bir konuma, dinleyiciler zerinde ilgi ekici, arpc, unutulmaz izler brakr.
Soru Sormak
Soru sormak, iletiime srerlik kazandrmann temel yollarndan biridir. Konumalarda;
Bireyleraras letiim nite 4 Ders Notu
Bireyleraras letiimde Davran Biimleri
DAVRANI KAVRAMI VE KAPSAMI
letiim, iki birey arasnda iliki kurulmasn salayan psikososyal bir sretir.
PSKOLOJK KAVRAMLAR VE DAVRANI
Psikoloji, davranlar, davranlarn nasl olutuunu ve zihinsel sreleri inceleyen bir bilimdaldr. Zihinsel sreler, dnme, hatrlama, hissetme gibi isel olgulara iaret ederken, davran ise bireyinyapt ve dierbireyler tarafndanda gzlenebilir tm eylemlerdir.
Davrann ortaya kmas iin onu ortaya karc bir faktre yani tetikleyiciye ihtiya vardr. Bu tetikleyici dsal bir faktr olabilecei gibi isel bir faktr de olabilir.
sel faktrlere ise, bireyin stresli ya da depresyonda olmas nedeniyle evresindeki herkese (dardan olumsuz bir tetikleyici olmamasna ramen) barp armas, alamas ya da szl iletiim kurmay reddetmesi, suskun durma davrann gstermesini r- nek verebiliriz.
Gd ve Davran likisi
Davrann gereklemesi ve bireyden bireye farkllamasnda gd kavram nemli bir yer tutmaktadr. Gd, bireyi bir ama iin harekete geiren itici gtr. Yani bireyin istekleri, arzular, drtleri (alk, susuzluk gibi fizyolojik gdler) ve ilgilerini kapsar. Bireyin fizyolojik ihtiyalarnn yansra davranlarna neden olan sosyal gdleri de vardr. rnein gvenlik, stat, baarl olma ihtiyac gibi.
Duygu ve Davran likisi
Duygu, duyduumuz, duyumsadmz, her ey; zellikle de tm tutkularmzn; hafif veya ortalama iddetteki heyecanlarmzn; ak, sevgi gibi zel durumlarmzn ve igd- sel eilimlerimizin genel addr. Bir dier tanm da, iinde bulunulan ortamn alglanma- syla ortaya kan, sinir sistemini harekete geiren, bilinte, bedende ve davranta kendini gsteren sretir.
renme ve Davran likisi
renme, bilginin bellekte dzenli ve anlaml bir ekilde kodlanarak depolanmas sonucu gerekleir. Ancak bilgiyi bellekte tutmak; renme deildir. renme, davranta meydana gelen kalc bir deiiklik olduunda gerekleir. Bu de- iiklik iyiye doru olabilecei gibi ktye doru da olabilir. renme, tekrarlar ya da yaam deneyimleri sonucu meydana gelir. renme, psikolojik bir olgudur.
Alg ve Davran likisi
Alg, duyu organlaryla elde edilen verilerin sentezidir. Alglamak duyumsal bir bilgilen- me yani herhangi bir olay, nesneyi, ilikiyi grmek, dokunmak, duymak, tatmak, koklamak ve hissetmektir.
Tutumlar ve Davran likisi
Tutum, gzlenebilen bir davran deildir ancak davrana hazrlayc bir eilimdir. Tutum gzle grlmez; fakat gzle grlebilen baz tepkilere ve davranlara yol atn- dan, bu davranlarn gzlenmesi ya da birey tarafndan aklanmas sonucu bu tutumun var olduu ne srlebilir. Tutumlarn bilisel, duyusal ve davransal olmak zere oluturucu gesi vardr ve bu geler arasnda genellikle rgtlenme, dolaysyla da i tutarllk olduu varsaylmaktadr. Tutumlar, bireyin dier bireye ynelik; dnce bilgi ve inanlar (bilisel ge), olumlu ya da olumsuz duygusal tepkileri ya da ntr olma durumu (duyusal ge) ve ona kar nasl bir tavr ortaya koyacan ve nasl davran gelitireceini (davransal ge) belirler. Tutumlara doutan sahip olunmaz, sonradan kazanlrlar.
Kiilik ve Davran likisi
Kiilik bireyin fiziksel ve sosyal evreyle iliki kurma biimini ekillen- diren, bireyi dierlerinden ayran, kendine zg duygu, dnce ve davran kalplardr. Kiilik yapmz, davranlarmzn temel talarndan biridir diyebiliriz.
BREYLERARASI LETM VE DAVRANI
Bireyleraras iletiimde iletiler szl olabilecei gibi szsz (beden dili) de verilebilir.
Szl letiim
Szl iletiim bireyleraras iletiimin temelidir; sese, konumaya ve dinlemeye dayal bir iletiim trdr. Szel mesajlarn iletilme biimi, iletiim srecini etkiler.
Szsz letiler
Bireyleraras iletiimde kullanlan szcklerle iletinin %7si, bu szckleri nasl kulland- mzla (ses tonu, ykseklii vb. ) iletinin %38i, szsz iletiler de %55i iletir. Oranlardan da grld zere szsz iletiim son derece nemlidir. Szsz iletiim pek ok yolla gerekletirilebilir:
Bireylerarasndaki mesafeler de bir ileti zellii tar.
zel Alan, sadece birinci derecede yaknlarn girebildii bir alandr. Birini yanaklarndan pmek zel alana girmektir.
Kiisel Alan, 45 santimetrelik mesafeden balar 120 santimetreye kadar kar. yerlerinde, davetlerde birbirini tanyan bireyler bu uzaklkta durur.
Sosyal Alan, 120 santimetreden 350 santimetreye kadar ulaan bir alandr. retmen ve renci velisi arasnda, ayn odadaki beraberliklerde vb.
Kamusal Alan: Otobs duraklar, tren istasyonlar, byk otellerin lobileri gibi bir toplumda birbirini tanmayan insanlarn yer ald meknlarda olur. Araya konan mesafe en az 2,5 metredir.
letiimde Davran Kavram
ocukluk andan itibaren renilmeye balayan bu beceriler u ekilde gruplandrlmaktadr.
Bireyleraras ilikiler erevesinde davran biimleri iki temel boyuta gre snfland- rlabilir. Bu boyutlar,
Pasif Davran Pasif davran, literatrde ekingen ya da boyuneici davran olarak da adlandrlmaktadr. Bireyin kendi haklarndan vazgemesi, dier bir ifadeyle bireyin kendi haklarn elde etmekten kanmasdr. Bu davran biimini sergileyenler atmadan kanarak ya da kabullenici olarak dierlerinin isteklerine boyun eerler, kendilerini gvenmez ve deersiz hissederler. Pasif davran kaybet-kazan ilkesini benimser ve bakalarnn kazanmasn tevik ederken kaybetmeye gz yumarlar. Pasif davran zellikleri, kltrmzde sklkla sayg kavramyla kartrlmaktadr. Bu bireyler, farkl dncelerini zgrce ifade edemezler. Ayn ekilde bu bireyler liderlik davran gsteremezler, kolayca giriimde bulunamazlar, sorumluluk almaktan ve deiikliklerden kanrlar.
