BİLİŞİM HUKUKU
Ünite 1 (Bilişim, İnternet Ve Hukuk)
1_Bilişim Hukukunu Nasıl Tanımlanır? Bu hukuk dalını, siber/elektronik ortamın düzenlenmesi ve bilişim konusundaki ihtilafların çözümü ile uğraşan multi-disipliner bir hukuk dalı olarak tanımlamak mümküdür
2_Bilişim Hukukunun Uğraş Alanı, multi-disipliner bir yapıya sahip olması sebebiyle çok geniş olup birçok hukuk dalı ile iç içe geçmiştir. Bu karmaşık ilişkiye örnek vermek gerekirse;
Yazlımların korunması, kullanılması, bunlara ilişkin sözleşmeler ve ihlaller fikrî mülkiyet hukukunun konusuna girmektedir.
Bilişim aracılığıyla işlenen suçlar, özel hayatın gizliliği, kişisel verilere karşı işlenen suçlar, banka veya kredi kartları aracılığıyla işlenen suçlar gibi konular ceza hukukunun konusudur.
Kamu kurum ve kuruluşlarında bilgisayarların kullanılmasına ilişkin sorunlar idare hukukunun alanına girmektedir.
Verilerin uluslararası kullanımından doğan sorunlar devletler hukukunun ve bilişim hukukundaki soruşturma, kovuşturma ve yargılama yöntemleri ise medeni usul hukuku ile ceza muhakemesi hukukunun kapsamına girmektedir
3_ Bilişim Sözcüğü Nasıl Ortaya Çıktı? Bilgi ve iletişim sözcüklerinin bir araya getirilerek kullanımasıyla ortaya çıkmıştır
4_Türk Dil Kurumu Bilişimi Nasıl Tanımlamıştır? “İnsanoğlunun teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin özellikle elektronik makineler aracılığıyla düzenli ve akla uygun bir biçimde işlenmesi bilimi, enformatik” olarak tanımlamıştır
5_ Bilişim Kavramı Türk Hukuk Sisteminde İlk Kez Ne Zaman Kullanıldı? 1989 tarihli Türk Ceza Kanunu ön tasarısında kullanılmıştır
6_Dar Anlamda Bilişim Suçları Nedir? Bilişim sisteminin güvenliğini veya veri işlemini hedef alan eylemlerdir. Geniş anlamda bilişim suçları ise bilişim sistemi ve ağı marifetiyle veya bu sistem veya ağda gerçekleşen herhangi bir hukuk dışı eylemi ifade eder
7_ Dar Anlamda Bilişim Suçlarına Örnek Olarak Ne Verilebilir? Yetkisiz erişim (hacking), verilere yönelik suçlar, bilişim ağlarına yönelik suçlar ve sanal tecavüz gösterilebilir
8_Geniş Anlamda Bilişim Suçları Nedir? Bilişim sistemleri kullanılarak veya bilişim sistemlerinden yararlanılarak işlenen klasik suçlardır. Birçok klasik suçun bilişim sistemlerinde veya bilişim sistemlerinden yararlanılarak işlenmesi mümküdür
9_Bilişim Sistemleri Üzerinden İşlenmesi Mümkün Olan Suçlara Örnek Olarak Ne Verilebilir? Tehdit ve şantaj, hakaret ve sövme, taciz, röntgencilik, manüpilasyon, dolandırıcılık, hırsızlık, sahtekârlık ve siber terör gösterilebilir
10_ İnternet Kelimes Nereden Gelir? Interconnected Networks (kendi aralarında bağlantılı ağlar) kelimesinin kısaltması olarak kullanılmaktadır
11_İnternette İletişim İçin, Ağı Meydana Getiren Bilgisayarlar Arasında Bağlantı Kurulması Gerekmektedir. Bu Bağlantılar, omurga (backbone) adı verilen ana iletişim hatları vasıtasıyla yapılır. Yapılan bu bağlantı, yani iletişim, bir takım kurallara göre yapılır. Bunun için ortak bir dil kullanılmaktadır. Bu ortak dile “İnternet protokolü” denilmektedir. Bilgisayarlar bu yolla iletişim kurarak bilgi alışverişinde bulunabilmektedir
12_ Türkiye’de İse İlk İnternet Bağlantısını Ne Zaman Yaptı? 12 Nisan 1993 tarihinde Türkiye Bilimsel ve Teknik Arastırma Kurumu (TÜBİTAK) destekli bir proje ile Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) gerçekleştirmistir
13_ İnternetin Ortaya Çıkısı Ne Zamana Dayanır? Soğuk savaş döneminde ABD ve Sovyetler Birliği arasında yaşanan kıyasıya rekabete dayanmaktadır
14_Amerikan Hükümeti, Savunma Bakanlığına Bağlı Olan Ve Birbirinden Uzakta Olan Bazı Askerî Birliklerin GelişTirdiği Projelerin Ortak Bir Ağ Üzerinden Birleştirilmesi temeline dayanan ARPA (Advanced Research Project Agency) adlı bir birim oluşturmuş ve daha sonraki süreçte bu farklı sistemleri birbirine bağlamak için ARPANET adlı bir askerî bilgisayar ağı kurulmuştur
15_TCP/IP Nedir? Zaman içerisinde önce bu sistemdeki farklı özellikteki bilgisayarların birbirini tanımasına yarayan ve aralarındaki uyuşmazlıkları çözmeye yarayan, günümüzde de dünyadaki milyonlarca bilgisayarın ve yerel ağların birbiriyle iletişim kurmasına yarayan kurallar bütünü olan TCP/IP (Transport Control Protocol/Internet Protocol) kuralları gibi kurallar geliştirilmiştir. Bu sistem bir süre sonra sivil bilgisayarların kullanımına açılmış ve 1990 yılında daha da geliştirilerek bugünkü hâlini almıştır
16_İnterneti Küresel Olarak Yöneten Kuruluşlar Ticari Değil, Bir Anlamda Yapılması Gereken Zor İşleri Üstlenen Gönüllü Kuruluşlardır Bu kuralları ve kuruluşların yapısını, artan İnternet trafiğinin ihtiyaçları belirlemektedir. Dolayısıyla, zaman içerisinde bu kuruluşların yapısı değişmektedir. Bu günkü duruma göre tepede iki organ vardır.
Birisi, İnternet numaralarının tahsisini yöneten IANA (Internet Assigned Numbers Authority) kurumudur.
