ÜNİTE – 8 => OLAY YERİ YÖNETİMİ
OLAY YERİ VE HEDEFLERİ
Acilen bölgeye giden keşif ekiplerinden sonra arama ve kurtarma ekipleri, yerel afet gönüllüleri veya
profesyonel ekipler olay yerine varır varmaz yapacakları işler sırasıyla şunlardır:
ð Komutayı üstelenmek
ð Olayı değerlendirmek
ð Olay yerini kısımlama ya da güvenlik çemberlerini oluşturmak
ð Olay Komuta Merkezinin yerini seçmek
ð Güvenlik görevlilerini belirlemek
ð Hazırlanma alanını oluşturmak
Şehir ve kırsal olmak üzere 2 tip arama ve kurtarma vardır. Arama ve kurtarmanın başlıca evreleri
aşağıdaki gibidir:
ð Sistematik Arama
ð Havadan Keşif
ð Yer ve yeraltında
ð İleri arama – eğitimli köpekler ve hassas cihazlar
ð Afetzedelerin yerlerinin belirlenmesi
ð Kurtarma veya çıkartma
ð Sağlık durumunu sabitleme ve sağlık kurumlarına ulaştırma
Arama ve kurtarmada yaşanabilecek problemler:
ð Güvenlik
ð İkincil afetler
ð Uyum
ð Medya, seyirci topluluğu (afet turistleri, afet hırsızları)
ð Eğitimsiz ilk müdahaleci ve gönüllüler şeklinde sıralanabilir.
GÜVENLİK ÇEMBERLERİ
(KBRN) olayı gerçekleştiğine dair bir ihbarı alındığında olay yerinde tespit, keşif ve güvenli bölgelerin
oluşturulması genellikle Sivil Savunma KBRN timlerindeki veya itfaiyelerdeki görevli ekipler tarafından
gerçekleştirilir. Bu ekipler;
ð Keşif ve tespit ekibi
ð Kurtarma ve ilk yardım ekibi
ð Dekontaminasyon ekibidir.
Güvenlik bölgelerinin özellikleri kısaca şöyledir:
Sıcak bölge olayın olduğu yerin hemen etrafıdır ve en çok kontamine olmuş alandır. Bu alanın sınırı
şu şekillerde belirlenir:
Kimyasal Tehlike Durumunda;
ð Cihaz göstergesindeki en düşük değer temel alınarak işaretleme yapılır.
ð Radyasyon Tehlikesinde; 0.01 mSv veya 1 mikro Sv değeri temel alınır.
Biyolojik Kirlenme Durumunda;
ð Cihazla anında tespit edilemediğinden, sağlık ekiplerince belirlenir.
Sıcak Bölge aslında bir bulaşma (kontaminasyon) alanıdır. Bu bölgede;
ð Uygun koruyucu giysi ile girilmelidir.
ð Sınırlı sayıda insanın girmesinde yarar vardır.
ð Bu alandaki her şey kontamine kabul edilir.
ð İki sedye için dört taşıyıcı bir de ekip sorumlusu olmak üzere beş personel görev yapar.
Personel sayısı olayın büyüklüğüne göre değişebilir.
ð Kazazedenin kirletici madde ile irtibatı kesilir.
ð Kazazedede ılık bölgeye taşınır.
ð Sıcak bölgeden ayrılırken herkes ve her şey dekontamine edilmelidir.
Ilık bölge (triaj ve temizlik zonu):
Sıcak bölgeden ılık bölgeye tahliye edilenleri yönlendirmek ve dekontamine etmek için biri ekip
sorumlusu, ikisi dekontaminasyon görevlisi olmak üzere üç personel görevlendirilir.
Bu bölgenin sınırı şu şekillerde belirlenir:
ð Kimyasal tehlikede; meteorolojik şartlar göz önüne alınarak sıcak bölge sınırından 100-250 m
uzaklaşarak belirlenir.
ð Radyasyon tehlikesinde; 0.01 mSv değeri esas alınır.
ð Biyolojik kirlenmede; sağlık ekiplerince belirlenir.
Soğuk bölge (tedavi ve destek zonu):
ð Ilık bölge sınırından itibaren bir güvenlik çemberi oluşturulur ve bölgeye giriş çıkışlar kolluk
kuvvetlerince kontrol altına alınır.
ð Personelin çalışırken koruyucu giysiler giymesi gerekmeyen güvenli alandır.
ð Personelin toplandığı, komuta merkezinin kurulduğu, ilk yardım ve tedavinin yapıldığı yerdir.
ð Basın bilgilendirme merkezi burada kurulabilir.
ð Komuta merkezi, acil bakım, nakletme, tıbbi gözlem ve rehabilitasyon alanları oluşturulur.
ÜNİTE – 9 => HAZIRLIK VE PLANLAMA
YENİ PLANLAMA ANLAYIŞI
Günümüzde afet planlarının hedefleri herhangi bir afet veya acil durumda:
ð Can ve Mal Güvenliğini Sağlamak
ð Çevreyi, Tarihi, Kültürel ve Doğal Varlıkları Korumak
ð Meydana Gelebilecek Zincirleme Olaylar ve İkincil Afetleri Önlemek
ð Hizmet/İş Sürekliliğinin Aksamaması için gerekli önlemleri almak
şeklinde genişletilmiştir.
Günümüzde planların hazırlanmasında planların dayandığı unsurlar.
Sonuç olarak iyi bir afet plan yazılması ve kullanılması için de şu 4 konuya dikkat edilmesi gerekir:
ð Pratiktir
ð Anlaşılırdır
ð Ulaşılabilirdir
ð Günceldir
MÜDAHALE PLANLAMASININ 10-ADIMI
ð Stratejik seviyede planlamaya inanmak ve karar vermek
ð Planlama takımını kurmak ve ekip olmak
ð Genel durum ve mevcut hazırlıkların belirlenmesi
ð Tehlike ve risk analizler ile birlikte zarar azaltma çalışmaları
ð Gönüllüler, karşılıklı yardımlaşma ve işbirliği anlaşmaları
ð Tahliye ve seyrekleştirme
ð Acil durum servislerinin ve merkezinin oluşturulması
ð Standart operasyon prosedürleri ve kontrol listeleri
ð Malzemeler, araç ve gereçler
ð Eğitim ve tatbikatlar
PLAN İZLEME VE GELİŞTİRME
Döngüsel olarak sürekli ve sistematik planlama yaklaşımı:
ð Güncel tehlikeleri, riskleri, afete maruz bölgeler, vb.’ini belirle
ð Güncel zarar görebilirlik ve hazırlık seviyelerini değerlendir
ð Planı yaz, eğitim ve tatbikat yaparak test edip geliştir
şeklinde özetlenebilir.
ÜNİTE – 10 => MÜDAHALE
TAHMİN VE ERKEN UYARI
Afetlerde erken uyarının amaçları beklenmedik ve uzun süreli afetlere karşı hazır olmak için,
ð Zararın ya da kayıpların önlenmesi ya da azaltılması,
ð İnsan yaşamının, ekonomik gelişmenin, kültürel mirasın, sağlık ve çevrenin korunması,
ð Yaşam kalitesinin sürdürülebilirliğinin sağlanması,
olarak sıralanabilir.
Başarılı bir erken uyarı sistemi için aşağıda kısaca açıklanan belli başlı 4 etmen vardır:
ð Riskin Tespiti
ð İzleme ve Uyarı
ð Müdahale Kapasitesi
ð Yayma ve iletişim:
Erken uyarıda iletişimin başarılı olabilmesi için aşağıdaki 4 kural yerine getirilmelidir:
Kullanışlı – Verilen bilgi insanların öğrenmek istediği ve ihtiyacı olan bilgi olmalı.
Anlaşılır – Verilen bilgileri toplumun her kesimi doğru ve aynı şekilde algılayabilmeli.