Pasif Saldrgan Davran
Bu davran biimi genellikle saldrganln, rtk ya da dolayl olarak ifade edilmesi- ni anlatr ve maniplatif olarak da adlandrlr. Manipulatif davranan birey, bakalarnn haklarna sayg duyar gibi davranp aslnda sayg duymaz ve bireylerin kendilerini sulu hissetmelerine neden olur. Duygu, dnce ve isteklerini dolayl yollardan iletir, imal konuur. Birey byle davranarak karsndakine Ben nemli deilim, sen de nemli deilsin, nemli olan kar mesajn vermektedir. Pasif Saldrgan Davran Gsteren Bireyler Kar Tarafn Davranlarn Kontrol Eder ve Ynlendirir.
Saldrgan Davran
Saldrgan davran, bu drt davran biimi ierisinde bireyleraras iletiimde en olumsuz olandr. Dier bireylerin haklarn gzard eden ya da onlarn haklarna zarar veren, belli lde tehditkar bir davran biimidir. Bu davran biimi dier bireyin duygularn g- zetmeksizin kazanmay hedefler. Saldrgan davrana elik eden szel ve szel olmayan zellikler, yksek tonda ve az bozuk (argo, kfr vb) bir konuma, dierlerinin szn kesme, dmanca gz temas ya da dik dik bakmadr.
Atlgan Davran
Atlganlk, bakalarn kk grmeden, onlarn haklarn yadsmadan bireylerin ken- di haklarn koruyabilmeleri iin gelitirilen bireyleraras davranlar, ilikiler biimi ola- rak tanmlanmaktadr.Atlgan davranta temel mesaj udur
ndm ey budur. Hissetiim ey budur. Durumu yle grmekteyim.Bu iletiler bireyin dncelerini, hislerini, bak asn stnlk kurmaya almadan, karsndakini aalamadan ya da kk drmeden ifade eder. Gvenlik itaati deil, saygy ierir. Atlgan davrann iaret ettii iki tr sayg sz konusudur. Bunlar bireyin haklarn savunan kendine sayg ile dier bireylerin haklarna gsterilen saygdr. taat ise saygdan farkldr ve kardaki bireyin yaa daha byk, daha gl, tecrbeli ya da bilgili olma- sndan dolay gsterilen saygl davrana iaret etmektedir. Atlganlk, bireyleraras iletiimde salkl, temel bir yaklamdr. Atlgan davran gsteren birey hem kendine hem de bakalarna sayg duyar ve deer verir Yaplan aratrmalar dorultusunda, atlganln kabul edilebilirlik dzeyinin kl- trle i ie olduu grlmektedir. Atlgan Davran Biiminin zellikleri: Atlgan davran biimini dier davran biim- lerinden ayran, birtakm zellikler vardr Bunlar:
Gz temas: Atlgan birey iletiim halindeyken gz temas kurar, bu da itenlii ifade eder, kardaki bireye sayg duyulduu anlamna gelir ve sylenenleri daha etkili klar.
Yz ifadesi: Bu davran biiminde iletilen mesajn etkili olmas iin iletenin yz ifadesinin de ona uygun olmas gerekmektedir.
El ve vcut hareketleri: Kurulmak istenen iletiimin amacna ya da anlatlmak iste- nen konuya uygun el ve vcut hareketleriyle konumay desteklemek, mesaja aklk ve scaklk katabilmektedir.
Ses tonu (ini, k, ykseklik): Atlgan birey iin iyi ayarlanm bir ses tonu hem ikna edici hem de rktclkten uzaktr.
Vcut duruu: Bu davran biiminde, bireyle iletiim halindeyken dorudan doruya kar tarafn yzne baklmas, dik oturulmas, konuyla ilgilenildiini ortaya koyar.
Zamanlama: Atlgan birey szel ifadelendirmede duraksamaz ve tereddt etmez, dier bireyin tepkisinin etkili olmasn engeller.
erik: Drst ve samimi ifade tarznn n plana kt atlgan eylemlerde, ierik ok daha geri planda kalmaktadr.
Ayrca, atlgan bireyin konumalar akc ve aktr, anahtar cmleleri ierir, sylen- mek isteneni ima etmeden, direkt/ dorudan syler.
Atlgan Olmann nndeki Engeller: Birok bireyin kendilerine ve karlarndaki bi- reylere deer vermek suretiyle salkl bireyleraras ilikiler kurmasn engelleyen, atlgan davranlar sergilemelerini gletiren baz engeller vardr. Bu engellerden bazlar, birok bireyin atlgan davranmaya hakk olduuna inanmamas, atlgan davranmaktan korkmas ve endie duymas ile kendini etkili olarak ifade etme becerisinden yoksun olmas eklin- de sralanabilir.
letiim srecini oluturan temel unsurlar u ekilde sralanabilir:
- Gnderici (Kaynak)
- leti (Mesaj)
- Kanal (Ara)
- Alc (Hedef)
- leti ak ve anlalr olmaldr.
- leti doru zamanda ve ortamda iletilmelidir.
- leti iin uygun kanal seilmelidir.
- letinin anlalrln ve iletimini aksatacak grlt olamamaldr.
- Geri Bildirim (Dnt)
- Ortam (Balam)
- Grlt
LETM MODELLER
letiim kavramnn bilimsel adan anlalmasn ve zmlenmesini amalayan sistematik almalardr. Bu almalar iletiim srecinin temel unsuru zerine younlar: Gnderici (Kaynak) Kanal (Ara) Alc (Hedef)Shannon ve Weaver ModeliClaude Shannon ve Warner Weaverbu iletiim modelini gelitirmilerdir. Matematiksel letiim Modeli olarak da tanmlanan bu model; iletiim kanallarn daha etkin bir biimde kullanabilmeyi aratrmak ve elektronik ortamda enformasyon aktarm srasnda oluan teknik sorunlar ortadan kaldrmay amalamtr
Osgood ve Schramm Dairesel letiim Modeli
Osgood ve Schramm Dairesel letiim Modeli ilk dairesel modeldir.Shannon modelinin dz izgisel modeline karlk Osgood ve Schramm modeli daireseldir .Bu iki model arasnda u farklardan sz edilebilir:Shannon ncelikle gnderici (verici) ve alc arasnda ara grevi gren kanallara ynelir.Osgood ve Schramm ise iletiim srecindeki aktrlerin davranlarna ynelir.Bu dairesel modelde;letiim srecinin bir yerde balayp bir yerde bitmedii,Srecinin sonsuz olduu,izgisel iletiim modelinde olduu gibi gnderici ile alc rollerinin sabit olmad ve rollerinin srekli deierek bir ileti dngsnn olduu savunulur.