Ötekisi ise, İnternetin yönetim ve gelişme politikalarını belirleyen ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) kurumudur. ICANN 1998 yılında kurulmuştur ve merkezi Marina Del Rey, Kaliforniya’dadır
17_Dünyanın Beş Bölgesi İçin İnternet Kaynaklarını Icann’nın Belirlediği Politikalara Göre Yöneten Kuruluşlar Vardır. Bunlara Bölgesel Internet Kayıt Merkezi (Regional Internet RegistryRIR) denir. Bu kuruluşların hiçbirisi ticari amaç gütmez ve hükümetlerin organı değildi
18_İnternet Suçluluğuyla Mücadele Etmek İçin Özel Yaşamı İhlal Etmeyi Göze Alan Amerika Birlesik Devletleri (ABD), 2000 yılında Federal Bureau of Investigation’ın (FBI) kullanımına “Carnivore” adlı bir sistemi sunmuş ve böylece bireylerin İnternet iletişimini denetlemeye başlamıştır. Sistem, bireylerin özel yaşamına ve iletişim özgürlüğüne müdahale ettiği gerekçesiyle ABD’de çok tartışılmış ve tepkiler üzerine FBI bu sistemden vazgeçmek durumunda kalmıştır
19_Sanal Ortamda İşlenebilecek Ya Da Sanal Ortam Aracı Olarak İşlenebilecek Suçların Önlenmesi İçin Ortaya Atılan Diğer Bir Proje İse Nedir? “ECHELON” projesidir. Bu proje, ABD, Kanada, İngiltere, Avusturalya ve Yeni Zelanda tarafından ortaya atılmış olan ve dünyadaki iletişimin denetlenmesini amaçlayan varlığını ABD’nin kabul etmediği, buna karşın Avustralya ve Yeni Zelanda Hükümetlerinin varlığını doğruladığı bir projedir
20_Bilgisayar Nedir? Kullanıcılardan aldığı verilerle aritmetik ve mantıksal işlemleri yapabilen ve yaptığı işlemlerin sonuçlarını saklayabilen, saklanan bilgilere istenildiğinde ulaşılabilen elektronik bir makinedir
21_Veri Nedir? bilişim sistemlerinin en temel birimidir. Bilişim sistemlerinin amacı, veriyi saklamak, işlemek ve sonuç çıkarmaktır. Veri, bilgisayar tarafından üzerinde işlem yapılan her türlü değeri ifade etmektedir (Eralp, 2012). Başka bir tanımla “...bilgisayar tarafından iletişim, açıklama ve işlem amacıyla herhangi bir amaç, konu, durum, koşul, fikir ya da diğer unsurları açıklamak için (ve) sayıları, harfleri, simgeleri belirtmek üzere kullanılan genel terim”dir
22_Bilişim Alanı Nedir? Bilgisayarları da kapsayan ve özellikle bilgisayar ve bu tür aygıtların yer aldığı bir alan, verileri toplayıp yerleştirdikten sonra bunları otomatik işlemlere tabi tutma imkânı veren manyetik sistemlerdir
23_ Bilişim Sistemi Nedir? Yazıcı, modem gibi tüm çevre birimleri de dâhil olmak üzere bilgisayardan beklenen tüm amaçları gerçekleştirmeye elverişli donanım ve yazılım ögelerinin bütünüdür
24_ İşletim Sistemine Bilgisayarın Ruhu Denilebilir. Dos, Windows, Linux, Zenix gibi farklı işletim sistemleri mevcuttur
25_ Bilgisayar Programları Nedir? bilgisayara komut veren ve belli durumlarda belli şekilde çalışmasını düzenleyen, işlemleri sıraya koyan, belli yapılar oluşturabilen komut dizilimleridir
26_Tcp/Ip Protokolü Nedir? “Bilgi ağı” üzerindeki bilgi iletimi ve paylaşımı bazı kurallara göre yapılmaktadır. Bu kurallara, İnternet protokolleri ya da TCP/IP (Transmission Control Protocol/ İnternet protocol) protokoller ailesi denir. Bu protokoller adeta birbirleriyle iletişim kuran milyonlarca bilgisayardan oluşan bir ağda yer alan farklı yapıdaki bilgisayarların birbirleriyle iletişim kurabilmeleri için oluşturulan bir anlaşma dilidir. TCP/IP protokolünü oluşturan TCP mesajların doğru yere ulaştırılmasından; IP ise adresleme sisteminden sorumludur. TCP/IP protokolünün dışında bazı anlaşma dilleri oluşturulmuşsa da genel olarak kabul görmediğinden şu an için İnternet ağında en çok kullanılan anlaşma dili TCP/IP protokolüdür
27_Tcp/Ip Protokolüne Uygun Olarak İletişim Kurarlar Ve İşlev Görürler. Bu ProtokolLere Örnek Olarak, ,
İnternet üzerindeki bilgisayarlar arasında dosya alma/ gönderme protokolü (FTP, File Transfer Protocol),
Elektronik posta iletişim protokolü (SMTP Simple Mail Transfer Protocol),
TELNET protokolü (İnternet üzerindeki başka bir bilgisayarda etkileşimli çalışma için geliştirilen *login* protokolü) verilebilir.
Adını sıkça duyduğumuz WWW (ya da web) ortamında birbirine bağlanmış farklı türden objelerin iletilmesini sağlayan protokol ise Hyper Text Transfer Protocol (HTTP) olarak adlandırılmaktadır
28_ Web Browser (Web Tarayıcısı) Nedir? İnternet üzerindeki tüm bilgilere bakabilmek ve bu bilgilerle etkileşim halinde olabilme imkânı veren bir uygulama programıdır
29_Web Hizmet Merkezine Bağlandıktan Sonra Tek Seferde Ekranına Aktarabildiği yazı resim grafik veya ses bilgilerini içeren farklı verilerden de oluşabilen web sayfası, HTML (Hypertext Markup Language) adı verilen işaretleme dili kullanılarak oluşturulur
30_1994’ün Sonlarında En Popüler Ve Yaygın Kullanımı Olan Web Browser Mosaic İdi. Bu Yüzden Web Denildiğinde Mosaic Akla Gelirdi. Netscape Navigator. Netscape’in ilk sürümü (1.0) 1994 sonlarında çıktı. 4.0 sürümünde, Netscape Composer (html editörü), Netscape Messenger (e-posta programı), Netscape Collabra (News Programı), ve Netscape Conference ile Navigator birlikte gelmektedir. 7.0 çıktı(2000) Netscape’in dışında 1995’in ortalarında, Microsoft, Mosaic tabanlı bir Web Listeleyicisi çıkardı Microsoft Internet Explorer. Diğer adıyla ağ tarayıcısı, kullanıcıların ağ sunucuları üzerinde yer alan HTML sayfalarını açmasını sağlayan yazılımdır
31_ Günümüzde En Yaygın Kullanılan TaraYıcılar, Microsoft İnternet Explorer, Mozilla, Firefox, ve Safari’dir
32_Domain Name Nedir? (DNS, Domain Name System/ alan adı sistemi) olarak adlandırılan hiyerarşik bir isimlendirme sistemi ile (alan adı sistemi), İnternete bağlı bilgisayarlara ve bilgisayar sistemlerine isimler verilir. DNS de aslında bir TCP/IP servis protokolüdür
33_Ip Adreslerini Kim Dağıtıyor? Statik IP sürekli size ait olan bir IP adresinin olması ve bilgisayarınıza tanımlanmasıdır. 1992 yılından beri Avrupa’ da IP numarası dağıtımı Yerel Internet Kayıt Merkezleri (Local Internet Registries) tarafından yapılmaktadır. ABD’de bulunan Global Internet Registry, Avrupa bölgesindeki IP numarası dağıtım yetkisini RIPE NCC (Réseaux IP Europens Network Coordination Center) organizasyonuna vermiştir. RIPE NCC de elindeki IP numarası bloklarını Avrupa’daki ülkelerde Yerel Internet Kayıt Merkezleri aracılığı ile dağıtmaktadır
34_Türkiye’ De İse IP Numarası Dağıtım Yetkisi Kimdedir? RIPE tarafından ULAKBİM’e verilmiştir. Ülkemizde hâlihazırda alan adı ODTÜ alan adlarının dağıtımı yapmaktadır. IP numaralarının dağıtımı ise ULAKBİM tarafından yapılmaktadır
35_Türkiyedeki Alan Adları Şunlardır? İnternet adresleri ülkelere ayrıldıktan sonra com, edu, gov gibi daha alt bölümlere ayrılır. Bu ifadeler DNS’de üst düzey (top-level) alan adlarına karşılık gelir. Üst düzey alan adları aşağıdaki gibidir:
com: Ticari kuruluşları, edu: Eğitim kurumlarını,
org: Ticari olmayan, hükümete de bağlı bulunmayan kurumları,
net: Internet omurgası işlevini üstlenen ağları,
gov: Hükümete bağlı kurumları,
mil: Askerî kurumları gösterir.
num: Telefon numaralarını bulabileceğiniz yerleri,
arpa: Ters DNS sorgulaması yapılabilecek yerleri göstermektedir.
Bu isimlere yakın zaman önce biz veya tv gibi isimler de eklenmiştir
36_ Amerika Haricinde, İnternete Bağlı Olan Tüm Ülkelerdeki Adresler Neyle Bitmektedir? o ülkenin ISO3166 ülke kodu ile bitmektedir. Türkiye’deki tüm alt alan adresleri, .tr ile bitmektedir
37_İnternet Servis Sağlayıcısı Nedir? (İnternet Service Provider, ISS) İnternet servis sağlayıcıları, kullanıcıların İnternete bağlanmasını sağlayan, yani kullanıcılar ile İnternet arasında köprü vazifesi gören gerçek veya tüzel kişilerdir
38_İnternet Servis Sağlayıcıları İnternet’e Bağlantı Sağlamak İçin Çeşitli Teknolojileri Kullanırar Nedir? Bunlar; Dial-up (çevirmeli ağ), DSL, ADSL, Kablosuz İnternet, Kablolu İnternet, Uydu İnternet vb. teknolojilerdir
39_İnternet Erişim Sağlayıcısı Nedir? (İnternet Acces Provider) (İES), İnternet Erişim sağlayıcıları, İnternet toplu kullanım sağlayıcılarına ve abone olan kullanıcılara İnternet ortamına erişim olanağı sağlayan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder
40_5651 Sayılı Kanun’un 6. Maddesinde Erişim Sağlayıcılarına Önemli Yükümlülükler GetiRilmiştir. Buna Göre; “Erişim Sağlayıcı;
Herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten, bu kanun hükümlerine uygun olarak haberdar edilmesi hâlinde (…)(1) erişimi engellemekle,
Sağladığı hizmetlere ilişkin, yönetmelikte belirtilen trafik bilgilerini altı aydan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklamakla ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamakla,
Faaliyetine son vereceği tarihten en az üç ay önce durumu kuruma, içerik sağlayıcılarına ve müşterilerine bildirmek ve trafik bilgilerine ilişkin kayıtları yönetmelikte belirtilen esas ve usûllere uygun olarak kuruma teslim etmekle,
ç) Erişimi engelleme kararı verilen yayınlarla ilgili olarak alternatif erişim yollarını engelleyici tedbirleri almakla,
Başkanlığın talep ettiği bilgileri talep edilen şekilde başkanlığa teslim etmekle ve başkanlıkça bildirilen tedbirleri almakla, yükümlüdür
(2) Erişim sağlayıcı, kendisi aracılığıyla erişilen bilgilerin içeriklerinin hukuka aykırı olup olmadıklarını ve sorumluluğu gerektirip gerektirmediğini kontrol etmekle yükümlü değildir.