Dakik – Bilgi hedef kitleye olması gereken zamanda ulaştırılabilmeli.
İnandırıcı – Yapılan tavsiye ve uyarılar toplumun her kesimi tarafından ciddiye alınmalı.
ETKİ VE İHTİYAÇ ANALİZİ
Afet müdahalesinde esas önceliği olan aşağıdaki beş ana fonksiyonun gerçekleştirilmesi temel
hedeftir:
ð Meydana gelen afetle ilgili haberleri ve afetin ilk sonuçlarını mümkün olan en kısa zamanda
toplamak,
ð Afetten etkilenmiş toplulukların durumu ve ihtiyaçlarını olabildiği kadar doğru olarak
belirlemek,
ð Personel, teçhizat ve mali kaynakları anında harekete geçirmek,
ð Belirlenmiş önceliklere göre, görev gruplarını harekete geçirmek ve performanslarını kontrol
etmek,
ð Performansın yetersiz görülmesi halinde veya muhtemel gelişmelere göre öncelikleri
değiştirmek ve görev gruplarını takviye etmek.
NOT=> Dünyada olası bir depremde oluşabilecek bina hasarının tahmini ile ilgili ekonomik analizlerde
kullanılan yaklaşımlardan en sık başvurulanları ise HAZUS, RAMP ve Türkiye’de ise HAZTÜRK olarak
sıralanabilir.
Her iki bina hasar tahmin metodolojisi yerel zemin özelliklerinin yapıların davranışı üzerindeki etki
derecesini içermektedir ve mevcut yapıların deprem sırasında görebilecekleri hasar seviyesini tahmin
etmektedir.
İzmir Deprem Master Planında kullanılan RAMP metodolojisinin temeli ise, bölgesel afet tedbirleri
stratejilerinin maliyet geçerliliğinin sistematik olarak belirlenmesidir.
Söz konusu metodoloji; (1) Sismik Afet Tanımı,
(2) Yapı tanımı,
(3) Hasar Tahmini,
(4) Güçlendirme ve tamirat maliyet tahmini,
(5) Fayda-Maliyet analizi ve
(6) Önceliklerin belirlenmesi olmak üzere altı ana bölümden meydana gelmektedir.
ACİL MÜDAHALE
Acil müdahale safhasında yapılan faaliyetler arasında;
ð Haber alma ve ulaşım
ð Etkinin ve ihtiyaçların belirlenmesi
ð Arama ve kurtarma
ð İlk yardım
ð Yaşam hatları (alt yapı ihtiyaçları)
ð Tahliye
ð Geçici iskân
ð Yiyecek, içecek, giyecek, yakacak temini
ð Güvenlik, Çevre sağlığı ve koruyucu hekimlik
ð Basın ve Halkla İlişkiler
ð Hasar Tespiti, Tehlikeli yıkıntıların ve enkazın kaldırılması vb. de sayılabilir.
ÖN İYİLEŞTİRME
ð İnsanın fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarını mümkün olduğunca karşılamaktır.
ð İnsani bir olayın geçtiği yerde ön iyileştirmenin başlatılmasıdır.
ð Çok yönlü işlemlerdir ve geliştirilmiş bilimsel esaslara göre yönlendirilir.
ð Amacı kendine yeterli, ulusça başarılan ve afet sonrası gelecekteki afetlere dirençli
iyileştirme çalışmalarına katkı süreçlerini başlatmaktır.
ð Toplumun güvenini sağlayan ve afete neden olan riskin altında yatan faktörlere yöneliktir.
Bağış Hizmet Grubu’nun Görevleri:
ð Gerekli olan ve olmayan bağışları belirler.
ð Beklenmeyen tekliflerin değerlendirir.
ð İrtibat sağlar.
ð Telefon bankasını (bağışla ilgili çağrı merkezini) yönetir.
ð Müdahale kademesinden iyileşme kademesine yumuşak bir geçiş sağlar.
ð Bağış istihbaratını yürütür.
ð Alandaki lojistiği koordine eder.
ð Medya ilgisini ve ilişkisini koordine eder.
ð Gönüllüler ve yeni oluşan organizasyonları koordine eder.
Bağışlanan Eşyaların Yönetimi:
ð Taşıma.
ð Alma/Kabul
ð Tasnif
ð Dağıtım
ÜNİTE – 11 => İYİLEŞTİRME
AFET YÖNETİMİNDE İYİLEŞTİRME
İyileştirme çalışmaları aşağıdaki 3 grupta toplanır:
ð Risk azaltma (uzun vadeli)
ð Yeniden inşa etme veya taşıma
ð İmar durumunda değişiklik, erken-uyarı sistemleri, bina ve deprem yönetmelikleri, sigorta,
vb.’ini gözden geçirme
İyileştirmenin en etkili olduğu alanlar;
ð Ön iyileştirme yapmak
ð Temel idari ve yerel yönetim fonksiyonlarını yeniden tesis etmek
ð Güvenliği sağlamak
ð Sosyal uyum ve uzlaşmayı sağlamak
ð Ulusal ve yerel ekonomik kapasiteyi geliştirmek
Afet iyileştirmesinde dikkate alınması gereken temel ilkeler/konular şunlardır:
ð İyileştirme, temel hizmetlerin, çevrenin, geçim vasıtalarının ve afetten etkilenen toplumun
yaşam standartlarının geliştirilmesi ile birlikte gelecekte etkili olabilecek risklerin azaltılması
için tüm fırsatları dikkate alan bir süreçtir.
ð Afetin etkilerine bağlı olarak, mevcut başa çıkma kapasiteleri, dış yardım ve destekler
önemlidir.
ð İyileştirme stratejisi, rehabilitasyon, iyileştirme, yeniden yapılanma ve kalkınma için
belirlenmiş standartlara uygun olmalıdır.
ð Toplum ve bireyler karar verme mekanizmalarına katılarak çalışmaları sahiplenmelidir.
ð İyileştirme sürecinde, savunmasızlığın ve gelecekteki tehlike maruziyetinin azaltılması için
bunların altında yatan nedenleri belirleyip üzerlerine gidilmesi gerekir.
ð Çevre ve doğal kaynak konuları da dikkate alınıp tüm sektörel iyileştirme ve yeniden
yapılanma planlarına mutlaka dâhil edilmelidir.