Lasswell Modeli
Amerikal bir siyaset bilimci olan Harold DXight -assXell, kitle iletiim srelerinin - zmlenmesinde en nemli modelleren birini olumutur. -assXell Modeli olarak tanm- lanan bu modelde, izgisel ve sorgulayan bir iletiim modeli anlayyla soruna u ekilde yaklar:Kim (Gnderici) , /e dedi (leti), Hangi kanalla (Kanal/Ara), Kime (Alc), Hangi etkiyle (Etki)letiim eyleminin sylem yapsn kapsayan bu yapda ilk soru olan kim szcy- le televizyon, radyo veya gazetede grev yapan iletiimciye gnderme yaplr. /e dedi sorusu iletilerle ilgilidir ve bu iletiler, kullanlan teknii de kapsayarak, medya kanallar araclyla iletilmektedir. Kime sorusu da izleyici kapsar ve iletiimcinin kamusuna de- inir. Hangi etkiyle sorusu ise iletiimin etkilerini ierirGerbnerin Genel letiim ModeliAnnenberg letiim Fakltesinin eski dekan olan Profesr George Gerbner, genel amal bir iletiim modeli gelitirmek iin almtr. Gerbner iletiyi gereklik kavramyla ilikilendirir.Bu modelin en nemli zellii, farkl zellikleri olan iletiim srelerinde farkl biimlere sokulabilmesidir. Bu modelde, Gerbner iletiim srecini iki boyuttan oluan bir sre olarak grr:Alg boyutuAktarma veya aralar ve kontrol boyutu
Newcomb ABX Modeli
Temeli bireyleraras ilikileri kapsar. Model dorusal bir yapda deildir ve kelidir
Westley MacLean ModeliNewcomb ABx modelinin kitle iletiime uyarlanarak gelitirilmi halidir. Bu uyarlama, kitle iletiimi ile bireyleraras iletiim arasndaki temel farkllklara dayanr. Bu temel fark- llklar u ekilde sralanabilir:Kitle iletiim srecinde geri bildirim araclyla etkileme azdr ya da ertelenmektedir.Kitle iletiim srecinde yaynclar ok saydadr. Alclarn tersine, evredeki objelere kendilerini yneltmek, ok saydaki benzer olaylardan ayklamalar yapmak zorundadrlar.
Bireyleraras letiim nite 2 Ders Notu
BREYLERARASI LETMN SRELER
letiim etkinlii; kaynak- mesaj, kanal, alc gibi geler aracl ile kurulan sosyal bir etkileim erevesinde gereklemektedir. letiim genel boyutta ele alnrsa, kiinin kendisiyle iletiimi, bireyleraras iletiim, grup ve kitle iletiimi olmak zere drt ana balk altnda ifade edilebilir. Kaynan ve hedefini insanlarn oluturduu iletiime bireyleraras iletiim ad verilir. Karlkl iletiimde bulunan kiiler, bilgi/sembol reterek, bunlar birbirlerine aktararak ve yorumlayarak iletiimi srdrrler. Bireyleraras iletiim, belirli bir mekan ve zamanda bireyler arasnda gerekleen iliki ve etkileimi olarak da tanmlanabilir. Bireyleraras iletiim de, iletiim srecinin temel geleri olan; kaynak, mesaj, ara, alc ve geri bildirim ilikisinden bamsz olarak dnlemez.BREYLERARASI LETM SRECNN TEMEL GELERBir iletiimin bireyleraras iletiim olarak tanmlanabilmesi iin;
- Bireyler belirli bir mekan ve yaknlk erevesinde yz yze iliki ierisinde olmaldr.
- Bireylerarasnda karlkl olarak iki ynl bir mesaK alverii gereklemelidir.
- Bireylerarasndaki mesajlar, szl, szsz ya da yazl nitelikte olmas gerekmektedir.
SZL LETM:letiim ierisinde bireylerin birbirlerine szckler yoluyla ilettii mesajlar szl mesaj olarak tanmlanmaktadr. Bireysel iletiim sreci ierisinde dil bireylerin neyi sylediklerini, dil tesi iletiim ise bunu nasl sylediklerine karlk gelmektedir.Dil: nsanlarn bireysel iletiim srecinde duygu ve dncelerini semboller, kelimeler yolu ile aktarma ve anlamlandrma biimine denir.Dil tesi: Dil tesi iletiim, szcklerin kullanmndan ok kullanlan sesin niteliiyle ilgili zellikleri tanmlar. Ses tonu, sesin hz, iddeti, kelime vurgusu ve duraklamalar gibi zellikler dil tesi iletiim olarak ifade edilmektedir.
Szsz letiimBireylerarasnda gerekleen iletiimin szcklere dayal olmadan gerekleen ses tonu, vcut dili, duru, bak, jest ve mimikler gibi unsurlar szsz mesajlar olarak nitelendirilmektedir. Bir bireyin baka bir bireye kar duyduu fkeyi ses tonu ve yz ifadesinden anlayabiliriz.
Bedensel Temas ve Mesafensanlar bireyleraras iletiim sreleri iinde bedenlerinin dier insanlara olan konumlar neticesinde sessiz olarak iletiime gemekte ve kar tarafa mesaj iletmektedirler.Yz ve Beden HareketleriBireyler iliki ierisinde bulunduklar dier kiiler ile eitli gz temas, yz ifadeleri, dokunma, kafa iaretleri, el ve kol duruu, bacak hareketleri, beden ynelimi ve oturma biimleri gibi yollarla szsz olarak iletiimsel mesajlar iletmektedir.Mekan KullanmBireyler, kendi evreleriyle kurduklar meknsal ilikiler ve bo alanlar erevesinde dier bireylerle iletiimde bulunurlar.
Ara Kullanm
Bireyler evrelerindeki eitli aralarn kullanm, belirli kyafetler ve taklar gibi objeler yoluyla dier bireylere birtakm mesajlar iletirler.BREYLERARASI LETM SRECNN ZELLKLERnsann toplumsal yaamda, ilk ve en youn olarak kulland iletiim tr bireyleraras iletiimdir. Bireyleraras iletiim, iki ya da daha fazla kii arasnda gerekleebilir.Bireyleraras iletiim srecinin gereklemesini sala- yan pek ok zellik bulunmaktadr. Bu zellikleri u ekilde sralayabiliriz:
- Bireyleraras iletiimde en az iki insan vardr.