41_İnternet Yer Sağlayıcısı Nedir? (Web Host Provider) (İYS), Host kelime anlamı olarak “barındırmak” anlamına gelmektedir. İnternetin aktif bir elemanı olan host’un İnternet ortamındaki anlamı da tam olarak budur. Host, İnternet yoluyla erişilebilen dijital bir depolam birimidir
42_ Türkiye’de İnternetin Düzenlenmesi Konusunda Yetkili Ve Sorumlu Olan KuRum Ve Kurullar Hangilerdir?
Ulaştırma Bakanlığı
İnternet Kurulu
Bilgi Teknolojileri ve İletişimi Kurumu
Telekomunikasyon İletişim Başkanlığı
İnternet Daire Başkanlığı
43_ Ulaştırma Bakanlığı : Bilgisayar ağları ve hizmetlerinin düzenlemesi konusunun Ulaştırma Bakanlığının görevi kapsamında bulunması nedeniyle, bu alanın ilk ve en yetkili kuruluşun Bakanlık olduğunu, alandaki diğer kuruluşların ise, Bakanlığa doğrudan bağlı ya da gözetiminde olan kuruluşlardan oluştuğunu görmekteyiz
44_İnternet Kurulu Nerede Kuruldu? Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde ilk olarak 1998 yılında “İnternet Üst Kurulu” oluşturulmuştur. Bu kurul başlangıçta Ulaştırma Bakanlığının başkanlığını yaptığı, kamu kurum ve kuruluşlarının yoğunluklu olarak temsil edildiği bir görünümde idi. İlk hâliyle İnternet Kurulu şimdikinden daha farklı bir yapıya sahip, katılımın az olduğu ve Ulaştırma Bakanının başkanlık yaptığı bir kurul yapısı taşıyordu
46_İnternet Kurulunda Hangi Temsilcilikler Vardır? Devlet, Adalet, İçişleri, Ulaştırma Bakanlığı temsilcileri, Üniversiteler, Radyo Televizyon Üst Kurulu, Telekomunikasyon Kurumu, TÜBİTAK, İnternet Servis Sağlayıcılar, erişim sağlayıcılar, altyapı
hizmeti veren kuruluşlar ve teknoloji sektörü temsilcileri ve ilgili sivil toplum kuruluşları temsilcilerini oluşturduğu geniş katılıma sahip bir kurul hâlini almıştır
47_İnternet Kurulunun Görevleri Nedir? Ülkemizde İnternet ağı ile ilgili planlama, koordinasoyn, izleme, öneri oluşturma, eğitim v.b. alanlarda projeler yürütümektedir. Bu alanda izleme, filtreleme ve engelleme yapılacak içeriği haiz yayınların tespiti ve benzeri konularda öneriler yapmak Kurulun başlıca görevlerindendir. Kurul kararlarının icrası ise, TİB tarafından yerine getirilecektir
48_TİB Ne Zaman Kuruldu? 23 Temmuz 2005 tarihinde 5397 sayılı Kanun ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu bünyesinde, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı kurulmuştur
49_TİB’in Kuruluşunun TeMel Amacı Nedir? telekomünikasyon yoluyla yapılacak iletişimin tespiti, dinlenmesi, sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi ve kayda alınması işlemlerini istihbari amaçlı olarak merkezî bir kuruluştan yürütme düşüncesidir
50_TİB’in Bu Kanun Kapsamındaki Görev Ve Yetkileri Şunlardır: (4) Kanunlarla verilen diğer yetki ve görevleri saklı kalmak kaydıyla, Başkanlığın bu Kanun kapsamındaki görev ve yetkileri şunlardır:
Bakanlık, kolluk kuvvetleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile içerik, yer ve erişim sağlayıcılar ve ilgili sivil toplum kuruluşları arasında koordinasyon oluşturarak İnternet ortamında yapılan ve bu kanun kapsamına giren suçları oluşturan içeriğesahip faaliyet ve yayınları önlemeye, İnternetin güvenli kullanımını sağlamaya, bilişim şuurunu geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmak, bu amaçla, gerektiğinde, her türlü giderleri yönetmelikle belirlenecek esas ve usûller dâhilinde Kurumca karşılanacak çalışma kurulları oluşturmak.
İnternet ortamında yapılan yayınların içeriklerini izleyerek bu kanun kapsamına giren suçların işlendiğinin tespiti hâlinde, bu yayınlara erişimin engellenmesine yönelik olarak bu kanunda öngörülen gerekli tedbirleri almak.
İnternet ortamında yapılan yayınların içeriklerinin izlenmesinin hangi seviye, zaman ve şekilde yapılacağını belirlemek.
Kurum tarafından işletmecilerin yetkilendirilmeleri ile mülkî idare amirlerince ticarî amaçlı toplu kullanım sağlayıcılara verilecek izin belgelerinde filtreleme ve bloke etmede kullanılacak sistemlere ve yapılacak düzenlemelere yönelik esas ve usûlleri belirlemek
İnternet ortamındaki yayınların izlenmesi suretiyle bu kanunun 8’inci maddesinin birinci fıkrasında sayılan suçların işlenmesini önlemek için izleme ve bilgi ihbar merkezi dahil, gerekli her türlü teknik altyapıyı kurmak veya kurdurmak, bu altyapıyı işletmek veya işletilmesini sağlamak
İnternet ortamında herkese açık çeşitli servislerde yapılacak filtreleme, perdeleme ve izleme esaslarına göre donanım üretilmesi veya yazılım yapılmasına ilişkin asgari kriterleri belirlemek.