ÇOK-AMAÇLI İYİLEŞTİRME GRUPLARI
1 => Sosyal İyileştirme:
ð Toplum katılımını destekleme
ð Toplumsal güvenliği sağlama
ð Fiziksel/biyolojik sağlık
ð Ruh sağlığı / psikososyal sağlık
ð Halkı bilgilendirme ve yönlendirme hizmet grubu
ð Yerel yardım merkezleri
ð Toplum yararına çalışmayı destekleme ve koordinasyon
Bu iyileştirme grubu öncelikle doğru kaynakların birey ve aileler ölçeğinde doğru ihtiyaç sahiplerine
ulaştırılmasını planlar ve sağlar. Bunun için nüfusun cinsiyet ve yas, gelir düzeyi, din, dil, engellilik
gibi özelliklere göre dağılımı ve yasam koşulları gibi aşağıdaki konular bilinmelidir:
ð Toplam nüfus
ð Gelir
ð Konut
2 => Ekonomik İyileştirme:
ð Afetlerin maddi zararlarını belirleme, toplama, depolama ve değerlendirme
ð Afet harcamalarını belirleme, toplama ve depolama
ð Mevcut iş kapasitesini belirleme
ð İş olanaklarını araştırma, destekleme ve iş istihdamı sağlama
ð Sanayinin / ticari hizmetlerin ve olanakların araştırılması, desteklenmesi ve sağlanması
ð Yöresel özelliklere / geçim kaynaklarına göre (tarım, hayvancılık vb.) borçları belirleme ve
erteleme
ð Afet sonrası ödenek sağlama ve borçlandırma
ð Afet sigortaları
ð Vergileme seçenekleri
Ekonomik iyileştirme aşağıdaki farklı düzeydeki destekleri içermelidir:
Birey ve Aileler
ð Acil durum destek hizmetleri
ð Finansal planlama
ð Sigorta ve bankacılık desteği
İşletmeler
ð İş sürekliliği ve iyileştirme
ð Planlama desteği
ð Acil Durum Sonrası Kullanılacak Bina Desteği
ð Sigorta ve bankacılık desteği
ð Pazarlama desteği
3 => Çevresel İyileştirme:
ð Yer (coğrafik konum bilgisi) ile diğer fiziki coğrafik özellikler
ð Jeomorfoloji: Yer’in topografik özellikleri ile Yer’in batimetrik özellikleri
ð Jeoloji
ð İklim
ð Bitki örtüsü
ð Su havzası ile akaçlama alanı
Çevresel iyileştirme çalışmaları aşağıdaki konuları kapsar:
Biyolojik çeşitlilik ve ekosistem
ð Peyzaj
ð Atık ve kirlilik yönetimi
ð Doğal kaynaklar
Biyoçeşitlilik ve ekosistem
ð Arazi/Mülk Temizliği
ð Onarımları Planlama ve Önceliklendirme
ð Yapı ve İnşaat İşletmeciliği
ð Zararlılarla Mücadele
ð Vahşi Yaşam Yönetimi ve Bakımı
Hizmetler
ð Arazi/Mülk temizliği
ð Onarımları Planlama ve Önceliklendirme
ð Yapı ve İnşaat İşletmeciliği
Atık ve Çevre Kirliliği Yönetimi
ð Alt Yüklenicilerin Yönetimi
ð Geçici Kanalizasyon Yönetimi
ð Atık/Çöp toplama
Doğal Kaynaklar
ð Su Yönetimi
ð Ağaçlandırma
ð Park Yönetimi ve Onarım
ð Peyzaj
ð Madencilik faaliyetleri
4 => Fiziksel İyileştirme ve/ya da Yeniden Yapılanma:
Kısa ve orta dönemde:
ð Altyapı ve kritik kamusal hizmetler
ð Ulaşım altyapısının iyileştirilmesi ve bakımı
ð Enkaz kaldırma ve enkaz alanlarını belirleme
ð Kamu hizmet binalarının onarımı ve yeniden inşası
ð Kamusal hizmetlerin devamlılığını sağlama
Uzun dönemde:
ð Kalıcı yerleşimlere yönelik arazi kullanımı / yerleşime uygunluk / imar planları değerlendirme
ve revizyon
ð Yeni yerleşim yerlerinin tespiti / yer seçimi ve etüt proje
ð Tarihi yerleri / eserleri koruma
ð Çevresel etki / düzenleme
ð Hasar tespit ve Hak sahipliği ve borçlandırma
ð Konutların ve iş yerlerinin onarımı ve yeniden inşası
ð Halkla ilişkiler, takip, izleme ve değerlendirme
ð Kamusal / Devlet Hizmetlerini İyileştirmek
ð Kritik tesisleri, teçhizatı, dokuman ve kaydı koruma
ð Ulusal ve dış kaynaklı yardımları yönetme
ð Gönüllü teşkilatları / kuruluşları koordine etme
ð Toplumsal mutabakat sağlama
ð Paydaşları, özel hizmet ve ilgi gereken grupları ve toplumsal katılımı belirleme
ð İletişim sistemlerini iyileştirme
ð Halkı bilgilendirme ve yönlendirme
Fiziksel iyileştirme aşamasında enkaz yönetimi, afet yönetim biliminde önemli yeri olan bir
konudur. Enkaz yönetimi konuları 4 ana başlık altında incelenip iyileştirme evresinde uygulanır:
ð Yıkma ve kaldırma
ð Biriktirme
ð Azaltma
ð Yok etme
AFET İYİLEŞTİRME PLANI
İyileştirmenin planlanması için aşağıdaki konulara özellikle dikkat edilmelidir:
ð Konut ihtiyacının tahmini
ð Kullanılabilir konut stoğunun saptanması
ð Konut kaynakları
ð Kiralıklar
ð Geçici konutlar ve parklar
UYGULAMA VE İZLEME
Faklı kaynaklardan temin edilmesi gereken mali yardım, devlet veya uluslararası kurum ve
kuruluşlardan sağlanabilir. Bunun için;
ð Her bir kurum ve kuruluş, afet veya acil durum sonrasında normale dönüş için bir İş veya
Hizmet Sürekliliği ile İyileştirme Planına sahip olmalı
ð Tüm hasar ve kayıpların ayrıntılı bir şekilde kayıt altına alınması gerekir. Mümkün olduğunca
kayıtlara çizimler ve fotoğraflar da dahil edilmeli
ð Yardım için mümkün olduğunca erken başvurmak önemli ve gerekli
ð Mümkün olduğunda hızlı bir şekilde ve en az aksama ile acil durum operasyonlarından
normal operasyonlara geçilmeli
ð Son olarak, afet acil yardım planı afet ve/veya acil durum sonrası tespit edilen ihtiyaç ve
problemlere göre düzeltilip geliştirilmeli.
ÜNİTE – 12 => YENİDEN YAPILANMA
Türkiye’de afetlerdeki kayıp ve yıkımların belli başlı nedenleri şunlardır:
ð Plansız kentleşme
ð Güvenli ve yerleşime uygun olmayan alanlarında yapılaşma
ð Dayanımı ve malzeme kalitesi düşük, yüksek yapısal riskli binalar
ð Yapı denetim yetersizliği
ð Yetkin iş gücü yetersizliği
ð Mühendislik hizmeti görmemiş yapı yoğunluğu
ð Kaçak yapılaşma
YENİDEN İNŞA
ð Kahramanlık: Afet anından başlayıp bir hafta sonrasına kadar sürer.
ð Balayı: Birlik beraberlik içinde olmak ve dayanışma duygusuyla bir kaç hafta sürer.
ð Düş kırıklığı: Bir aydan bir-iki yıla kadar bir süreyi kapsar. Dayanışma ve yardım kampanyaları
sona erer ve birçok sorun çözümsüz kalır.
ð Yeniden yapılanma: Gerçekten başlarına ne geldiğini ve toplumu fiziksel yapılanmanın daha
iyisini geliştirmek (yapı ve inşa etmek), daha iyiye döndürmek için sosyal, kültürel değişime
uğramasını da sağlamak için neler yapabileceklerinin anlaşılmaya başlandığı son aşamadır.
Fiziksel yeniden yapılanma kapsamında yapılan bazı çalışmalar şunlardır:
ð Yeniden mekânsal planlama çalışmaları
ð Kentsel çevre planlaması
ð Kentsel Dönüşüm
ð Altyapı tesisleri güçlendirme ve/veya yenileme çalışmaları
ð Tamir ve güçlendirme çalışmaları
ð Kalıcı konutların inşası
ð Diğer sosyal hizmet tesisleri
ð Ticari hayatın gelişmesi
HASAR TESPİT
Hak sahipliği:
Konut ve iş yerlerinin afetten hasar gördüğü tespit edilen mülk sahipleri,
Fakat;
ð Yukarıda hak sahibi olabilecekleri belirtilen kişiler veya bunların eşlerine ait o yerde
sağlam ve müstakil aynı cins binaları olanlar,
ð Kiracı ve misafir durumda olanlar,
ð Hasar gören konut ve iş yerlerinin mülkiyetine sahip tüzel kişiler,
ð Kendilerine ait olmayan arsa veya arazi üzerine inşaat ruhsatı almaksızın konut ve işyeri
yapanlar,
ð Yer kayması, su baskını, kaya düşmesi ve benzeri sebeplerle imar planında yapı yapılması
sakıncalı olarak belirlenen yerlerden ruhsatsız olarak yapılan yapıların sahipleri, hak sahibi
olamazlar.