- Tek ynl deil, ift ynl ve karlkldr.
- Bireyleraras iletiim yz yze ya da teknoloKi ile araclanm olabilir.
- Bireyler iletiimi kendi adlarna gerekletirirler.
- letiler szl ve szsz niteliktedir.
- Bireyleraras iletiim bir sretir.
- Bireyleraras iletiim sreci rtl ya da ak bir ama dorultusunda gerekleir.
- Bireyleraras iletiim bilginin, duygunun, dncenin, yaantnn paylamdr.
- Bireyleraras iletiim hem psikoloKik hem de sosyal/kltrel bir olgu ve sretir.
- Bireyleraras iletiimde taraflar arasnda belirli bir zaman ve mekan birlii bulunmaktadr
Pasif Dinleme : Pasif dinleme bireyleraras iletiim srecinde dinleyicinin kar tarafa szl ya da szsz mesajlar yoluyla katkda bulunmadan dinlemesine karlk gelmektedir.BenlikBirey doumundan itibaren kendi z benliinin toplumsal evre tarafndan kabul edilmesini ister. inde bulunduu evreden dlanma korkusu yaayan birey, z benliini savunmak ve korumak iin eitli uyum maskeleri (benlikleri) kullanr.EmpatiEmpati bir bireyin, kendisini karsndakinin yerine koyarak onun duygu ve dncelerini anlamaya alma abasdr. Bireyleraras iletiim srecinde ift ynl empatik bir anlay kurmann faydalarn u ekilde sralayabiliriz:
- Kiileri hayatlarnn her cephesinde birbirlerine yaknlatrr.
- Kiilerin birbirlerine gvenmesini salar.
- letiimi kolaylatrma hatta cazip klma zelliini tar.
- Kiilerin kendiliklerinin nem arz ettiini gsterdii gibi ayn zamanda onlarn nemli olduklarn hissettirir.
- Katlmc bireylerin her iki tarafna da eitli maddi ve manevi fayda salar.
- Bireylere paylama, yardmlama, dostluk, hogr, sevgi, sayg, sorumluluk gibi pozitif duygular kazandrr.
- Bireylerin daha byk ekip ve organize alma yaparak sosyallemesini salar
Tutum, bireylerin, belirli psikolojik objelere ilikin dncelerini, duygularn ve davranlarn, dzenli bir ekilde oluturan eilimleri niteler. Buna gre tutumlar, duygu, dnce ve davran olmak zere boyuta sahiptir.BenmerkezcilikBen merkezcilik iletiim sreci iinde bireylerin algsal, bilisel ve duygusal adan kendilerini karlarndaki bireyin yerine koyamayp onlar anlama abas iine girmemeleri noktasnda ortaya kmaktadr. Bireyleraras iletiim srecinde ben merkezci olarak hareket eden bireyin karsndakini anlamas ve onunla empati kurmas beklenemez.
Kendini Ama
Bireyin kendini amas, kiinin kendi hakkndaki bilgileri dier birey/bireylerle paylama amac ile iletiim kurmasn ifade eder.atmaBireyleraras iletiim srecinde atma, bir tarafn davran, sz ve tutumlarnn dierinin gereksinimleriyle uyumazlk gstermesi, ters dmesi ya da engellemesi sonucunda ortaya kan anlamazl ifade etmektedir.
BREYLERARASI LETM SRECNN LEY
Bireyleraras iletiim sreci kaynak ve alc arasnda gerekleir. letiim srecinin ileyii kaynak ile balar. Bireysel iletiim srecinde birey hem kaynak hem de alcdr. Kaynak mesaj alcya gnderen bireydir. Bireyleraras iletiim yz yze gerekletiriliyor ise iletiimin gerekletii kanal; insann konuma, grme ve duyma organlardr.KaynakBireyleraras iletiim srecinin temel gesi kaynaktr. letiim srecinin gereklemesi iin bilgi, duygu ve dncelerini iletmek isteyen bir kaynan olmas zorunludur. Bireyleraras iletiimde etkili bir iletiim gerekletirmesi kaynan, iletiim becerisine, tutumuna, konuya ilikin deneyim ve bilgisi ile toplumsal, kltrel etkenlere bal olarak deiir. Doru bir iletiim srecinde kaynan mesaj kodlarken dikkat edilmesi gerekenleri u ekilde sralayabiliriz;
- Kullanlan semboller (szl, yazl, grsel) alc iin anlalr olmaldr.
- Soyut ifade ve sembollerden ok somut olanlar kullanlmaldr.
- Semboller, alcnn aina olduu anlamlarda kullanlmaldr.
- Alcnn anlamas zor olabilecek semboller aklanmaldr
Mesaj, kaynan alcya iletmek istedii bilgi, duygu ve dncelerini szl ya da grsel simgelerle kodlamasna karlk gelmektedir. Simge iletiimin en temel yapsal gesidir. letiim sistemi ierisinde kullanlan simgeler temelde ikiye ayrlr. Bunlar gze hitap eden grsel simgeler ve kulaa hitap eden iitsel simgelerdir. Kodlama, alcya gnderilecek anlamlarn uygun simgeler kullanlarak bir iletiye dntrlmesi olarak aklanabilir. Kodlama, iletiim kanalna uygun alcnn anlamlandrabilecei simgeler kullanlarak oluturulur. Mesajn kodlanmas, kaynan bilgi birikimine ve bu bilgi birikimi etkili bir ekilde aktarabilecek iletiim becerilerine sahip olup olmadna bal olarak da deiecektir. Salkl bir iletiim srecinin gereklemesi iin mesajn tamas gereken zellikleri u ekilde sralanabilir:
- Mesaj iletiim sreci ierisinde hedeflenen amacn zne ve biimine uygun simgeler kullanlarak oluturulmaldr.
- Mesaj iletiim srecinde kullanlacak kanal ile uyumlu olmaldr.
- Mesaj, alc tarafndan anlalabilir zellikte, ak ve kesin olmaldr.
- Mesaj doru zamanda iletilmelidir.
Kanal, iletiim sreci ierisinde kaynak tarafndan kodlanan mesajn alcya hangi yolla iletildiine karlk gelir. Kanal, kaynak tarafndan kodlanan mesajn alcya ulatrlmas iin kullanlan yol, ara ve yntemlerin tmn kapsar. Doal aralar; iletiimi gerekletirmek iin gerekli olan doal gelerdir. nsann bedeni; gz, kulak, el gibi organlar ve insann kendisi dndaki dier doa (hava, yer, ate, gvercin vb.) varlklarn kapsar. Yapay aralar ise iletiimi retmek, iletmek iin gerekli teknolojik (kalem, matbaa, telefon, bilgisayar vb.) aralarn tmdr. Bireyleraras iletiimde seilecek olan kanaln e zamanl olarak farkl kodlamalara uyumlu olmas salkl, etkili bir iletiimin gerekletirilebilmesini ve mesajn etkinliini arttracaktr. Bireyleraras iletiim srecinde seilecek olan kanallarn zellikleri yle sralanabilir:
- Seilecek olan kanal(lar), iletiimin amacna uygun olmaldr.