Bilişim ve İnternet alanındaki uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak
Bu kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasında sayılan suçların, İnternet ortamında işlenmesini konu alan her türlü temsilî görüntü, yazı veya sesleri içeren ürünlerin tanıtımı, ülkeye sokulması, bulundurulması, kiraya verilmesi veya satışının önlenmesini teminen yetkili ve görevli kolluk kuvvetleri ile soruşturma mercilerine, teknik imkânları dahilinde gereken her türlü yardımda bulunmak ve koordinasyonu sağlamak
51_İnternet Daire Başkanlığının Görevleri, Telekomunikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Tespiti, Dinlenmesi, Sinyal Bilgilerinin Değerlendirilmesi ve Kayda Alınmasına Dair Usul ve Esaslar ile Telekomunikasyon İletişim Başkanlığının Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Yönetmelik’te gösterilmiştir. Anılan yönetmeliğin 22/A maddesinde İDB’nin görevleri,
a) 17 nci maddenin (j), (k), (l), (m), , (o), (p), ( r), (s), (t), ve (u) bentleri kapsamında sayılan görevleri yerine getirmek ve buna ilişkin iş ve işlemleri yürütmek, Bu yönetmeliğin ilgili bentleri şöyledir:
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun kapsamında Ulaştırma Bakanlığı, kolluk kuvvetleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile içerik, yer ve erişim sağlayıcılar ve ilgili sivil toplum kuruluşları arasında koordinasyon oluşturarak İnternet ortamında yapılan ve 5651 sayılı Kanun kapsamına giren suçları oluşturan içeriğe sahip faaliyet ve yayınları önlemeye yönelik çalışmalar yapmakbu amaçla gerektiğinde, her türlü giderleri kurumca karşılanacak çalışma kurulları oluşturmak,
İnternet ortamında yapılan yayınların içeriklerini izleyerek, 5651 sayılı Kanun kapsamına giren suçların işlendiğinin tespiti hâlinde, İnternet ortamında yapılan yayınlara erişimin engellenmesine yönelik olarak 5651 sayılı Kanun’la öngörülen tedbirleri almak,
İnternet ortamında yapılan yayınların içeriklerinin izlenmesinin hangi seviye, zaman ve şekilde yapılacağını belirlemek,
Kurum tarafından işletmecilerin yetkilendirilmeleri ile mülkî idare amirlerince ticarî amaçlı toplu kullanım sağlayıcılara verilecek izin belgelerinde filtreleme ve bloke etmede kullanılacak sistemlere ve yapılacak düzenlemelere yönelik esas ve usûlleri belirlemek,
İnternet ortamındaki yayınların izlenmesi suretiyle, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan; intihara yönlendirme (madde 84), çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra), uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190), sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194), müstehcenlik (madde 226), fuhuş (madde 227), kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228) suçları ile 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun’da yer alan suçların işlenmesini önlemek için izleme ve bilgi ihbar merkezi dâhil, gerekli her türlü teknik altyapıyı kurmak veya kurdurmak, bu altyapıyı işletmek veya işletilmesini sağlamak,
İnternet ortamında herkese açık çeşitli servislerde yapılacak filtreleme, perdeleme ve izleme esaslarına göre donanım üretilmesi veya yazılım yapılmasına ilişkin asgarî kıriterleri belirlemek,
bendinde sayılan suçların, İnternet ortamında işlenmesini konu alan her türlü temsilî görüntü, yazı veya sesleri içeren ürünlerin tanıtımı, ülkeye sokulması, bulundurulması, kiraya verilmesi veya satışının önlenmesini teminen yetkili ve görevli kolluk kuvvetleri ile soruşturma mercilerine, teknik imkânları dâhilinde gereken her türlü yardımda bulunmak ve koordinasyonu sağlamak,
İnternet Kurulu ile gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlamak; İnternet Kurulunca izleme, filtreleme ve engelleme yapılacak içeriği haiz yayınların tespiti ve benzeri konularda yapılacak öneriler ile ilgili gerekli her türlü tedbir veya kararları almak,
İlgili mevzuat kapsamında hâkim, mahkeme veya Cumhuriyet savcısı tarafından verilen erişimin engellenmesi kararlarını uygulamak ve buna ilişkin iş ve işlemleri yürütmek,
İçeriği, bendinde belirtilen suçları oluşturan yayınların içerik veya yer sağlayıcısının yurt dışında bulunması hâlinde veya içerik veya yer sağlayıcısı yurt içinde bulunsa bile, içeriği çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra) ve müstehcenlik (madde 226) suçlarını oluşturan yayınlara ilişkin olarak resen erişimin engellenmesi kararı vermek ve bu kararı, erişim sağlayıcısına bildirerek gereğinin derhal ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren yirmi dört saat içinde yerine getirilmesini istemek,
(t) bendine göre verilen erişimin engellenmesi kararının konusunu oluşturan yayını yapanların kimliklerinin belirlenmesi hâlinde, Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunmak,
b) Başkanlığın bilişim ve İnternet alanındaki faaliyetleri için gerekli sistemleri oluşturmak, altyapıyı kurmak, kurdurmak, geliştirmek, işletmek, bakım ve onarımlarını yapmak veya yaptırmak ve bu alandaki teknolojik gelişmeleri takip etmek ve Başkana görüş bildirmek
c) Erişim sağlayıcılar ve yer sağlayıcılar ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek,
d) İnternet toplu kullanım ve sağlayıcılarıyla ilgili olarak mevzuatta Başkanlığa verilen görevleri yerine getirmek,
e) Başkanlığın bilişim ve İnternet alanındaki faaliyetleri ile ilgili yurt içi ve yurt dışı gelişmeleri takip etmek, bu kapsamda ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak ve gelişmelerin Başkanlık hizmetlerine yansıtılması için önerilerde bulunmak,
f) Başkan tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek olarak düzenlenmiştir.
Ünite 2 (Bilişim, İnsan Hakları ve Kişisel Verilerin Korunması)
52_20. Yüzyılın Sonunda Artık Bilişim Teknolojileri Her Yerdedir Örnek Şunlardır? Akıllı telefonlar, e-posta adresleri, kapalı devre televizyon sistemleri, sosyal paylaşım siteleri, sanal ağlarda sohbet odaları ve saymakla bitmeyecek daha pek çok bilişim ürünü kısa bir süre içinde yaygınlaşmış ve modern insanın yaşamında önemli bir yere kavuşmuştur
53_ Kişisel Veri Nedir? en genel tanımıyla, belirli ya da belirlenebilir bir kişiye ilişkin her türlü bilgidir
54_Unutulmamalıdır ki kişiyi doğrudan ya da dolaylı olarak belirlenebilir kılan bütün bilgiler kişisel veridir. Bir kişinin adresi, telefon numarası, pasaport numarası, resmi, ses kaydı, genetik bilgileri, cinsel tercihleri, dini inançları, sabıka kaydı, hobileri, ziyaret ettiği İnternet siteleri gibi bilgiler bu kapsamda değerlendirilecektir
55_Kişisel Verilerin Korunması Hukukunun Ortaya Çıkışında Temelde Üç Etkenin Bulunduğu Söylenebilir: çeşitli örgütlerce kişisel verilere duyulan gereksinim, teknolojideki gelişmeler, gözetim teknolojilerindeki gelişmeler nedeniyle duyulan kaygı
56_Rfıd Nedir? İngilizce bir deyim olan “Radio Frequency Identification”ın kısaltması olarak kullanılan RFID’nin tam Türkçe karşılığı: Radyo Frekanslı Tanımlamadır. Bu aracın kullanımı her geçen gün yaygınlaşmaktadır
57_Kişisel Verilerin Korunması, Kendisinden Daha Köklü Bir Tarihe Sahip Başka Hak Alanları İle Yakından İlişkilidir. Bunların Başında Neler Gelir? özel yaşamın gizliliği hakkı gelir. Ayrıca, kişisel verilerin korunması; düşünceyi açıklama özgürlüğü, bilgi edinme hakkı, haberleşme özgürlüğü gibi başka bazı değerlerle de kimi zaman karşılıklı destekleme, kimi zaman çatışma halindedir
58_Kişisel Verilerin Korunması Hakkının Çoğu Zaman Özel Yaşamın Gizliliği Hakkına İlişkin Hükümler İle Hukuksal Olarak Temellendirildiği Görülmektedir. Hatırlatmak gerekir ki Birleşmiş Milletler Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi (m.17), BM Bireysel ve Siyasal Haklar Şartı (m.12), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (m.8) gibi pek çok önemli insan hakları metninde özel yaşamın gizliliği temel bir insan hakkı olarak kabul edilmiştir
59_ Kişisel Verilerin Korunması Hakkı Neye Hizmet Etmektedir? insan onuru ve temel özgürlükler gibi çok daha geniş bir alana hizmet etmektedir
60_ Kişisel Verilerin Korunması Neyi Amaçlamaktadır? günümüz bilişim teknolojileri karşısında kişisel bilgileri sınırsız bir şekilde toplanan, kullanılan, devredilen bireyin korunmasını amaçlamaktadır
61_Alman Anayasa Mahkemesi Kararında Alman Temel Yasasının (Grundgesetz) insan onurunun ve kişiliğin korunması hakkına ilişkin hükümlerini temel almıştır. Ayrıca bu hükümlerden hareketle yeni bir hakkı: “bilgilerin geleceğini belirleme hakkı”nı (informationalle Selbstbestimmung) türetmiştir
62_ Özel Yaşam, Tanınması Kolay, Tanımlanması Güç Bir Olgudur Bu Çemberler Ortak Özellikleri Bakımından Üç Grupta Toplanabilir. “Genel yaşam alanı” olarak adlandırılabilecek dış çember, kişinin herkesle paylaşabileceği, kamu-
ya açık yaşam alanlarını içerir. İkinci olarak “kişinin özel yaşam alanı”, belirli kimselerle ve belirli ölçüde paylaştığı yaşam parçalarını kapsar. En içte kalan “sır alanı” ise kişinin yalnızca kendine saklamak istediği alanı oluşturur ve özel yaşam içinde değerlendirilir
63_ Kişinin Sır Alanı İçerisinde Yer Alan nedir? cinsel yaşamı, dinsel tercihleri, ırksal kökeni gibi konulara ilişkin veriler, hassas veri olarak kabul edilmekte ve daha özel bir korumaya tabi tutulmaktadır
64_ Prosser’a Göre Özel Yaşamın Gizliliği Hakkı Dört Tür Haksız Fiile Karşı, Dört Tür Çıkarı Korumaktadır. Bunlar Şu Şekilde Belirlenebilir Haksız Fiiller
Çıkarlar
Kişinin özel yaşamına ilişkin utanç verici durumların kamuya açıklanması
Kişinin şeref ve onuru
Kişinin topluma yanlış tanıtılması
Kişinin şöhreti ve adı
Kişinin adının veya resminin çıkar sağlamak amacıyla kullanılması
Kişinin adından ve resminden doğan maddi çıkarları
Kişinin sükunetinin yalnızlığının gizlerinin ve özel yaşamını ihlali
Kişinin manevi bütünlüğü
Ünite 1 (Bilişim, İnternet Ve Hukuk)
1_Bilişim Hukukunu Nasıl Tanımlanır? Bu hukuk dalını, siber/elektronik ortamın düzenlenmesi ve bilişim konusundaki ihtilafların çözümü ile uğraşan multi-disipliner bir hukuk dalı olarak tanımlamak mümküdür
2_Bilişim Hukukunun Uğraş Alanı, multi-disipliner bir yapıya sahip olması sebebiyle çok geniş olup birçok hukuk dalı ile iç içe geçmiştir. Bu karmaşık ilişkiye örnek vermek gerekirse;
Yazlımların korunması, kullanılması, bunlara ilişkin sözleşmeler ve ihlaller fikrî mülkiyet hukukunun konusuna girmektedir.