Ön Hasar Tespit/Hızlı Hasar Tespit: Afet ve acil durumun meydana geldiği yerde, müdahale ve geçici
barınma sırasında hasarın yoğun olduğu bölgeler ile can ve mal güvenliği açısından oturulması
sakıncalı olup yıktırılması gereken binaların belirlenmesi ve afet ve acil durum bölgesinde alınacak
öncelikli tedbirler ve yapılması gereken acil yardım ile kesin hasar tespitleri için gereken bilgilerin
sağlanmasına yöneliktir.
Hasar Tespit: Bir afet olayının meydana gelmesinden sonra, afetin meydana geldiği yerde bulunan,
gerçek ve tüzel kişilere ait konutlar, iş yerleri, sanayi tesisleri, kamu binaları ve tesislerinin afet
sebebiyle gördüğü hasar derecelerini hak sahipliği, sigortacılık işlemlerini belirleyen başta AFAD ve
DASK tarafından yürütülen teknik ve yasal faaliyetlerdir.
YENİDEN YAPILANMANIN ADIMLARI
ð Sürdürülebilir Kentsel Dönüşüm
ð Yeni Yerleşme Yerlerinin Ön Tespiti
ð Yeni Yerleşim Yerlerinin Seçimi
ð Geçici Barınma Ünitelerinin Ön Analizi
ð Hak Sahipliği-Borçlandırma ve İtiraz Süreci
ð Yeni Yerleşme Yerlerinin Temini, Planlanması ve Devir - Temliki
ð Yapım Çalışmaları
ð Denetim Hizmetleri
ð Kalıcı İskân Süreci
ÜNİTE – 13 => HALK EĞİTİMİ
TEMEL KORUNMA DAVRANIŞLARI
Çök-Kapan-Tutun
Kilitlen ve Yat
Yerinde Sığınak
Tahliye
PASS:
Pimi çek,
Ateşe yönelt,
Sık,
Süpür.
KAOS:
Kurtarın
Alarm verin
Oksijensiz bırakın
Söndürün ya da terk et
BİLİNÇLENDİRME KAMPANYALARI
Toplumu bilgilendirmek, eğitmek ve farkındalığı artırmak
Bireysel hazırlığı arttırmak ve yaygınlaştırmak
Ortak amaç ve dil birliği oluşturmak ile birlikte problemi gündemde tutmak
Toplumu cesaretlendirmek, motivasyonu, iyi niyeti arttırmak ve bireysel sorumluluklarını
yerine getirmek üzere harekete geçirmek
Bilinçlendirme kampanyaları yürütmede takip edilmesi gereken 4 adım kısaca şöyledir:
1. ADIM: TEHLİKE VE RİSKLERİ ARAŞTIRMA
2. ADIM: KİTLE ANALİZİ
3. ADIM: GELİŞTİRME/UYGULAMA
4. ADIM: DEĞERLENDİRME
KAMU SPOTLARI
Konular
Bina Yangınları ve Ateşten Korunma
Deprem
Heyelan
Hortumlar
Kış Fırtınaları
Kuvvetli Rüzgâr Fırtınaları
Orman ve Çalı Yangınları
Seller
Sıcak Hava Dalgaları
Yıldırım, Şimşek
SAĞLIKTA İLK YARDIM
Sara nöbeti geçirenlere ilk yardım.
Bayılanlara ilk yardım.
Kalp krizi geçirenlere ilk yardım.
Alkol komasına girenlere ilk yardım.
Kol ve bacak kırılmalarında ilk yardım.
Zehirlenmelere karşı ilk yardım.
Yılan sokmalarında ilk yardım.
Deri dışındaki kanamalar için ilk yardım.
ÜNİTE – 14 => TATBİKAT VE ALIŞTIRMALAR
FARKINDALIK VE YÖNLENDİRME
Bu tür bir tatbikatın yaklaşık süresi 1 - 2 saattir.
Resmî nitelikte olmayan bir grup tartışması
Gerilimi çok düşük
Katılımcılar görevleriyle, planlarla, yöntemlerle ve aletlerle tanıştırılır.
Aynı zamanda sorumlulukların, eşgüdümün ve atanmayla ilgili sorular/sorunlar ve çözümleri
tartışılır.
Yeni oluşan riskler (nükleer, sanayi tesisi, vb.) ele alınır.
ALIŞTIRMA VE EZGERSİZLER
Alıştırma: Bu tür bir tatbikatın yaklaşık süresi 1.5 - 2 saattir.
Yürütücünün kontrolünde gerçekleştirilir.
Ya tek bir işleyimi ya da tek bir kurumun işlevi test edilir.
Yeni aletlere yönelik eğitim verilir, beceri kazandırılır.
Yeni kurallar ve yöntemler geliştirilir.
Mevcut yetenekleri korumayı ve deneyim kazanmayı hedefler.
Egzersiz: Bu tür bir tatbikatın yaklaşık süresi 1 saattir.
NOT => Türkiye'de 12 Kasım haftası, okullarda “Deprem Anma ve Hazırlık” haftasıdır.
Planlayıcılar Ve/Veya Yöneticiler İçin Tatbikat Hazırlıkları
1. Acil müdahale ve hazırlıklarıyla uğraşacak özel ekipler oluşturduktan sonra, her ekibin
sorumlulukları ve önerilen hazırlıkların tartışılacağı özel bir toplantı yapın.
2. Tüm ekiplerle genel amaç ve kararları tartışmak.
3. Farklı tatbikatların ve amaçlarının açıklanması.
4. Binayı tahliye aşamalarının tartışılma ve saptanması.
5. Beklenmedik durumlar için planlama yapmak.
MASABAŞI TATBİKATI
Gerilimsiz bir ortam
Bir yönlendiricinin önderliğinde yürütülür.
Sınav niteliği taşımaz.
SÇözümlere yönelik bir süre baskısı yok
Gayriresmi bir ortam
Az miktarda ön hazırlık çalışması gerektirir.
Program yüklü değildir.
İŞLEVSEL TATBİKAT
Gerçek bir acil durumun simülasyonu / benzeşimi yapılır.
Senaryo oluşturulur, detaylandırılarak kurgulanır.
Tatbikat öncesi katılımcılara “bilgilendirme” yapılır.
Senaryo okunur, katılımcılara kaynaklar, temel kurallar, hedeflenen amaçlar, tatbikat süresi
vb. konularda bilgi verilir.
Mesajlar iletilerek tatbikat gerçek zamanda başlatılır.
Zaman baskısı nedeniyle ortam gerilimlidir ve gergindir.
SAHA TATBİKATI
Süre kısıtlıdır.
Yüksek gerilimli bir ortam
Tatbikat gerçek zamanda başlatılır ve yürütülür.
Gerçek duruma olabildiğince benzer.
Canlandırmada gerçek kişilerden yararlanılır.
Karmaşıktır.
Pahalı bir uygulamadır.
Gerekli tüm teçhizat/ekipman sahada yer alır.