- Seilecek olan kanal(lar), alcnn zellikleri ile uyumlu olmaldr.
- Seilecek olan kanal(lar), mesaKn dorudan ve dzenli olarak iletilebilmesine, geri bildirime olanak salamal ve kontrol edilebilir olmaldr.
- Kanal(lar) seilirken oluabilecek iletiim kazalar, istem d mesaK gnderme gibi durumlar dikkate alnmaldr.
- Kanal seiminde, zaman- mekan snrllklar ve ekonomik faktrler dikkate aln maldr.
Bireyleraras iletiim srecinin gereklemesi iin en az iki kii gereklidir. Bunlardan biri kaynak dieri ise alcdr. Alc, kaynak tarafndan kodlanarak gnderilen mesajlar alan kiidir. Alc, kaynak tarafndan gnderilen mesaj algladnda ncelikle mesaj filtreeder. Salkl bir iletiimin olumas iin kaynan mesaja ykledii anlam ile ve alcnn anlamlandrmas, yorumlamas arasnda bir tutarllk olmaldr. Bireyleraras iletiimin etkin bir ekilde kurulabilmesi iin alcnn tamas gereken zellikleri ise u ekilde sralayabiliriz:
- Alc, mesaj alglamak, zmlemek iin etkin bir dinleyici konumunda bulunmal ve dikkatini, ilgisini kaynaa yneltmelidir.
- Alc, dinleme srasnda nyargl olmamal, stereotip ve genellemelerden uzak durmaldr.
- Alc, kaynakla empati kurmal, iletiyi almlamak, zmek ve anlamak konusunda aba gstermelidir.
- Alc, dinleme eylemi srasnda sabrl olmal ve kaynan mesaK doru ifade edebilmesine imkan salamaldr.
- Kaynaa yardmc olmay amalar,
- Mesajn tam bir karldr,
- Zamanlamas dorudur,
- Kaynan hedefledii amaca ulamasn salayacak kadar ak ve kesindir,
- Yapcdr
- Mesajn anlamn zel olarak iermez, geneldir,
- Mesajn anlam ile dorudan ilgili deildir,
- Zamanlama itibariyle hataldr,
- Kiiyi ve kiilii vurgular,
- Anlalmayacak ekilde kodlanr,
- Bilgi iermez, yorum arlkldr
- Olumlu geri bildirim bireyleraras iletiim srecinde u anlamlar ifade etmektedir:
- Mesaj alc tarafndan alglanm, alnmtr.
- MesaK alc tarafndan doru bir ekilde zmlenmi, anlamlandrlmtr.
- Alc, kaynak rolnde geri bildirime hazrdr.
Bireyleraras iletiim srecinin gerekletii fiziksel, psikolojik ve sosyal (kltrel) ba- lam evre olarak nitelendirilir . Fiziksel evre, iletiimin gerekletii somut mekana karlk gelir. Psikolojik evre, hem bireyleraras iletiim srecine katlanlarn i dnyasn hem de iletiim gerekletii anda, var olan psikolojik atmosferi tanmlar
BREYLERARASI LETM ALARI
Sklkla kullanlan iletiim alar; tekerlek, zincir, Y, ember ve yldz tipi iletiim alar- dr. letiim alar arasndaki asl farkllk a trlerinin merkeziyeti yapda olup olmama derecelerinden kaynaklanmaktadr. letiim alarnn nemi hz, doruluk, moral, lider- lik, rgt, esneklik, istikrar ve kararllk gibi potansiyel etkilerinin altnda yatmaktadr ve almalara gre iletiim alarnn etkililii durumsal faktrlere bal olarak deiebilmektedir.Tekerlek A: Geleneksel rgt ve yaplanmalarda sklkla grlen, alt ve st kademe ilikilerinin belirgin olduu merkezi iletiim adr. Bu iletiim anda bilgi ak toplu- luunun merkezindeki kii yoluyla gerekleir ve dier bireyler birbirleriyle iletiim kurmamaktadrlarZincir A: Tekerlek a iletiim srecinden sonra bir dier merkeziyeti zellie sahip iletiim adr. Bu iletiim anda bilgi ak kademeli olarak alt kademeden bir st kademeye doru ilerlemektedir. Bireyler yalnzca kendi st ya da altyla iletiim halindedirler.Y Tipi A: ki yenin zincirin dnda ayrcalkl bir konumda olmas dnda zincir ayla benzerlik tayan bir a yapsdr. Y tipi iletiim anda da bireyleraras iletiim bir alt kademeden bir st kademeye doru gerekletir. ;incir aknn dnda kalan iki birey dier bireylerden bilgi alr ve onlara bilgi gnderir.ember A: Bu iletiim a merkezi olmayan bir yapdadr. ember eklindeki a yaps, her bireye iki yne doru iletiim ve bilgi akn gerekletirme olanan tanr. Bu iletiim anda her birey karar verici konumda ve dierleriyle ayn kstlamalara sahiptir. Sklkla resmi olmayan iletiim gruplar ve eit seviyedeki bireylerarasnda kurulan bir iletiim a modelidir.Yldz Tr letiim A: Serbest iletiim modeli olarak da adlandrlan bu iletiim aember tr iletiim ann bir tr uzants niteliindedir. emberdeki her bireyin birbi- riyle etkileimde bulunmas yldz tr iletiim an ortaya karr. Bu a yapsnda her birey istedii bireyle zgrce iletiim kurabilmektedir. Merkezi bir konum olmad iin bireyler asndan herhangi bir iletiim kstlamas bulunmamaktadr
BREYLERARASI LETM SRECNN AAMALARI
Balang AamasBireylerin birbirleriyle eitli ortam ve kanallar araclyla bir araya geldikleri zamansal adan ok ksa bir dneme karlk gelmektedir. Bu dnemde bireyler birbirleriyle ilgili olarak olumlu izlenimler edinmeye alr.Deneme AamasBelirli bir mekan ya da teknolojik bir ara dolaysyla bir araya gelen bireyler bu aamada birbirlerine soru sorarak tanmaya alrlar. Bireylerin soru sorarak balattklar iletiim sreci, aldklar geri bildirim yoluyla iletiimin srp srmeyeceine karar vermeleriyle son bulur. Pek ok iletiim sreci ve iliki bu aama ierisinde son bulur ya da devam eder.