Bilişim aracılığıyla işlenen suçlar, özel hayatın gizliliği, kişisel verilere karşı işlenen suçlar, banka veya kredi kartları aracılığıyla işlenen suçlar gibi konular ceza hukukunun konusudur.
Kamu kurum ve kuruluşlarında bilgisayarların kullanılmasına ilişkin sorunlar idare hukukunun alanına girmektedir.
Verilerin uluslararası kullanımından doğan sorunlar devletler hukukunun ve bilişim hukukundaki soruşturma, kovuşturma ve yargılama yöntemleri ise medeni usul hukuku ile ceza muhakemesi hukukunun kapsamına girmektedir
3_ Bilişim Sözcüğü Nasıl Ortaya Çıktı? Bilgi ve iletişim sözcüklerinin bir araya getirilerek kullanımasıyla ortaya çıkmıştır
4_Türk Dil Kurumu Bilişimi Nasıl Tanımlamıştır? “İnsanoğlunun teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin özellikle elektronik makineler aracılığıyla düzenli ve akla uygun bir biçimde işlenmesi bilimi, enformatik” olarak tanımlamıştır
5_ Bilişim Kavramı Türk Hukuk Sisteminde İlk Kez Ne Zaman Kullanıldı? 1989 tarihli Türk Ceza Kanunu ön tasarısında kullanılmıştır
6_Dar Anlamda Bilişim Suçları Nedir? Bilişim sisteminin güvenliğini veya veri işlemini hedef alan eylemlerdir. Geniş anlamda bilişim suçları ise bilişim sistemi ve ağı marifetiyle veya bu sistem veya ağda gerçekleşen herhangi bir hukuk dışı eylemi ifade eder
7_ Dar Anlamda Bilişim Suçlarına Örnek Olarak Ne Verilebilir? Yetkisiz erişim (hacking), verilere yönelik suçlar, bilişim ağlarına yönelik suçlar ve sanal tecavüz gösterilebilir
8_Geniş Anlamda Bilişim Suçları Nedir? Bilişim sistemleri kullanılarak veya bilişim sistemlerinden yararlanılarak işlenen klasik suçlardır. Birçok klasik suçun bilişim sistemlerinde veya bilişim sistemlerinden yararlanılarak işlenmesi mümküdür
9_Bilişim Sistemleri Üzerinden İşlenmesi Mümkün Olan Suçlara Örnek Olarak Ne Verilebilir? Tehdit ve şantaj, hakaret ve sövme, taciz, röntgencilik, manüpilasyon, dolandırıcılık, hırsızlık, sahtekârlık ve siber terör gösterilebilir
10_ İnternet Kelimes Nereden Gelir? Interconnected Networks (kendi aralarında bağlantılı ağlar) kelimesinin kısaltması olarak kullanılmaktadır
11_İnternette İletişim İçin, Ağı Meydana Getiren Bilgisayarlar Arasında Bağlantı Kurulması Gerekmektedir. Bu Bağlantılar, omurga (backbone) adı verilen ana iletişim hatları vasıtasıyla yapılır. Yapılan bu bağlantı, yani iletişim, bir takım kurallara göre yapılır. Bunun için ortak bir dil kullanılmaktadır. Bu ortak dile “İnternet protokolü” denilmektedir. Bilgisayarlar bu yolla iletişim kurarak bilgi alışverişinde bulunabilmektedir
12_ Türkiye’de İse İlk İnternet Bağlantısını Ne Zaman Yaptı? 12 Nisan 1993 tarihinde Türkiye Bilimsel ve Teknik Arastırma Kurumu (TÜBİTAK) destekli bir proje ile Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) gerçekleştirmistir
13_ İnternetin Ortaya Çıkısı Ne Zamana Dayanır? Soğuk savaş döneminde ABD ve Sovyetler Birliği arasında yaşanan kıyasıya rekabete dayanmaktadır
14_Amerikan Hükümeti, Savunma Bakanlığına Bağlı Olan Ve Birbirinden Uzakta Olan Bazı Askerî Birliklerin GelişTirdiği Projelerin Ortak Bir Ağ Üzerinden Birleştirilmesi temeline dayanan ARPA (Advanced Research Project Agency) adlı bir birim oluşturmuş ve daha sonraki süreçte bu farklı sistemleri birbirine bağlamak için ARPANET adlı bir askerî bilgisayar ağı kurulmuştur
15_TCP/IP Nedir? Zaman içerisinde önce bu sistemdeki farklı özellikteki bilgisayarların birbirini tanımasına yarayan ve aralarındaki uyuşmazlıkları çözmeye yarayan, günümüzde de dünyadaki milyonlarca bilgisayarın ve yerel ağların birbiriyle iletişim kurmasına yarayan kurallar bütünü olan TCP/IP (Transport Control Protocol/Internet Protocol) kuralları gibi kurallar geliştirilmiştir. Bu sistem bir süre sonra sivil bilgisayarların kullanımına açılmış ve 1990 yılında daha da geliştirilerek bugünkü hâlini almıştır
16_İnterneti Küresel Olarak Yöneten Kuruluşlar Ticari Değil, Bir Anlamda Yapılması Gereken Zor İşleri Üstlenen Gönüllü Kuruluşlardır Bu kuralları ve kuruluşların yapısını, artan İnternet trafiğinin ihtiyaçları belirlemektedir. Dolayısıyla, zaman içerisinde bu kuruluşların yapısı değişmektedir. Bu günkü duruma göre tepede iki organ vardır.
Birisi, İnternet numaralarının tahsisini yöneten IANA (Internet Assigned Numbers Authority) kurumudur.