Tatbikatların tasarlanmasında strateji GÖBEK kısaltması ile şu şekilde özetlenebilir:
Gerçekçi
Ölçülebilir
Basit
Elde edilebilir
Katkıya yönelik
Tatbikat ve tatbikat değerlendirmesinin amacı:
Planlarının, yönetmelik ve kılavuzlarının ne şekilde hazırlanması gerektiğini
Acil durum yönetim sisteminde yapılması gerekli değişiklikleri
Eğitim ve personel eksikliklerinin tespitini
Tatbikatın hedeflerini yakalayıp yakalayamadığını
Gerekli ekipmanların olup olmadığının tespitini
Plan ve müdahaleler açısından gerekli olan tatbikat sıklığını
belirlemektir.__
OLAY YERİ VE HEDEFLERİ
Acilen bölgeye giden keşif ekiplerinden sonra arama ve kurtarma ekipleri, yerel afet gönüllüleri veya
profesyonel ekipler olay yerine varır varmaz yapacakları işler sırasıyla şunlardır:
ð Komutayı üstelenmek
ð Olayı değerlendirmek
ð Olay yerini kısımlama ya da güvenlik çemberlerini oluşturmak
ð Olay Komuta Merkezinin yerini seçmek
ð Güvenlik görevlilerini belirlemek
ð Hazırlanma alanını oluşturmak
Şehir ve kırsal olmak üzere 2 tip arama ve kurtarma vardır. Arama ve kurtarmanın başlıca evreleri
aşağıdaki gibidir:
ð Sistematik Arama
ð Havadan Keşif
ð Yer ve yeraltında
ð İleri arama – eğitimli köpekler ve hassas cihazlar
ð Afetzedelerin yerlerinin belirlenmesi
ð Kurtarma veya çıkartma
ð Sağlık durumunu sabitleme ve sağlık kurumlarına ulaştırma
Arama ve kurtarmada yaşanabilecek problemler:
ð Güvenlik
ð İkincil afetler
ð Uyum
ð Medya, seyirci topluluğu (afet turistleri, afet hırsızları)
ð Eğitimsiz ilk müdahaleci ve gönüllüler şeklinde sıralanabilir.
GÜVENLİK ÇEMBERLERİ
(KBRN) olayı gerçekleştiğine dair bir ihbarı alındığında olay yerinde tespit, keşif ve güvenli bölgelerin
oluşturulması genellikle Sivil Savunma KBRN timlerindeki veya itfaiyelerdeki görevli ekipler tarafından
gerçekleştirilir. Bu ekipler;
ð Keşif ve tespit ekibi
ð Kurtarma ve ilk yardım ekibi
ð Dekontaminasyon ekibidir.
Güvenlik bölgelerinin özellikleri kısaca şöyledir:
Sıcak bölge olayın olduğu yerin hemen etrafıdır ve en çok kontamine olmuş alandır. Bu alanın sınırı
şu şekillerde belirlenir:
Kimyasal Tehlike Durumunda;
ð Cihaz göstergesindeki en düşük değer temel alınarak işaretleme yapılır.
ð Radyasyon Tehlikesinde; 0.01 mSv veya 1 mikro Sv değeri temel alınır.
Biyolojik Kirlenme Durumunda;
ð Cihazla anında tespit edilemediğinden, sağlık ekiplerince belirlenir.
Sıcak Bölge aslında bir bulaşma (kontaminasyon) alanıdır. Bu bölgede;
ð Uygun koruyucu giysi ile girilmelidir.
ð Sınırlı sayıda insanın girmesinde yarar vardır.
ð Bu alandaki her şey kontamine kabul edilir.
ð İki sedye için dört taşıyıcı bir de ekip sorumlusu olmak üzere beş personel görev yapar.
Personel sayısı olayın büyüklüğüne göre değişebilir.
ð Kazazedenin kirletici madde ile irtibatı kesilir.
ð Kazazedede ılık bölgeye taşınır.
ð Sıcak bölgeden ayrılırken herkes ve her şey dekontamine edilmelidir.
Ilık bölge (triaj ve temizlik zonu):
Sıcak bölgeden ılık bölgeye tahliye edilenleri yönlendirmek ve dekontamine etmek için biri ekip
sorumlusu, ikisi dekontaminasyon görevlisi olmak üzere üç personel görevlendirilir.
Bu bölgenin sınırı şu şekillerde belirlenir:
ð Kimyasal tehlikede; meteorolojik şartlar göz önüne alınarak sıcak bölge sınırından 100-250 m
uzaklaşarak belirlenir.
ð Radyasyon tehlikesinde; 0.01 mSv değeri esas alınır.
ð Biyolojik kirlenmede; sağlık ekiplerince belirlenir.
Soğuk bölge (tedavi ve destek zonu):
ð Ilık bölge sınırından itibaren bir güvenlik çemberi oluşturulur ve bölgeye giriş çıkışlar kolluk
kuvvetlerince kontrol altına alınır.
ð Personelin çalışırken koruyucu giysiler giymesi gerekmeyen güvenli alandır.
ð Personelin toplandığı, komuta merkezinin kurulduğu, ilk yardım ve tedavinin yapıldığı yerdir.
ð Basın bilgilendirme merkezi burada kurulabilir.
ð Komuta merkezi, acil bakım, nakletme, tıbbi gözlem ve rehabilitasyon alanları oluşturulur.
ÜNİTE – 9 => HAZIRLIK VE PLANLAMA
YENİ PLANLAMA ANLAYIŞI
Günümüzde afet planlarının hedefleri herhangi bir afet veya acil durumda:
ð Can ve Mal Güvenliğini Sağlamak
ð Çevreyi, Tarihi, Kültürel ve Doğal Varlıkları Korumak
ð Meydana Gelebilecek Zincirleme Olaylar ve İkincil Afetleri Önlemek
ð Hizmet/İş Sürekliliğinin Aksamaması için gerekli önlemleri almak
şeklinde genişletilmiştir.
Günümüzde planların hazırlanmasında planların dayandığı unsurlar.
Sonuç olarak iyi bir afet plan yazılması ve kullanılması için de şu 4 konuya dikkat edilmesi gerekir:
ð Pratiktir
ð Anlaşılırdır
ð Ulaşılabilirdir
ð Günceldir
MÜDAHALE PLANLAMASININ 10-ADIMI
ð Stratejik seviyede planlamaya inanmak ve karar vermek
ð Planlama takımını kurmak ve ekip olmak
ð Genel durum ve mevcut hazırlıkların belirlenmesi
ð Tehlike ve risk analizler ile birlikte zarar azaltma çalışmaları
ð Gönüllüler, karşılıklı yardımlaşma ve işbirliği anlaşmaları
ð Tahliye ve seyrekleştirme
ð Acil durum servislerinin ve merkezinin oluşturulması
ð Standart operasyon prosedürleri ve kontrol listeleri
ð Malzemeler, araç ve gereçler
ð Eğitim ve tatbikatlar
PLAN İZLEME VE GELİŞTİRME
Döngüsel olarak sürekli ve sistematik planlama yaklaşımı:
ð Güncel tehlikeleri, riskleri, afete maruz bölgeler, vb.’ini belirle
ð Güncel zarar görebilirlik ve hazırlık seviyelerini değerlendir
ð Planı yaz, eğitim ve tatbikat yaparak test edip geliştir
şeklinde özetlenebilir.
ÜNİTE – 10 => MÜDAHALE
TAHMİN VE ERKEN UYARI
Afetlerde erken uyarının amaçları beklenmedik ve uzun süreli afetlere karşı hazır olmak için,
ð Zararın ya da kayıpların önlenmesi ya da azaltılması,
ð İnsan yaşamının, ekonomik gelişmenin, kültürel mirasın, sağlık ve çevrenin korunması,
ð Yaşam kalitesinin sürdürülebilirliğinin sağlanması,
olarak sıralanabilir.
Başarılı bir erken uyarı sistemi için aşağıda kısaca açıklanan belli başlı 4 etmen vardır:
ð Riskin Tespiti
ð İzleme ve Uyarı
ð Müdahale Kapasitesi
ð Yayma ve iletişim:
Erken uyarıda iletişimin başarılı olabilmesi için aşağıdaki 4 kural yerine getirilmelidir:
Kullanışlı – Verilen bilgi insanların öğrenmek istediği ve ihtiyacı olan bilgi olmalı.
Anlaşılır – Verilen bilgileri toplumun her kesimi doğru ve aynı şekilde algılayabilmeli.