Younlama AamasBireyler deneme aamasnda iletiimin srmesine karar verdikleri bireyler ile bu aama ierisinde daha youn iliki kurarlar. Bu aamadaki iletiim daha az resmidir.Btnleme AamasBireyler younlama aamas ierisinde anlama saladklar bireyler ile daha sk grr ve baka bir ifadeyle ayrlmaz ikili konumuna gelirler. Sosyal aktivite ve iletiim srelerini ounlukla bir ikili olarak beraber meydana getirirler.Zincirlenme, Kenetlenme AamasBireyleraras iletiim srelerinin en youn olarak yaand aamadr. Bu aamaya gelen bireyler bazen yasal bazen de toplumsal olarak nemli konumlara karlk gelen anlamalar yaparlar. Bu anlamalar toplumsal adan evlilik, kan kardei, en iyi arkada vb. olarak sayg gsterilen trdedir. Pek az iliki bu aamaya kadar ulaabilmektedir
Bireyleraras letiim nite 3 Ders Notu
Bireyleraras letiimde Dinleme ve Konuma
BREYLERARASI LETMDE DNLEME SREC
- ❖ . 412-323 yllarnda yaam nl filozof Diyojene atfedilen Daha az konuup daha ok dinleyelim diye bir azmz; ama, iki kulamz var. szn hemen herkes duymutur. Peki, insanlar dinliyor muyuz? Onlarn szlerini anlamak iin, gerekten aba gsteriyor muyuz?
- ❖ Dinlemek ise etkin bir sretir. Karmak bir nitelie sahip olan dinleme, odaklanlmay gerektiren hem dnsel hem de duygusal bir sretir (Allen, 1995: 3). Dinleme, evredekivarlklara, olaylara, farkl kavramlarla durumlara ilikin iletileri anlamlandrma srecinin temel edimlerinden biridir. Dinlemek; iletiimde bulunulanlarn sesine, szck seimine, tonlamasna, hzna ve beden diline kar duyarl olunmasn gerektirir
- ❖ Dinleme sreci, iletiyi anlamak iin art arda gelerek birbirini tamamlayan eylemler btndr. Sz konusu eylemler, seslerin kulaa ulamas, iitme; seslere dikkatle ynelerek onlar ileti olarak seme, dikkat etme; anlamlandrlan iletiyi yorumlama, anlamlandrma; iletiye ilikin belli bir iz oluturma, anmsama; son olarak da iletiyi cevaplandrma, tepki verme olarak sralanabilir. Her dinlemede ilk aama (iitme, dikkat etme, anlamlandrma) birbirini izler.
- ❖ Alnan iletiyle ilgili yorumlama, soru sorma, cevap verme ksaca, geri bildirimde bulunmak iin bir aba harcanan dinleme, etkin dinlemedir.
- ❖ Konumadan, kardakinin szlerini bitirmesine izin vererek dinlemek, etkin dinlemenin n kouludur.
- ❖ Etkin dinleme;
- ➢ iletiim becerilerinin gelitirmesini,
- ➢ konuann sadece szcklerini duymay deil, szcklerin derin anlamna ulalmasn,
- ➢ iletiim boyunca doal, nyargsz ve iletiim odakl olunmasn,
- ➢ d etkenlere karn, dikkatin dalmamasn,
- ➢ konumacyla dinleyicinin birbirlerini anlamasn salayarak iletiimin etkisini artrr.
1- Beden dilini kullanma, Etkin dinlemede, beden dilini kullanrken yaplmas gerekenler kadar, yaplmamas gerekenler de vardr. ncelikle yapmack ya da ilgi datan davranlardan kanlmaldr.2- zetleme: Kurulan iletiim sonucunda, ortak bir anlayn geliebildiinin belirtisi, iletinin ayn anlama gelen farkl cmlelerle zetlenebilmesidir.3-Netletirme: letinin ieriini anlamakla kalmayarak iletinin tad olas yan anlamlar da ortaya karabilecek aklayc karlklar verebilmek, netletirmenin en temel yoludur.Netletirmenin ilkeleri: Sz Kesme, Az konu ok dinle, Anlalanlarn doruluunu denetle, Yanllar dzelt, Belirsizlikleri gider.4- Yarglamadan uzak durma: Kukusuz dinleyici, iletinin yannda ya da karsnda dnceler tayabilir; karsndaysa, olabildiince yarglamadan dinlemeye almaldr.5-Olumlu yaklama: Etkin dinleme, kiinin kendisine konuanla ya da iletiyle ilgili olumlu sorular ynelterek olumlu dnceler gelitirmesini salayabilir.6- Sorumluluk alma: letiimde, konuan kadar dinleyen de sorumludur. Bu nedenle, etkin dinleme iin sorumluluk alnmaldr.BREYLERARASI LETMDE KONUMA SRECKonuma iin, ncelikle fizyolojik zelliklerin tam olmas gerekir. Unutulmamaldr ki konuma eyleminden sz edilebilmesi iin, en az iki kii gereklidir.Her konumaya zg farkl kurallar getirilebilirse de etkili ve doru konumann bileenleri u balklar altnda sralanabilir: Ses tonu, Vurgu, Konuma hz, Sesin younluu, Sesletim (telaffuz): Sesletim, bir szcn, genel olarak onayland ya da anlald syleme biimidir.Her konumann geliimi farkldr. Yine de sradan bir konuma u aamalardan geer:Hobe etmek: Dier deyile, havadan sudan konumak. Genelde, karlkl konumalarn balang aamasdr.Bilgi edinmek: Kiiler meslekleri, aileleri, yaadklar yer gibi, birbirleri hakknda bilgiler edinir.Ayrntlar renmek: konumann ilerleyen aamalarnda siyaset, yaama bak gibi eitli konular hakkndaki gr alverii gerekleir.Bireysel izlenimleri paylamak: Gven olumusa artk, herkese aklanamayacak duygular, deneyimler paylalr.Srekli grmek: Gven duygusuyla paylalan ortak konularn desteiyle artk, bi- reyler konumak iin tekrar grmek isterler.
Bireyleraras letiimde Konuma Becerileri
Konumaya balamak iin u noktalara dikkat etmek yararl olacaktr: Kendiniz olun, Rahat davrann, YlmaynDoru bir konuma, iletiim kazasna neden olmayacak net bir szl iletiim kurulmasn salarken; etkili bir konuma, dinleyiciler zerinde ilgi ekici, arpc, unutulmaz izler brakr.
Soru Sormak
Soru sormak, iletiime srerlik kazandrmann temel yollarndan biridir. Konumalarda;
- rnek verilmesi,
- konunun pekitirilmesi,
- anlatlanlarn zetlenmesi,
- konunun netletirilmesi,
- eksikliklerin tamamlanmas
- 1- Aklama/Netletirme Sorular: Konumacnn szlerini ayrntlandrmasn sa
- 2- Yanstma Sorular: Konumacnn szlerini ayn anlama gelen farkl cmlelerle ye- niden anlatlmasn salar.