Ötekisi ise, İnternetin yönetim ve gelişme politikalarını belirleyen ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) kurumudur. ICANN 1998 yılında kurulmuştur ve merkezi Marina Del Rey, Kaliforniya’dadır
17_Dünyanın Beş Bölgesi İçin İnternet Kaynaklarını Icann’nın Belirlediği Politikalara Göre Yöneten Kuruluşlar Vardır. Bunlara Bölgesel Internet Kayıt Merkezi (Regional Internet RegistryRIR) denir. Bu kuruluşların hiçbirisi ticari amaç gütmez ve hükümetlerin organı değildi
18_İnternet Suçluluğuyla Mücadele Etmek İçin Özel Yaşamı İhlal Etmeyi Göze Alan Amerika Birlesik Devletleri (ABD), 2000 yılında Federal Bureau of Investigation’ın (FBI) kullanımına “Carnivore” adlı bir sistemi sunmuş ve böylece bireylerin İnternet iletişimini denetlemeye başlamıştır. Sistem, bireylerin özel yaşamına ve iletişim özgürlüğüne müdahale ettiği gerekçesiyle ABD’de çok tartışılmış ve tepkiler üzerine FBI bu sistemden vazgeçmek durumunda kalmıştır
19_Sanal Ortamda İşlenebilecek Ya Da Sanal Ortam Aracı Olarak İşlenebilecek Suçların Önlenmesi İçin Ortaya Atılan Diğer Bir Proje İse Nedir? “ECHELON” projesidir. Bu proje, ABD, Kanada, İngiltere, Avusturalya ve Yeni Zelanda tarafından ortaya atılmış olan ve dünyadaki iletişimin denetlenmesini amaçlayan varlığını ABD’nin kabul etmediği, buna karşın Avustralya ve Yeni Zelanda Hükümetlerinin varlığını doğruladığı bir projedir
20_Bilgisayar Nedir? Kullanıcılardan aldığı verilerle aritmetik ve mantıksal işlemleri yapabilen ve yaptığı işlemlerin sonuçlarını saklayabilen, saklanan bilgilere istenildiğinde ulaşılabilen elektronik bir makinedir
21_Veri Nedir? bilişim sistemlerinin en temel birimidir. Bilişim sistemlerinin amacı, veriyi saklamak, işlemek ve sonuç çıkarmaktır. Veri, bilgisayar tarafından üzerinde işlem yapılan her türlü değeri ifade etmektedir (Eralp, 2012). Başka bir tanımla “...bilgisayar tarafından iletişim, açıklama ve işlem amacıyla herhangi bir amaç, konu, durum, koşul, fikir ya da diğer unsurları açıklamak için (ve) sayıları, harfleri, simgeleri belirtmek üzere kullanılan genel terim”dir
22_Bilişim Alanı Nedir? Bilgisayarları da kapsayan ve özellikle bilgisayar ve bu tür aygıtların yer aldığı bir alan, verileri toplayıp yerleştirdikten sonra bunları otomatik işlemlere tabi tutma imkânı veren manyetik sistemlerdir
23_ Bilişim Sistemi Nedir? Yazıcı, modem gibi tüm çevre birimleri de dâhil olmak üzere bilgisayardan beklenen tüm amaçları gerçekleştirmeye elverişli donanım ve yazılım ögelerinin bütünüdür
24_ İşletim Sistemine Bilgisayarın Ruhu Denilebilir. Dos, Windows, Linux, Zenix gibi farklı işletim sistemleri mevcuttur
25_ Bilgisayar Programları Nedir? bilgisayara komut veren ve belli durumlarda belli şekilde çalışmasını düzenleyen, işlemleri sıraya koyan, belli yapılar oluşturabilen komut dizilimleridir
26_Tcp/Ip Protokolü Nedir? “Bilgi ağı” üzerindeki bilgi iletimi ve paylaşımı bazı kurallara göre yapılmaktadır. Bu kurallara, İnternet protokolleri ya da TCP/IP (Transmission Control Protocol/ İnternet protocol) protokoller ailesi denir. Bu protokoller adeta birbirleriyle iletişim kuran milyonlarca bilgisayardan oluşan bir ağda yer alan farklı yapıdaki bilgisayarların birbirleriyle iletişim kurabilmeleri için oluşturulan bir anlaşma dilidir. TCP/IP protokolünü oluşturan TCP mesajların doğru yere ulaştırılmasından; IP ise adresleme sisteminden sorumludur. TCP/IP protokolünün dışında bazı anlaşma dilleri oluşturulmuşsa da genel olarak kabul görmediğinden şu an için İnternet ağında en çok kullanılan anlaşma dili TCP/IP protokolüdür
27_Tcp/Ip Protokolüne Uygun Olarak İletişim Kurarlar Ve İşlev Görürler. Bu ProtokolLere Örnek Olarak, ,
İnternet üzerindeki bilgisayarlar arasında dosya alma/ gönderme protokolü (FTP, File Transfer Protocol),
Elektronik posta iletişim protokolü (SMTP Simple Mail Transfer Protocol),
TELNET protokolü (İnternet üzerindeki başka bir bilgisayarda etkileşimli çalışma için geliştirilen *login* protokolü) verilebilir.
Adını sıkça duyduğumuz WWW (ya da web) ortamında birbirine bağlanmış farklı türden objelerin iletilmesini sağlayan protokol ise Hyper Text Transfer Protocol (HTTP) olarak adlandırılmaktadır
28_ Web Browser (Web Tarayıcısı) Nedir? İnternet üzerindeki tüm bilgilere bakabilmek ve bu bilgilerle etkileşim halinde olabilme imkânı veren bir uygulama programıdır
29_Web Hizmet Merkezine Bağlandıktan Sonra Tek Seferde Ekranına Aktarabildiği yazı resim grafik veya ses bilgilerini içeren farklı verilerden de oluşabilen web sayfası, HTML (Hypertext Markup Language) adı verilen işaretleme dili kullanılarak oluşturulur
30_1994’ün Sonlarında En Popüler Ve Yaygın Kullanımı Olan Web Browser Mosaic İdi. Bu Yüzden Web Denildiğinde Mosaic Akla Gelirdi. Netscape Navigator. Netscape’in ilk sürümü (1.0) 1994 sonlarında çıktı. 4.0 sürümünde, Netscape Composer (html editörü), Netscape Messenger (e-posta programı), Netscape Collabra (News Programı), ve Netscape Conference ile Navigator birlikte gelmektedir. 7.0 çıktı(2000) Netscape’in dışında 1995’in ortalarında, Microsoft, Mosaic tabanlı bir Web Listeleyicisi çıkardı Microsoft Internet Explorer. Diğer adıyla ağ tarayıcısı, kullanıcıların ağ sunucuları üzerinde yer alan HTML sayfalarını açmasını sağlayan yazılımdır
31_ Günümüzde En Yaygın Kullanılan TaraYıcılar, Microsoft İnternet Explorer, Mozilla, Firefox, ve Safari’dir
32_Domain Name Nedir? (DNS, Domain Name System/ alan adı sistemi) olarak adlandırılan hiyerarşik bir isimlendirme sistemi ile (alan adı sistemi), İnternete bağlı bilgisayarlara ve bilgisayar sistemlerine isimler verilir. DNS de aslında bir TCP/IP servis protokolüdür
33_Ip Adreslerini Kim Dağıtıyor? Statik IP sürekli size ait olan bir IP adresinin olması ve bilgisayarınıza tanımlanmasıdır. 1992 yılından beri Avrupa’ da IP numarası dağıtımı Yerel Internet Kayıt Merkezleri (Local Internet Registries) tarafından yapılmaktadır. ABD’de bulunan Global Internet Registry, Avrupa bölgesindeki IP numarası dağıtım yetkisini RIPE NCC (Réseaux IP Europens Network Coordination Center) organizasyonuna vermiştir. RIPE NCC de elindeki IP numarası bloklarını Avrupa’daki ülkelerde Yerel Internet Kayıt Merkezleri aracılığı ile dağıtmaktadır
34_Türkiye’ De İse IP Numarası Dağıtım Yetkisi Kimdedir? RIPE tarafından ULAKBİM’e verilmiştir. Ülkemizde hâlihazırda alan adı ODTÜ alan adlarının dağıtımı yapmaktadır. IP numaralarının dağıtımı ise ULAKBİM tarafından yapılmaktadır
35_Türkiyedeki Alan Adları Şunlardır? İnternet adresleri ülkelere ayrıldıktan sonra com, edu, gov gibi daha alt bölümlere ayrılır. Bu ifadeler DNS’de üst düzey (top-level) alan adlarına karşılık gelir. Üst düzey alan adları aşağıdaki gibidir:
com: Ticari kuruluşları, edu: Eğitim kurumlarını,
org: Ticari olmayan, hükümete de bağlı bulunmayan kurumları,
net: Internet omurgası işlevini üstlenen ağları,
gov: Hükümete bağlı kurumları,
mil: Askerî kurumları gösterir.
num: Telefon numaralarını bulabileceğiniz yerleri,
arpa: Ters DNS sorgulaması yapılabilecek yerleri göstermektedir.
Bu isimlere yakın zaman önce biz veya tv gibi isimler de eklenmiştir
36_ Amerika Haricinde, İnternete Bağlı Olan Tüm Ülkelerdeki Adresler Neyle Bitmektedir? o ülkenin ISO3166 ülke kodu ile bitmektedir. Türkiye’deki tüm alt alan adresleri, .tr ile bitmektedir
37_İnternet Servis Sağlayıcısı Nedir? (İnternet Service Provider, ISS) İnternet servis sağlayıcıları, kullanıcıların İnternete bağlanmasını sağlayan, yani kullanıcılar ile İnternet arasında köprü vazifesi gören gerçek veya tüzel kişilerdir
38_İnternet Servis Sağlayıcıları İnternet’e Bağlantı Sağlamak İçin Çeşitli Teknolojileri Kullanırar Nedir? Bunlar; Dial-up (çevirmeli ağ), DSL, ADSL, Kablosuz İnternet, Kablolu İnternet, Uydu İnternet vb. teknolojilerdir
39_İnternet Erişim Sağlayıcısı Nedir? (İnternet Acces Provider) (İES), İnternet Erişim sağlayıcıları, İnternet toplu kullanım sağlayıcılarına ve abone olan kullanıcılara İnternet ortamına erişim olanağı sağlayan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder
40_5651 Sayılı Kanun’un 6. Maddesinde Erişim Sağlayıcılarına Önemli Yükümlülükler GetiRilmiştir. Buna Göre; “Erişim Sağlayıcı;
Herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten, bu kanun hükümlerine uygun olarak haberdar edilmesi hâlinde (…)(1) erişimi engellemekle,
Sağladığı hizmetlere ilişkin, yönetmelikte belirtilen trafik bilgilerini altı aydan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklamakla ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamakla,
Faaliyetine son vereceği tarihten en az üç ay önce durumu kuruma, içerik sağlayıcılarına ve müşterilerine bildirmek ve trafik bilgilerine ilişkin kayıtları yönetmelikte belirtilen esas ve usûllere uygun olarak kuruma teslim etmekle,
ç) Erişimi engelleme kararı verilen yayınlarla ilgili olarak alternatif erişim yollarını engelleyici tedbirleri almakla,
Başkanlığın talep ettiği bilgileri talep edilen şekilde başkanlığa teslim etmekle ve başkanlıkça bildirilen tedbirleri almakla, yükümlüdür
(2) Erişim sağlayıcı, kendisi aracılığıyla erişilen bilgilerin içeriklerinin hukuka aykırı olup olmadıklarını ve sorumluluğu gerektirip gerektirmediğini kontrol etmekle yükümlü değildir.