Dakik – Bilgi hedef kitleye olması gereken zamanda ulaştırılabilmeli.
İnandırıcı – Yapılan tavsiye ve uyarılar toplumun her kesimi tarafından ciddiye alınmalı.
ETKİ VE İHTİYAÇ ANALİZİ
Afet müdahalesinde esas önceliği olan aşağıdaki beş ana fonksiyonun gerçekleştirilmesi temel
hedeftir:
ð Meydana gelen afetle ilgili haberleri ve afetin ilk sonuçlarını mümkün olan en kısa zamanda
toplamak,
ð Afetten etkilenmiş toplulukların durumu ve ihtiyaçlarını olabildiği kadar doğru olarak
belirlemek,
ð Personel, teçhizat ve mali kaynakları anında harekete geçirmek,
ð Belirlenmiş önceliklere göre, görev gruplarını harekete geçirmek ve performanslarını kontrol
etmek,
ð Performansın yetersiz görülmesi halinde veya muhtemel gelişmelere göre öncelikleri
değiştirmek ve görev gruplarını takviye etmek.
NOT=> Dünyada olası bir depremde oluşabilecek bina hasarının tahmini ile ilgili ekonomik analizlerde
kullanılan yaklaşımlardan en sık başvurulanları ise HAZUS, RAMP ve Türkiye’de ise HAZTÜRK olarak
sıralanabilir.
Her iki bina hasar tahmin metodolojisi yerel zemin özelliklerinin yapıların davranışı üzerindeki etki
derecesini içermektedir ve mevcut yapıların deprem sırasında görebilecekleri hasar seviyesini tahmin
etmektedir.
İzmir Deprem Master Planında kullanılan RAMP metodolojisinin temeli ise, bölgesel afet tedbirleri
stratejilerinin maliyet geçerliliğinin sistematik olarak belirlenmesidir.
Söz konusu metodoloji; (1) Sismik Afet Tanımı,
(2) Yapı tanımı,
(3) Hasar Tahmini,
(4) Güçlendirme ve tamirat maliyet tahmini,
(5) Fayda-Maliyet analizi ve
(6) Önceliklerin belirlenmesi olmak üzere altı ana bölümden meydana gelmektedir.
ACİL MÜDAHALE
Acil müdahale safhasında yapılan faaliyetler arasında;
ð Haber alma ve ulaşım
ð Etkinin ve ihtiyaçların belirlenmesi
ð Arama ve kurtarma
ð İlk yardım
ð Yaşam hatları (alt yapı ihtiyaçları)
ð Tahliye
ð Geçici iskân
ð Yiyecek, içecek, giyecek, yakacak temini
ð Güvenlik, Çevre sağlığı ve koruyucu hekimlik
ð Basın ve Halkla İlişkiler
ð Hasar Tespiti, Tehlikeli yıkıntıların ve enkazın kaldırılması vb. de sayılabilir.
ÖN İYİLEŞTİRME
ð İnsanın fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarını mümkün olduğunca karşılamaktır.
ð İnsani bir olayın geçtiği yerde ön iyileştirmenin başlatılmasıdır.
ð Çok yönlü işlemlerdir ve geliştirilmiş bilimsel esaslara göre yönlendirilir.
ð Amacı kendine yeterli, ulusça başarılan ve afet sonrası gelecekteki afetlere dirençli
iyileştirme çalışmalarına katkı süreçlerini başlatmaktır.
ð Toplumun güvenini sağlayan ve afete neden olan riskin altında yatan faktörlere yöneliktir.
Bağış Hizmet Grubu’nun Görevleri:
ð Gerekli olan ve olmayan bağışları belirler.
ð Beklenmeyen tekliflerin değerlendirir.
ð İrtibat sağlar.
ð Telefon bankasını (bağışla ilgili çağrı merkezini) yönetir.
ð Müdahale kademesinden iyileşme kademesine yumuşak bir geçiş sağlar.
ð Bağış istihbaratını yürütür.
ð Alandaki lojistiği koordine eder.
ð Medya ilgisini ve ilişkisini koordine eder.
ð Gönüllüler ve yeni oluşan organizasyonları koordine eder.
Bağışlanan Eşyaların Yönetimi:
ð Taşıma.
ð Alma/Kabul
ð Tasnif
ð Dağıtım
ÜNİTE – 11 => İYİLEŞTİRME
AFET YÖNETİMİNDE İYİLEŞTİRME
İyileştirme çalışmaları aşağıdaki 3 grupta toplanır:
ð Risk azaltma (uzun vadeli)
ð Yeniden inşa etme veya taşıma
ð İmar durumunda değişiklik, erken-uyarı sistemleri, bina ve deprem yönetmelikleri, sigorta,
vb.’ini gözden geçirme
İyileştirmenin en etkili olduğu alanlar;
ð Ön iyileştirme yapmak
ð Temel idari ve yerel yönetim fonksiyonlarını yeniden tesis etmek
ð Güvenliği sağlamak
ð Sosyal uyum ve uzlaşmayı sağlamak
ð Ulusal ve yerel ekonomik kapasiteyi geliştirmek
Afet iyileştirmesinde dikkate alınması gereken temel ilkeler/konular şunlardır:
ð İyileştirme, temel hizmetlerin, çevrenin, geçim vasıtalarının ve afetten etkilenen toplumun
yaşam standartlarının geliştirilmesi ile birlikte gelecekte etkili olabilecek risklerin azaltılması
için tüm fırsatları dikkate alan bir süreçtir.
ð Afetin etkilerine bağlı olarak, mevcut başa çıkma kapasiteleri, dış yardım ve destekler
önemlidir.
ð İyileştirme stratejisi, rehabilitasyon, iyileştirme, yeniden yapılanma ve kalkınma için
belirlenmiş standartlara uygun olmalıdır.
ð Toplum ve bireyler karar verme mekanizmalarına katılarak çalışmaları sahiplenmelidir.
ð İyileştirme sürecinde, savunmasızlığın ve gelecekteki tehlike maruziyetinin azaltılması için
bunların altında yatan nedenleri belirleyip üzerlerine gidilmesi gerekir.
ð Çevre ve doğal kaynak konuları da dikkate alınıp tüm sektörel iyileştirme ve yeniden
yapılanma planlarına mutlaka dâhil edilmelidir.