- 3- Yorumlama Sorular: Varsaymsal durumlar dnlerek kurulan soru cmleleri- dir. Kardakinin bak asnn ren(ilmesini salar
- 4- Hedef Sorular: Dorudan belli bir kiiye yneltilen sorulardr. Ak ya da kapal soru olabilir. Seilen kiiden ayrntl bilgi istenir. Bu soru cmlelerinin banda hedefteki kiinin ad sylenilerek dikkatinin ekilmesi salanr
Bireyleraras letiim nite 4 Ders Notu
Bireyleraras letiimde Davran Biimleri
DAVRANI KAVRAMI VE KAPSAMI
letiim, iki birey arasnda iliki kurulmasn salayan psikososyal bir sretir.
PSKOLOJK KAVRAMLAR VE DAVRANI
Psikoloji, davranlar, davranlarn nasl olutuunu ve zihinsel sreleri inceleyen bir bilimdaldr. Zihinsel sreler, dnme, hatrlama, hissetme gibi isel olgulara iaret ederken, davran ise bireyinyapt ve dierbireyler tarafndanda gzlenebilir tm eylemlerdir.
Davrann ortaya kmas iin onu ortaya karc bir faktre yani tetikleyiciye ihtiya vardr. Bu tetikleyici dsal bir faktr olabilecei gibi isel bir faktr de olabilir.
sel faktrlere ise, bireyin stresli ya da depresyonda olmas nedeniyle evresindeki herkese (dardan olumsuz bir tetikleyici olmamasna ramen) barp armas, alamas ya da szl iletiim kurmay reddetmesi, suskun durma davrann gstermesini r- nek verebiliriz.
Gd ve Davran likisi
Davrann gereklemesi ve bireyden bireye farkllamasnda gd kavram nemli bir yer tutmaktadr. Gd, bireyi bir ama iin harekete geiren itici gtr. Yani bireyin istekleri, arzular, drtleri (alk, susuzluk gibi fizyolojik gdler) ve ilgilerini kapsar. Bireyin fizyolojik ihtiyalarnn yansra davranlarna neden olan sosyal gdleri de vardr. rnein gvenlik, stat, baarl olma ihtiyac gibi.
Duygu ve Davran likisi
Duygu, duyduumuz, duyumsadmz, her ey; zellikle de tm tutkularmzn; hafif veya ortalama iddetteki heyecanlarmzn; ak, sevgi gibi zel durumlarmzn ve igd- sel eilimlerimizin genel addr. Bir dier tanm da, iinde bulunulan ortamn alglanma- syla ortaya kan, sinir sistemini harekete geiren, bilinte, bedende ve davranta kendini gsteren sretir.
renme ve Davran likisi
renme, bilginin bellekte dzenli ve anlaml bir ekilde kodlanarak depolanmas sonucu gerekleir. Ancak bilgiyi bellekte tutmak; renme deildir. renme, davranta meydana gelen kalc bir deiiklik olduunda gerekleir. Bu de- iiklik iyiye doru olabilecei gibi ktye doru da olabilir. renme, tekrarlar ya da yaam deneyimleri sonucu meydana gelir. renme, psikolojik bir olgudur.
Alg ve Davran likisi
Alg, duyu organlaryla elde edilen verilerin sentezidir. Alglamak duyumsal bir bilgilen- me yani herhangi bir olay, nesneyi, ilikiyi grmek, dokunmak, duymak, tatmak, koklamak ve hissetmektir.
Tutumlar ve Davran likisi
Tutum, gzlenebilen bir davran deildir ancak davrana hazrlayc bir eilimdir. Tutum gzle grlmez; fakat gzle grlebilen baz tepkilere ve davranlara yol atn- dan, bu davranlarn gzlenmesi ya da birey tarafndan aklanmas sonucu bu tutumun var olduu ne srlebilir. Tutumlarn bilisel, duyusal ve davransal olmak zere oluturucu gesi vardr ve bu geler arasnda genellikle rgtlenme, dolaysyla da i tutarllk olduu varsaylmaktadr. Tutumlar, bireyin dier bireye ynelik; dnce bilgi ve inanlar (bilisel ge), olumlu ya da olumsuz duygusal tepkileri ya da ntr olma durumu (duyusal ge) ve ona kar nasl bir tavr ortaya koyacan ve nasl davran gelitireceini (davransal ge) belirler. Tutumlara doutan sahip olunmaz, sonradan kazanlrlar.
Kiilik ve Davran likisi
Kiilik bireyin fiziksel ve sosyal evreyle iliki kurma biimini ekillen- diren, bireyi dierlerinden ayran, kendine zg duygu, dnce ve davran kalplardr. Kiilik yapmz, davranlarmzn temel talarndan biridir diyebiliriz.
BREYLERARASI LETM VE DAVRANI
Bireyleraras iletiimde iletiler szl olabilecei gibi szsz (beden dili) de verilebilir.
Szl letiim
Szl iletiim bireyleraras iletiimin temelidir; sese, konumaya ve dinlemeye dayal bir iletiim trdr. Szel mesajlarn iletilme biimi, iletiim srecini etkiler.
Szsz letiler
Bireyleraras iletiimde kullanlan szcklerle iletinin %7si, bu szckleri nasl kulland- mzla (ses tonu, ykseklii vb. ) iletinin %38i, szsz iletiler de %55i iletir. Oranlardan da grld zere szsz iletiim son derece nemlidir. Szsz iletiim pek ok yolla gerekletirilebilir:
- D grnm (giyim kuam, makyaj, sa modeli, parfm vb.)
- Beden dili (el, gz, yz hareketleri, glmseme vb.)
- Duru mesafesi (bireylere yakn ya da uzak durma)
- Fiziki dokunma (tokalama, ellerini tutma vb.)
- Fiziksel tepkiler (kahkaha atma, esneme vb.)
Bireylerarasndaki mesafeler de bir ileti zellii tar.
zel Alan, sadece birinci derecede yaknlarn girebildii bir alandr. Birini yanaklarndan pmek zel alana girmektir.
Kiisel Alan, 45 santimetrelik mesafeden balar 120 santimetreye kadar kar. yerlerinde, davetlerde birbirini tanyan bireyler bu uzaklkta durur.
Sosyal Alan, 120 santimetreden 350 santimetreye kadar ulaan bir alandr. retmen ve renci velisi arasnda, ayn odadaki beraberliklerde vb.
Kamusal Alan: Otobs duraklar, tren istasyonlar, byk otellerin lobileri gibi bir toplumda birbirini tanmayan insanlarn yer ald meknlarda olur. Araya konan mesafe en az 2,5 metredir.
letiimde Davran Kavram
ocukluk andan itibaren renilmeye balayan bu beceriler u ekilde gruplandrlmaktadr.