41_İnternet Yer Sağlayıcısı Nedir? (Web Host Provider) (İYS), Host kelime anlamı olarak “barındırmak” anlamına gelmektedir. İnternetin aktif bir elemanı olan host’un İnternet ortamındaki anlamı da tam olarak budur. Host, İnternet yoluyla erişilebilen dijital bir depolam birimidir
42_ Türkiye’de İnternetin Düzenlenmesi Konusunda Yetkili Ve Sorumlu Olan KuRum Ve Kurullar Hangilerdir?
Ulaştırma Bakanlığı
İnternet Kurulu
Bilgi Teknolojileri ve İletişimi Kurumu
Telekomunikasyon İletişim Başkanlığı
İnternet Daire Başkanlığı
43_ Ulaştırma Bakanlığı : Bilgisayar ağları ve hizmetlerinin düzenlemesi konusunun Ulaştırma Bakanlığının görevi kapsamında bulunması nedeniyle, bu alanın ilk ve en yetkili kuruluşun Bakanlık olduğunu, alandaki diğer kuruluşların ise, Bakanlığa doğrudan bağlı ya da gözetiminde olan kuruluşlardan oluştuğunu görmekteyiz
44_İnternet Kurulu Nerede Kuruldu? Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde ilk olarak 1998 yılında “İnternet Üst Kurulu” oluşturulmuştur. Bu kurul başlangıçta Ulaştırma Bakanlığının başkanlığını yaptığı, kamu kurum ve kuruluşlarının yoğunluklu olarak temsil edildiği bir görünümde idi. İlk hâliyle İnternet Kurulu şimdikinden daha farklı bir yapıya sahip, katılımın az olduğu ve Ulaştırma Bakanının başkanlık yaptığı bir kurul yapısı taşıyordu
46_İnternet Kurulunda Hangi Temsilcilikler Vardır? Devlet, Adalet, İçişleri, Ulaştırma Bakanlığı temsilcileri, Üniversiteler, Radyo Televizyon Üst Kurulu, Telekomunikasyon Kurumu, TÜBİTAK, İnternet Servis Sağlayıcılar, erişim sağlayıcılar, altyapı
hizmeti veren kuruluşlar ve teknoloji sektörü temsilcileri ve ilgili sivil toplum kuruluşları temsilcilerini oluşturduğu geniş katılıma sahip bir kurul hâlini almıştır
47_İnternet Kurulunun Görevleri Nedir? Ülkemizde İnternet ağı ile ilgili planlama, koordinasoyn, izleme, öneri oluşturma, eğitim v.b. alanlarda projeler yürütümektedir. Bu alanda izleme, filtreleme ve engelleme yapılacak içeriği haiz yayınların tespiti ve benzeri konularda öneriler yapmak Kurulun başlıca görevlerindendir. Kurul kararlarının icrası ise, TİB tarafından yerine getirilecektir
48_TİB Ne Zaman Kuruldu? 23 Temmuz 2005 tarihinde 5397 sayılı Kanun ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu bünyesinde, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı kurulmuştur
49_TİB’in Kuruluşunun TeMel Amacı Nedir? telekomünikasyon yoluyla yapılacak iletişimin tespiti, dinlenmesi, sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi ve kayda alınması işlemlerini istihbari amaçlı olarak merkezî bir kuruluştan yürütme düşüncesidir
50_TİB’in Bu Kanun Kapsamındaki Görev Ve Yetkileri Şunlardır: (4) Kanunlarla verilen diğer yetki ve görevleri saklı kalmak kaydıyla, Başkanlığın bu Kanun kapsamındaki görev ve yetkileri şunlardır:
Bakanlık, kolluk kuvvetleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile içerik, yer ve erişim sağlayıcılar ve ilgili sivil toplum kuruluşları arasında koordinasyon oluşturarak İnternet ortamında yapılan ve bu kanun kapsamına giren suçları oluşturan içeriğesahip faaliyet ve yayınları önlemeye, İnternetin güvenli kullanımını sağlamaya, bilişim şuurunu geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmak, bu amaçla, gerektiğinde, her türlü giderleri yönetmelikle belirlenecek esas ve usûller dâhilinde Kurumca karşılanacak çalışma kurulları oluşturmak.
İnternet ortamında yapılan yayınların içeriklerini izleyerek bu kanun kapsamına giren suçların işlendiğinin tespiti hâlinde, bu yayınlara erişimin engellenmesine yönelik olarak bu kanunda öngörülen gerekli tedbirleri almak.
İnternet ortamında yapılan yayınların içeriklerinin izlenmesinin hangi seviye, zaman ve şekilde yapılacağını belirlemek.
Kurum tarafından işletmecilerin yetkilendirilmeleri ile mülkî idare amirlerince ticarî amaçlı toplu kullanım sağlayıcılara verilecek izin belgelerinde filtreleme ve bloke etmede kullanılacak sistemlere ve yapılacak düzenlemelere yönelik esas ve usûlleri belirlemek
İnternet ortamındaki yayınların izlenmesi suretiyle bu kanunun 8’inci maddesinin birinci fıkrasında sayılan suçların işlenmesini önlemek için izleme ve bilgi ihbar merkezi dahil, gerekli her türlü teknik altyapıyı kurmak veya kurdurmak, bu altyapıyı işletmek veya işletilmesini sağlamak
İnternet ortamında herkese açık çeşitli servislerde yapılacak filtreleme, perdeleme ve izleme esaslarına göre donanım üretilmesi veya yazılım yapılmasına ilişkin asgari kriterleri belirlemek.
Bilişim ve İnternet alanındaki uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak
Bu kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasında sayılan suçların, İnternet ortamında işlenmesini konu alan her türlü temsilî görüntü, yazı veya sesleri içeren ürünlerin tanıtımı, ülkeye sokulması, bulundurulması, kiraya verilmesi veya satışının önlenmesini teminen yetkili ve görevli kolluk kuvvetleri ile soruşturma mercilerine, teknik imkânları dahilinde gereken her türlü yardımda bulunmak ve koordinasyonu sağlamak
51_İnternet Daire Başkanlığının Görevleri, Telekomunikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Tespiti, Dinlenmesi, Sinyal Bilgilerinin Değerlendirilmesi ve Kayda Alınmasına Dair Usul ve Esaslar ile Telekomunikasyon İletişim Başkanlığının Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Yönetmelik’te gösterilmiştir. Anılan yönetmeliğin 22/A maddesinde İDB’nin görevleri,
a) 17 nci maddenin (j), (k), (l), (m), , (o), (p), ( r), (s), (t), ve (u) bentleri kapsamında sayılan görevleri yerine getirmek ve buna ilişkin iş ve işlemleri yürütmek, Bu yönetmeliğin ilgili bentleri şöyledir:
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun kapsamında Ulaştırma Bakanlığı, kolluk kuvvetleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile içerik, yer ve erişim sağlayıcılar ve ilgili sivil toplum kuruluşları arasında koordinasyon oluşturarak İnternet ortamında yapılan ve 5651 sayılı Kanun kapsamına giren suçları oluşturan içeriğe sahip faaliyet ve yayınları önlemeye yönelik çalışmalar yapmakbu amaçla gerektiğinde, her türlü giderleri kurumca karşılanacak çalışma kurulları oluşturmak,
İnternet ortamında yapılan yayınların içeriklerini izleyerek, 5651 sayılı Kanun kapsamına giren suçların işlendiğinin tespiti hâlinde, İnternet ortamında yapılan yayınlara erişimin engellenmesine yönelik olarak 5651 sayılı Kanun’la öngörülen tedbirleri almak,
İnternet ortamında yapılan yayınların içeriklerinin izlenmesinin hangi seviye, zaman ve şekilde yapılacağını belirlemek,
Kurum tarafından işletmecilerin yetkilendirilmeleri ile mülkî idare amirlerince ticarî amaçlı toplu kullanım sağlayıcılara verilecek izin belgelerinde filtreleme ve bloke etmede kullanılacak sistemlere ve yapılacak düzenlemelere yönelik esas ve usûlleri belirlemek,
İnternet ortamındaki yayınların izlenmesi suretiyle, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan; intihara yönlendirme (madde 84), çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra), uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190), sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194), müstehcenlik (madde 226), fuhuş (madde 227), kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228) suçları ile 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun’da yer alan suçların işlenmesini önlemek için izleme ve bilgi ihbar merkezi dâhil, gerekli her türlü teknik altyapıyı kurmak veya kurdurmak, bu altyapıyı işletmek veya işletilmesini sağlamak,
İnternet ortamında herkese açık çeşitli servislerde yapılacak filtreleme, perdeleme ve izleme esaslarına göre donanım üretilmesi veya yazılım yapılmasına ilişkin asgarî kıriterleri belirlemek,
bendinde sayılan suçların, İnternet ortamında işlenmesini konu alan her türlü temsilî görüntü, yazı veya sesleri içeren ürünlerin tanıtımı, ülkeye sokulması, bulundurulması, kiraya verilmesi veya satışının önlenmesini teminen yetkili ve görevli kolluk kuvvetleri ile soruşturma mercilerine, teknik imkânları dâhilinde gereken her türlü yardımda bulunmak ve koordinasyonu sağlamak,
İnternet Kurulu ile gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlamak; İnternet Kurulunca izleme, filtreleme ve engelleme yapılacak içeriği haiz yayınların tespiti ve benzeri konularda yapılacak öneriler ile ilgili gerekli her türlü tedbir veya kararları almak,
İlgili mevzuat kapsamında hâkim, mahkeme veya Cumhuriyet savcısı tarafından verilen erişimin engellenmesi kararlarını uygulamak ve buna ilişkin iş ve işlemleri yürütmek,
İçeriği, bendinde belirtilen suçları oluşturan yayınların içerik veya yer sağlayıcısının yurt dışında bulunması hâlinde veya içerik veya yer sağlayıcısı yurt içinde bulunsa bile, içeriği çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra) ve müstehcenlik (madde 226) suçlarını oluşturan yayınlara ilişkin olarak resen erişimin engellenmesi kararı vermek ve bu kararı, erişim sağlayıcısına bildirerek gereğinin derhal ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren yirmi dört saat içinde yerine getirilmesini istemek,
(t) bendine göre verilen erişimin engellenmesi kararının konusunu oluşturan yayını yapanların kimliklerinin belirlenmesi hâlinde, Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunmak,
b) Başkanlığın bilişim ve İnternet alanındaki faaliyetleri için gerekli sistemleri oluşturmak, altyapıyı kurmak, kurdurmak, geliştirmek, işletmek, bakım ve onarımlarını yapmak veya yaptırmak ve bu alandaki teknolojik gelişmeleri takip etmek ve Başkana görüş bildirmek
c) Erişim sağlayıcılar ve yer sağlayıcılar ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek,
d) İnternet toplu kullanım ve sağlayıcılarıyla ilgili olarak mevzuatta Başkanlığa verilen görevleri yerine getirmek,
e) Başkanlığın bilişim ve İnternet alanındaki faaliyetleri ile ilgili yurt içi ve yurt dışı gelişmeleri takip etmek, bu kapsamda ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak ve gelişmelerin Başkanlık hizmetlerine yansıtılması için önerilerde bulunmak,
f) Başkan tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek olarak düzenlenmiştir.
Ünite 2 (Bilişim, İnsan Hakları ve Kişisel Verilerin Korunması)
52_20. Yüzyılın Sonunda Artık Bilişim Teknolojileri Her Yerdedir Örnek Şunlardır? Akıllı telefonlar, e-posta adresleri, kapalı devre televizyon sistemleri, sosyal paylaşım siteleri, sanal ağlarda sohbet odaları ve saymakla bitmeyecek daha pek çok bilişim ürünü kısa bir süre içinde yaygınlaşmış ve modern insanın yaşamında önemli bir yere kavuşmuştur
53_ Kişisel Veri Nedir? en genel tanımıyla, belirli ya da belirlenebilir bir kişiye ilişkin her türlü bilgidir
54_Unutulmamalıdır ki kişiyi doğrudan ya da dolaylı olarak belirlenebilir kılan bütün bilgiler kişisel veridir. Bir kişinin adresi, telefon numarası, pasaport numarası, resmi, ses kaydı, genetik bilgileri, cinsel tercihleri, dini inançları, sabıka kaydı, hobileri, ziyaret ettiği İnternet siteleri gibi bilgiler bu kapsamda değerlendirilecektir
55_Kişisel Verilerin Korunması Hukukunun Ortaya Çıkışında Temelde Üç Etkenin Bulunduğu Söylenebilir: çeşitli örgütlerce kişisel verilere duyulan gereksinim, teknolojideki gelişmeler, gözetim teknolojilerindeki gelişmeler nedeniyle duyulan kaygı
56_Rfıd Nedir? İngilizce bir deyim olan “Radio Frequency Identification”ın kısaltması olarak kullanılan RFID’nin tam Türkçe karşılığı: Radyo Frekanslı Tanımlamadır. Bu aracın kullanımı her geçen gün yaygınlaşmaktadır
57_Kişisel Verilerin Korunması, Kendisinden Daha Köklü Bir Tarihe Sahip Başka Hak Alanları İle Yakından İlişkilidir. Bunların Başında Neler Gelir? özel yaşamın gizliliği hakkı gelir. Ayrıca, kişisel verilerin korunması; düşünceyi açıklama özgürlüğü, bilgi edinme hakkı, haberleşme özgürlüğü gibi başka bazı değerlerle de kimi zaman karşılıklı destekleme, kimi zaman çatışma halindedir
58_Kişisel Verilerin Korunması Hakkının Çoğu Zaman Özel Yaşamın Gizliliği Hakkına İlişkin Hükümler İle Hukuksal Olarak Temellendirildiği Görülmektedir. Hatırlatmak gerekir ki Birleşmiş Milletler Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi (m.17), BM Bireysel ve Siyasal Haklar Şartı (m.12), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (m.8) gibi pek çok önemli insan hakları metninde özel yaşamın gizliliği temel bir insan hakkı olarak kabul edilmiştir
59_ Kişisel Verilerin Korunması Hakkı Neye Hizmet Etmektedir? insan onuru ve temel özgürlükler gibi çok daha geniş bir alana hizmet etmektedir
60_ Kişisel Verilerin Korunması Neyi Amaçlamaktadır? günümüz bilişim teknolojileri karşısında kişisel bilgileri sınırsız bir şekilde toplanan, kullanılan, devredilen bireyin korunmasını amaçlamaktadır
61_Alman Anayasa Mahkemesi Kararında Alman Temel Yasasının (Grundgesetz) insan onurunun ve kişiliğin korunması hakkına ilişkin hükümlerini temel almıştır. Ayrıca bu hükümlerden hareketle yeni bir hakkı: “bilgilerin geleceğini belirleme hakkı”nı (informationalle Selbstbestimmung) türetmiştir
62_ Özel Yaşam, Tanınması Kolay, Tanımlanması Güç Bir Olgudur Bu Çemberler Ortak Özellikleri Bakımından Üç Grupta Toplanabilir. “Genel yaşam alanı” olarak adlandırılabilecek dış çember, kişinin herkesle paylaşabileceği, kamu-
ya açık yaşam alanlarını içerir. İkinci olarak “kişinin özel yaşam alanı”, belirli kimselerle ve belirli ölçüde paylaştığı yaşam parçalarını kapsar. En içte kalan “sır alanı” ise kişinin yalnızca kendine saklamak istediği alanı oluşturur ve özel yaşam içinde değerlendirilir
63_ Kişinin Sır Alanı İçerisinde Yer Alan nedir? cinsel yaşamı, dinsel tercihleri, ırksal kökeni gibi konulara ilişkin veriler, hassas veri olarak kabul edilmekte ve daha özel bir korumaya tabi tutulmaktadır
64_ Prosser’a Göre Özel Yaşamın Gizliliği Hakkı Dört Tür Haksız Fiile Karşı, Dört Tür Çıkarı Korumaktadır. Bunlar Şu Şekilde Belirlenebilir Haksız Fiiller
Çıkarlar
Kişinin özel yaşamına ilişkin utanç verici durumların kamuya açıklanması
Kişinin şeref ve onuru
Kişinin topluma yanlış tanıtılması
Kişinin şöhreti ve adı
Kişinin adının veya resminin çıkar sağlamak amacıyla kullanılması
Kişinin adından ve resminden doğan maddi çıkarları
Kişinin sükunetinin yalnızlığının gizlerinin ve özel yaşamını ihlali
Kişinin manevi bütünlüğü