ÇOK-AMAÇLI İYİLEŞTİRME GRUPLARI
1 => Sosyal İyileştirme:
ð Toplum katılımını destekleme
ð Toplumsal güvenliği sağlama
ð Fiziksel/biyolojik sağlık
ð Ruh sağlığı / psikososyal sağlık
ð Halkı bilgilendirme ve yönlendirme hizmet grubu
ð Yerel yardım merkezleri
ð Toplum yararına çalışmayı destekleme ve koordinasyon
Bu iyileştirme grubu öncelikle doğru kaynakların birey ve aileler ölçeğinde doğru ihtiyaç sahiplerine
ulaştırılmasını planlar ve sağlar. Bunun için nüfusun cinsiyet ve yas, gelir düzeyi, din, dil, engellilik
gibi özelliklere göre dağılımı ve yasam koşulları gibi aşağıdaki konular bilinmelidir:
ð Toplam nüfus
ð Gelir
ð Konut
2 => Ekonomik İyileştirme:
ð Afetlerin maddi zararlarını belirleme, toplama, depolama ve değerlendirme
ð Afet harcamalarını belirleme, toplama ve depolama
ð Mevcut iş kapasitesini belirleme
ð İş olanaklarını araştırma, destekleme ve iş istihdamı sağlama
ð Sanayinin / ticari hizmetlerin ve olanakların araştırılması, desteklenmesi ve sağlanması
ð Yöresel özelliklere / geçim kaynaklarına göre (tarım, hayvancılık vb.) borçları belirleme ve
erteleme
ð Afet sonrası ödenek sağlama ve borçlandırma
ð Afet sigortaları
ð Vergileme seçenekleri
Ekonomik iyileştirme aşağıdaki farklı düzeydeki destekleri içermelidir:
Birey ve Aileler
ð Acil durum destek hizmetleri
ð Finansal planlama
ð Sigorta ve bankacılık desteği
İşletmeler
ð İş sürekliliği ve iyileştirme
ð Planlama desteği
ð Acil Durum Sonrası Kullanılacak Bina Desteği
ð Sigorta ve bankacılık desteği
ð Pazarlama desteği
3 => Çevresel İyileştirme:
ð Yer (coğrafik konum bilgisi) ile diğer fiziki coğrafik özellikler
ð Jeomorfoloji: Yer’in topografik özellikleri ile Yer’in batimetrik özellikleri
ð Jeoloji
ð İklim
ð Bitki örtüsü
ð Su havzası ile akaçlama alanı
Çevresel iyileştirme çalışmaları aşağıdaki konuları kapsar:
Biyolojik çeşitlilik ve ekosistem
ð Peyzaj
ð Atık ve kirlilik yönetimi
ð Doğal kaynaklar
Biyoçeşitlilik ve ekosistem
ð Arazi/Mülk Temizliği
ð Onarımları Planlama ve Önceliklendirme
ð Yapı ve İnşaat İşletmeciliği
ð Zararlılarla Mücadele
ð Vahşi Yaşam Yönetimi ve Bakımı
Hizmetler
ð Arazi/Mülk temizliği
ð Onarımları Planlama ve Önceliklendirme
ð Yapı ve İnşaat İşletmeciliği
Atık ve Çevre Kirliliği Yönetimi
ð Alt Yüklenicilerin Yönetimi
ð Geçici Kanalizasyon Yönetimi
ð Atık/Çöp toplama
Doğal Kaynaklar
ð Su Yönetimi
ð Ağaçlandırma
ð Park Yönetimi ve Onarım
ð Peyzaj
ð Madencilik faaliyetleri
4 => Fiziksel İyileştirme ve/ya da Yeniden Yapılanma:
Kısa ve orta dönemde:
ð Altyapı ve kritik kamusal hizmetler
ð Ulaşım altyapısının iyileştirilmesi ve bakımı
ð Enkaz kaldırma ve enkaz alanlarını belirleme
ð Kamu hizmet binalarının onarımı ve yeniden inşası
ð Kamusal hizmetlerin devamlılığını sağlama
Uzun dönemde:
ð Kalıcı yerleşimlere yönelik arazi kullanımı / yerleşime uygunluk / imar planları değerlendirme
ve revizyon
ð Yeni yerleşim yerlerinin tespiti / yer seçimi ve etüt proje
ð Tarihi yerleri / eserleri koruma
ð Çevresel etki / düzenleme
ð Hasar tespit ve Hak sahipliği ve borçlandırma
ð Konutların ve iş yerlerinin onarımı ve yeniden inşası
ð Halkla ilişkiler, takip, izleme ve değerlendirme
ð Kamusal / Devlet Hizmetlerini İyileştirmek
ð Kritik tesisleri, teçhizatı, dokuman ve kaydı koruma
ð Ulusal ve dış kaynaklı yardımları yönetme
ð Gönüllü teşkilatları / kuruluşları koordine etme
ð Toplumsal mutabakat sağlama
ð Paydaşları, özel hizmet ve ilgi gereken grupları ve toplumsal katılımı belirleme
ð İletişim sistemlerini iyileştirme
ð Halkı bilgilendirme ve yönlendirme
Fiziksel iyileştirme aşamasında enkaz yönetimi, afet yönetim biliminde önemli yeri olan bir
konudur. Enkaz yönetimi konuları 4 ana başlık altında incelenip iyileştirme evresinde uygulanır:
ð Yıkma ve kaldırma
ð Biriktirme
ð Azaltma
ð Yok etme
AFET İYİLEŞTİRME PLANI
İyileştirmenin planlanması için aşağıdaki konulara özellikle dikkat edilmelidir:
ð Konut ihtiyacının tahmini
ð Kullanılabilir konut stoğunun saptanması
ð Konut kaynakları
ð Kiralıklar
ð Geçici konutlar ve parklar
UYGULAMA VE İZLEME
Faklı kaynaklardan temin edilmesi gereken mali yardım, devlet veya uluslararası kurum ve
kuruluşlardan sağlanabilir. Bunun için;
ð Her bir kurum ve kuruluş, afet veya acil durum sonrasında normale dönüş için bir İş veya
Hizmet Sürekliliği ile İyileştirme Planına sahip olmalı
ð Tüm hasar ve kayıpların ayrıntılı bir şekilde kayıt altına alınması gerekir. Mümkün olduğunca
kayıtlara çizimler ve fotoğraflar da dahil edilmeli
ð Yardım için mümkün olduğunca erken başvurmak önemli ve gerekli
ð Mümkün olduğunda hızlı bir şekilde ve en az aksama ile acil durum operasyonlarından
normal operasyonlara geçilmeli
ð Son olarak, afet acil yardım planı afet ve/veya acil durum sonrası tespit edilen ihtiyaç ve
problemlere göre düzeltilip geliştirilmeli.
ÜNİTE – 12 => YENİDEN YAPILANMA
Türkiye’de afetlerdeki kayıp ve yıkımların belli başlı nedenleri şunlardır:
ð Plansız kentleşme
ð Güvenli ve yerleşime uygun olmayan alanlarında yapılaşma
ð Dayanımı ve malzeme kalitesi düşük, yüksek yapısal riskli binalar
ð Yapı denetim yetersizliği
ð Yetkin iş gücü yetersizliği
ð Mühendislik hizmeti görmemiş yapı yoğunluğu
ð Kaçak yapılaşma
YENİDEN İNŞA
ð Kahramanlık: Afet anından başlayıp bir hafta sonrasına kadar sürer.
ð Balayı: Birlik beraberlik içinde olmak ve dayanışma duygusuyla bir kaç hafta sürer.
ð Düş kırıklığı: Bir aydan bir-iki yıla kadar bir süreyi kapsar. Dayanışma ve yardım kampanyaları
sona erer ve birçok sorun çözümsüz kalır.
ð Yeniden yapılanma: Gerçekten başlarına ne geldiğini ve toplumu fiziksel yapılanmanın daha
iyisini geliştirmek (yapı ve inşa etmek), daha iyiye döndürmek için sosyal, kültürel değişime
uğramasını da sağlamak için neler yapabileceklerinin anlaşılmaya başlandığı son aşamadır.
Fiziksel yeniden yapılanma kapsamında yapılan bazı çalışmalar şunlardır:
ð Yeniden mekânsal planlama çalışmaları
ð Kentsel çevre planlaması
ð Kentsel Dönüşüm
ð Altyapı tesisleri güçlendirme ve/veya yenileme çalışmaları
ð Tamir ve güçlendirme çalışmaları
ð Kalıcı konutların inşası
ð Diğer sosyal hizmet tesisleri
ð Ticari hayatın gelişmesi
HASAR TESPİT
Hak sahipliği:
Konut ve iş yerlerinin afetten hasar gördüğü tespit edilen mülk sahipleri,
Fakat;
ð Yukarıda hak sahibi olabilecekleri belirtilen kişiler veya bunların eşlerine ait o yerde
sağlam ve müstakil aynı cins binaları olanlar,
ð Kiracı ve misafir durumda olanlar,
ð Hasar gören konut ve iş yerlerinin mülkiyetine sahip tüzel kişiler,
ð Kendilerine ait olmayan arsa veya arazi üzerine inşaat ruhsatı almaksızın konut ve işyeri
yapanlar,
ð Yer kayması, su baskını, kaya düşmesi ve benzeri sebeplerle imar planında yapı yapılması
sakıncalı olarak belirlenen yerlerden ruhsatsız olarak yapılan yapıların sahipleri, hak sahibi
olamazlar.
Ön Hasar Tespit/Hızlı Hasar Tespit: Afet ve acil durumun meydana geldiği yerde, müdahale ve geçici
barınma sırasında hasarın yoğun olduğu bölgeler ile can ve mal güvenliği açısından oturulması
sakıncalı olup yıktırılması gereken binaların belirlenmesi ve afet ve acil durum bölgesinde alınacak
öncelikli tedbirler ve yapılması gereken acil yardım ile kesin hasar tespitleri için gereken bilgilerin
sağlanmasına yöneliktir.
Hasar Tespit: Bir afet olayının meydana gelmesinden sonra, afetin meydana geldiği yerde bulunan,
gerçek ve tüzel kişilere ait konutlar, iş yerleri, sanayi tesisleri, kamu binaları ve tesislerinin afet
sebebiyle gördüğü hasar derecelerini hak sahipliği, sigortacılık işlemlerini belirleyen başta AFAD ve
DASK tarafından yürütülen teknik ve yasal faaliyetlerdir.
YENİDEN YAPILANMANIN ADIMLARI
ð Sürdürülebilir Kentsel Dönüşüm
ð Yeni Yerleşme Yerlerinin Ön Tespiti
ð Yeni Yerleşim Yerlerinin Seçimi
ð Geçici Barınma Ünitelerinin Ön Analizi
ð Hak Sahipliği-Borçlandırma ve İtiraz Süreci
ð Yeni Yerleşme Yerlerinin Temini, Planlanması ve Devir - Temliki
ð Yapım Çalışmaları
ð Denetim Hizmetleri
ð Kalıcı İskân Süreci
ÜNİTE – 13 => HALK EĞİTİMİ
TEMEL KORUNMA DAVRANIŞLARI
Çök-Kapan-Tutun
Kilitlen ve Yat
Yerinde Sığınak
Tahliye
PASS:
Pimi çek,
Ateşe yönelt,
Sık,
Süpür.
KAOS:
Kurtarın
Alarm verin
Oksijensiz bırakın
Söndürün ya da terk et
BİLİNÇLENDİRME KAMPANYALARI
Toplumu bilgilendirmek, eğitmek ve farkındalığı artırmak
Bireysel hazırlığı arttırmak ve yaygınlaştırmak
Ortak amaç ve dil birliği oluşturmak ile birlikte problemi gündemde tutmak
Toplumu cesaretlendirmek, motivasyonu, iyi niyeti arttırmak ve bireysel sorumluluklarını
yerine getirmek üzere harekete geçirmek
Bilinçlendirme kampanyaları yürütmede takip edilmesi gereken 4 adım kısaca şöyledir:
1. ADIM: TEHLİKE VE RİSKLERİ ARAŞTIRMA
2. ADIM: KİTLE ANALİZİ
3. ADIM: GELİŞTİRME/UYGULAMA
4. ADIM: DEĞERLENDİRME
KAMU SPOTLARI
Konular
Bina Yangınları ve Ateşten Korunma
Deprem
Heyelan
Hortumlar
Kış Fırtınaları
Kuvvetli Rüzgâr Fırtınaları
Orman ve Çalı Yangınları
Seller
Sıcak Hava Dalgaları
Yıldırım, Şimşek
SAĞLIKTA İLK YARDIM
Sara nöbeti geçirenlere ilk yardım.
Bayılanlara ilk yardım.
Kalp krizi geçirenlere ilk yardım.
Alkol komasına girenlere ilk yardım.
Kol ve bacak kırılmalarında ilk yardım.
Zehirlenmelere karşı ilk yardım.
Yılan sokmalarında ilk yardım.
Deri dışındaki kanamalar için ilk yardım.
ÜNİTE – 14 => TATBİKAT VE ALIŞTIRMALAR
FARKINDALIK VE YÖNLENDİRME
Bu tür bir tatbikatın yaklaşık süresi 1 - 2 saattir.
Resmî nitelikte olmayan bir grup tartışması
Gerilimi çok düşük
Katılımcılar görevleriyle, planlarla, yöntemlerle ve aletlerle tanıştırılır.
Aynı zamanda sorumlulukların, eşgüdümün ve atanmayla ilgili sorular/sorunlar ve çözümleri
tartışılır.
Yeni oluşan riskler (nükleer, sanayi tesisi, vb.) ele alınır.
ALIŞTIRMA VE EZGERSİZLER
Alıştırma: Bu tür bir tatbikatın yaklaşık süresi 1.5 - 2 saattir.
Yürütücünün kontrolünde gerçekleştirilir.
Ya tek bir işleyimi ya da tek bir kurumun işlevi test edilir.
Yeni aletlere yönelik eğitim verilir, beceri kazandırılır.
Yeni kurallar ve yöntemler geliştirilir.
Mevcut yetenekleri korumayı ve deneyim kazanmayı hedefler.
Egzersiz: Bu tür bir tatbikatın yaklaşık süresi 1 saattir.
NOT => Türkiye'de 12 Kasım haftası, okullarda “Deprem Anma ve Hazırlık” haftasıdır.
Planlayıcılar Ve/Veya Yöneticiler İçin Tatbikat Hazırlıkları
1. Acil müdahale ve hazırlıklarıyla uğraşacak özel ekipler oluşturduktan sonra, her ekibin
sorumlulukları ve önerilen hazırlıkların tartışılacağı özel bir toplantı yapın.
2. Tüm ekiplerle genel amaç ve kararları tartışmak.
3. Farklı tatbikatların ve amaçlarının açıklanması.
4. Binayı tahliye aşamalarının tartışılma ve saptanması.
5. Beklenmedik durumlar için planlama yapmak.
MASABAŞI TATBİKATI
Gerilimsiz bir ortam
Bir yönlendiricinin önderliğinde yürütülür.
Sınav niteliği taşımaz.
SÇözümlere yönelik bir süre baskısı yok
Gayriresmi bir ortam
Az miktarda ön hazırlık çalışması gerektirir.
Program yüklü değildir.
İŞLEVSEL TATBİKAT
Gerçek bir acil durumun simülasyonu / benzeşimi yapılır.
Senaryo oluşturulur, detaylandırılarak kurgulanır.
Tatbikat öncesi katılımcılara “bilgilendirme” yapılır.
Senaryo okunur, katılımcılara kaynaklar, temel kurallar, hedeflenen amaçlar, tatbikat süresi
vb. konularda bilgi verilir.
Mesajlar iletilerek tatbikat gerçek zamanda başlatılır.
Zaman baskısı nedeniyle ortam gerilimlidir ve gergindir.
SAHA TATBİKATI
Süre kısıtlıdır.
Yüksek gerilimli bir ortam
Tatbikat gerçek zamanda başlatılır ve yürütülür.
Gerçek duruma olabildiğince benzer.
Canlandırmada gerçek kişilerden yararlanılır.
Karmaşıktır.
Pahalı bir uygulamadır.
Gerekli tüm teçhizat/ekipman sahada yer alır.
Tatbikatların tasarlanmasında strateji GÖBEK kısaltması ile şu şekilde özetlenebilir:
Gerçekçi
Ölçülebilir
Basit
Elde edilebilir
Katkıya yönelik
Tatbikat ve tatbikat değerlendirmesinin amacı:
Planlarının, yönetmelik ve kılavuzlarının ne şekilde hazırlanması gerektiğini
Acil durum yönetim sisteminde yapılması gerekli değişiklikleri
Eğitim ve personel eksikliklerinin tespitini
Tatbikatın hedeflerini yakalayıp yakalayamadığını
Gerekli ekipmanların olup olmadığının tespitini
Plan ve müdahaleler açısından gerekli olan tatbikat sıklığını
belirlemektir.__