- 1 letiimi balatma ve srdrme becerileri (dinleme, konumay balatma, teekkr etme, soru sorma, vb.)
- 2 Grupla ibirlii yapabilme becerileri (grupta i blmne uyma, izin isteme, paylama vb.)
- 3 Duygulara ynelik beceriler (kendi duygularn anlama, duygularn ifade etme vb.)
- 4 Saldrgan davranlarla baa kmaya ynelik beceriler (olumsuz davranlarla baa kma vb.)
- 5 Stres durumlaryla baa kmaya ynelik beceriler (baarsz olunduunda baa kma, grup basksyla baa kma vb.)
- 6 Plan yapma ve problem zme becerileri (ne yapacana karar verme, ama oluturma vb.)
Bireyleraras ilikiler erevesinde davran biimleri iki temel boyuta gre snfland- rlabilir. Bu boyutlar,
- Dolayl ifadeye karlk, dorudan ifade,
- Zorlayc ifadeye karlk, zorlayc olmayan ifadedir.
Pasif Davran Pasif davran, literatrde ekingen ya da boyuneici davran olarak da adlandrlmaktadr. Bireyin kendi haklarndan vazgemesi, dier bir ifadeyle bireyin kendi haklarn elde etmekten kanmasdr. Bu davran biimini sergileyenler atmadan kanarak ya da kabullenici olarak dierlerinin isteklerine boyun eerler, kendilerini gvenmez ve deersiz hissederler. Pasif davran kaybet-kazan ilkesini benimser ve bakalarnn kazanmasn tevik ederken kaybetmeye gz yumarlar. Pasif davran zellikleri, kltrmzde sklkla sayg kavramyla kartrlmaktadr. Bu bireyler, farkl dncelerini zgrce ifade edemezler. Ayn ekilde bu bireyler liderlik davran gsteremezler, kolayca giriimde bulunamazlar, sorumluluk almaktan ve deiikliklerden kanrlar.
Pasif Saldrgan Davran
Bu davran biimi genellikle saldrganln, rtk ya da dolayl olarak ifade edilmesi- ni anlatr ve maniplatif olarak da adlandrlr. Manipulatif davranan birey, bakalarnn haklarna sayg duyar gibi davranp aslnda sayg duymaz ve bireylerin kendilerini sulu hissetmelerine neden olur. Duygu, dnce ve isteklerini dolayl yollardan iletir, imal konuur. Birey byle davranarak karsndakine Ben nemli deilim, sen de nemli deilsin, nemli olan kar mesajn vermektedir. Pasif Saldrgan Davran Gsteren Bireyler Kar Tarafn Davranlarn Kontrol Eder ve Ynlendirir.
Saldrgan Davran
Saldrgan davran, bu drt davran biimi ierisinde bireyleraras iletiimde en olumsuz olandr. Dier bireylerin haklarn gzard eden ya da onlarn haklarna zarar veren, belli lde tehditkar bir davran biimidir. Bu davran biimi dier bireyin duygularn g- zetmeksizin kazanmay hedefler. Saldrgan davrana elik eden szel ve szel olmayan zellikler, yksek tonda ve az bozuk (argo, kfr vb) bir konuma, dierlerinin szn kesme, dmanca gz temas ya da dik dik bakmadr.
Atlgan Davran
Atlganlk, bakalarn kk grmeden, onlarn haklarn yadsmadan bireylerin ken- di haklarn koruyabilmeleri iin gelitirilen bireyleraras davranlar, ilikiler biimi ola- rak tanmlanmaktadr.Atlgan davranta temel mesaj udur
ndm ey budur. Hissetiim ey budur. Durumu yle grmekteyim.Bu iletiler bireyin dncelerini, hislerini, bak asn stnlk kurmaya almadan, karsndakini aalamadan ya da kk drmeden ifade eder. Gvenlik itaati deil, saygy ierir. Atlgan davrann iaret ettii iki tr sayg sz konusudur. Bunlar bireyin haklarn savunan kendine sayg ile dier bireylerin haklarna gsterilen saygdr. taat ise saygdan farkldr ve kardaki bireyin yaa daha byk, daha gl, tecrbeli ya da bilgili olma- sndan dolay gsterilen saygl davrana iaret etmektedir. Atlganlk, bireyleraras iletiimde salkl, temel bir yaklamdr. Atlgan davran gsteren birey hem kendine hem de bakalarna sayg duyar ve deer verir Yaplan aratrmalar dorultusunda, atlganln kabul edilebilirlik dzeyinin kl- trle i ie olduu grlmektedir. Atlgan Davran Biiminin zellikleri: Atlgan davran biimini dier davran biim- lerinden ayran, birtakm zellikler vardr Bunlar:Gz temas: Atlgan birey iletiim halindeyken gz temas kurar, bu da itenlii ifade eder, kardaki bireye sayg duyulduu anlamna gelir ve sylenenleri daha etkili klar.
Yz ifadesi: Bu davran biiminde iletilen mesajn etkili olmas iin iletenin yz ifadesinin de ona uygun olmas gerekmektedir.
El ve vcut hareketleri: Kurulmak istenen iletiimin amacna ya da anlatlmak iste- nen konuya uygun el ve vcut hareketleriyle konumay desteklemek, mesaja aklk ve scaklk katabilmektedir.
Ses tonu (ini, k, ykseklik): Atlgan birey iin iyi ayarlanm bir ses tonu hem ikna edici hem de rktclkten uzaktr.
Vcut duruu: Bu davran biiminde, bireyle iletiim halindeyken dorudan doruya kar tarafn yzne baklmas, dik oturulmas, konuyla ilgilenildiini ortaya koyar.
Zamanlama: Atlgan birey szel ifadelendirmede duraksamaz ve tereddt etmez, dier bireyin tepkisinin etkili olmasn engeller.
erik: Drst ve samimi ifade tarznn n plana kt atlgan eylemlerde, ierik ok daha geri planda kalmaktadr.
Ayrca, atlgan bireyin konumalar akc ve aktr, anahtar cmleleri ierir, sylen- mek isteneni ima etmeden, direkt/ dorudan syler.
Atlgan Olmann nndeki Engeller: Birok bireyin kendilerine ve karlarndaki bi- reylere deer vermek suretiyle salkl bireyleraras ilikiler kurmasn engelleyen, atlgan davranlar sergilemelerini gletiren baz engeller vardr. Bu engellerden bazlar, birok bireyin atlgan davranmaya hakk olduuna inanmamas, atlgan davranmaktan korkmas ve endie duymas ile kendini etkili olarak ifade etme becerisinden yoksun olmas eklin- de sralanabilir.
Son düzenleme: